QUAN TỔNG ĐỐC, TUẦN PHỦ XƯA ỨNG PHÓ VÀ XỬ TRÍ VỚI… LỤT RA SAO?

 

QUAN TỔNG ĐỐC, TUẦN PHỦ XƯA ỨNG PHÓ VÀ XỬ TRÍ VỚI… LỤT RA SAO?

Bài của Lưu Anh Rô

Từ xưa, việc cứu trợ dân trong thiên tai, bão lụt luôn là thước đo của một chính quyền biết trọng dân, thương dân, lo cho dân. Dưới triều Nguyễn, chính sách cứu tế bão lụt được đặt ở vị trí trọng yếu trong tư tưởng “an dân vi bản”.Mỗi khi mưa to gió lớn, đê điều vỡ, lũ lụt ngút trời, mùa màng mất trắng thì triều đình lập tức hạ chiếu phát chẩn, cấp gạo, tiền, muối, thuốc men từ kho nhà nước để cứu dân, đồng thời miễn thuế, hoãn sưu dịch cho dân.

NGÔ ĐÌNH NHU VÀ CÔNG LAO ĐẶC BIỆT ĐỐI VỚI SỰ SỐNG CÒN CỦA CHÂU BẢN TRIỀU NGUYỄN *

NGÔ ĐÌNH NHU VÀ CÔNG LAO ĐẶC BIỆT ĐỐI VỚI SỰ SỐNG CÒN CỦA CHÂU BẢN TRIỀU NGUYỄN *

TS. Đào Thị Diến

Tạp chí Xưa và Nay, số 444 tháng 2 năm 2014

 
Ông Ngô Đình Nhu sinh ngày 7-10-1910 tại xã Phước Qua, tổng Cự Chánh, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên trong một gia đình quan lại theo đạo Thiên Chúa. Là con trai của Ngô Đình Khả, Thượng thư Bộ Lễ dưới triều vua Thành Thái,sau những năm tháng học tập dưới sự dạy dỗ của cha và hội giáo ở Huế, Ngô Đình Nhu sang Paris theo học tại các trường Đại học Văn khoa và Ngôn ngữ phương Đông.
Ông thi đỗ vào trường Cổ tự học Quốc gia vào năm 1935 và tốt nghiệp năm 1938 với luận văn về lịch sử Việt Nam lần đầu tiên được bảo vệ tại Pháp có nhan đề Phong tục và tập quán của người Bắc Kỳ từ thế kỷ thứ 17 đến thế kỷ thứ 18 theo các du khách và các nhà truyền giáo (Moeurs et coutumes des Tonkinois aux XVIlè et XVIIlè siecles d’apres les voyageurs et missionaires).

MỘT CUỐN SÁCH HAY VỪA XUẤT BẢN VỀ THƠ HOÀNG ĐẾ THIỆU TRỊ

MỘT CUỐN SÁCH HAY VỪA XUẤT BẢN 
VỀ THƠ HOÀNG ĐẾ THIỆU TRỊ, TRIỀU NGUYỄN 

Nguyễn Xuân Diện

 
Sáng Chủ nhật 14.9.2025, tại Nhà Thái học, Văn Miếu – Quốc Tử Giám Hà Nội, Hội đồng hương TP Huế, CLB Văn hóa Huế tại Hà Nội, phối hợp với TT Hoat động Văn hóa khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám và ThaiHabooks tổ chức buổi giao lưu,giới thiệu sách: THƠ HOÀNG ĐẾ THIỆU TRỊ, ĐỈNH CAO NGHỆ THUẬT NGÔN TỪ của tác giả Nguyễn Phước Hải Trung.

 
Đông đảo các nhà văn, nhà biên khảo, dịch thuật, nghiên cứu, nhà báo và thành viên CLB Văn hóa Huế đã có mặt với sự hiện diện của Nhà thơ Trần Nguyên Vấn – Chủ tịch CLB Văn hóa Huế, PGS. TS Trương Đăng Dung, Nhà văn Trần Thanh Cảnh, TS. Nguyễn Xuân Diện, TS. Nguyễn Anh Minh – Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, TS. Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm VM-QTG, ông Đỗ Kim Cơ – Giám đốc Công ty TNHH Sách và Truyền thông Việt Nam, KTS Hoàng Việt Trung – Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích Cố Đô Huế, v.v.

TƯỞNG NHỚ NAM PHƯƠNG HOÀNG HẬU - 62 NĂM NGÀY MẤT CỦA BÀ

Nhân kỷ niệm 62 năm, ngày mất của Nam Phương Hoàng Hậu (16.9.1963-16.9.2025)

Hôm nay, ngày 16 tháng 9 năm 2025, 62 năm trước, Hoàng hậu Nam Phương đã qua đời ở tuổi 50 vào ngày 16 tháng 9 năm 1963 tại gia trang La Perch-Pháp. Hoàng hậu được an táng tại nghĩa trang Chargbrignac, cách Tòa thị chính 200m.

Xin giới thiệu lại bài viết:

PHẨM CÁCH VÀ ĐỨC HẠNH HOÀNG HẬU NAM PHƯƠNG 
QUA TƯ LIỆU LẦN ĐẦU CÔNG BỐ

Nguyễn Xuân Diện

Ông Phạm Hy Tùng là một nhà sưu tập cổ ngoạn ở thành phố Hồ Chí Minh. Ông là tác giả của các cuốn sách “Cổ vật gốm sứ Việt Nam đặt làm tại Trung Hoa” (2006), “Bộ sưu tập cổ vật Trung Hoa” (2020), “Cổ vật gốm sứ có trang kim” (2021)… Cuốn sách mới nhất của ông là "Hoàng hậu Nam Phương (qua một số tư liệu chưa công bố)" do Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh vừa ấn hành. Sách dày 280 trang và phần phụ lục ảnh. 

 
Đây là lần đầu tiên có một cuốn sách công bố nhiều tư liệu về Hoàng hậu Nam Phương, bao gồm các bức ảnh quý hiếm và 87 bức thư, trong đó có 73 bức thư viết tay, thủ bút của Hoàng hậu Nam Phương – hoàng hậu cuối cùng của triều Nguyễn cũng là cuối cùng của chế độ quân chủ Việt Nam.

Ngoài thư của Hoàng hậu Nam Phương, có 6 bức của bà Charles – mẹ nuôi của cựu hoàng, cũng viết tay bằng tiếng Pháp gửi cho ông khi còn ở Hongkong (1946-1948) hay gửi về Đà Lạt (1949-1954), 3 bức của bà Agnès – chị ruột của Hoàng hậu Nam Phương, 1 bức của bà Từ Cung viết bằng tiếng Việt.

Cuốn sách của Phạm Hy Tùng có kết cấu thật đơn giản. Ngoài “Lời thưa” ở đầu sách, cuốn sách gồm ba phần: Phần Mở đầu cung cấp thông tin dưới dạng niên biểu về Nam Phương Hoàng hậu và cựu hoàng Bảo Đại, cùng bối cảnh lịch sử Việt Nam từ tháng 9 năm 1945 đến năm 1954 – là giai đoạn những bức thư của Nam Phương và những người khác gửi đến cựu hoàng Bảo Đại được nói đến trong tập sách.

Phần Hai là Những bản dịch các bức thư, trong đó có 73 bức thư được Nam Phương Hoàng hậu viết và gửi tới cựu hoàng Bảo Đại trong bối cảnh xã hội chính trị đó.

Và Phần Ba là Một số hình ảnh những bức thư của Hoàng hậu Nam Phương gửi cựu hoàng Bảo Đại gồm 31 trang ảnh. Có một điểm đáng chú ý là, ngay lúc Hoàng hậu còn tại thế, đã có phát hành tem hình Nam Phương Hoàng hậu, nhưng trong các thư gửi đi, bà không dùng tem mang hình vẽ mình.

Tư liệu: LỜI HUẤN DỤ CỦA VUA BẢO ĐẠI SAU CUỘC TUẦN DU NGHỆ AN

Tư liệu quý: 

 

LỜI HUẤN DỤ CỦA HOÀNG ĐẾ BẢO ĐẠI
SAU CUỘC TUẦN DU TỈNH NGHỆ AN NGÀY 9/6/1938.

 

"Xưa kia nước ta được giàu mạnh là nhờ ở nhà nông, ngày nay tiền đồ nước Nam cũng là phần nhiều trông cậy ở cái công khó nhọc của dân cày hiệp lực cùng với dân thợ và dân buôn, muốn cho nước sau này được thịnh vượng, thời về ba mặt nông, công, thương đều phải hằng ngày canh cải cho thích hợp với sự sinh hoạt đời nay. Công cải lương đó, kẻ thượng lưu trí thức phải có một phần to. Về đường kinh tế cũng như các phương diện khác, cái trách nhiệm của thượng lưu không phải là nhỏ. Thượng lưu là kẻ đi tiên phong là người đưa đường chỉ nẻo cho quốc dân, là kẻ giáo dục huấn luyện cho quần chúng. Làm trọn cái trách nhiệm đó không những là làm vẻ vang cho Tổ quốc, lại giúp sinh kế cho đồng bào nữa.

 
Gặp những buổi dân tộc cấp tiến như đời nay, kẻ thanh niên có chí có khí do dự phân vân không biết ngả theo về đường nào. Lòng nhiệt thành hăng hái muốn tìm kiếm một việc chi để thi thố ra với đời. Nào chủ nghĩa nầy, nào lý thuyết khác, nào khuynh hướng nọ, nào phong trào kia, không biết thế nào là phải quấy, không biết thế nào mà đoán định, chỉ trông thấy tiền đồ mờ mịt, nghĩ tới mà ghê. Trong khi phân vân do dự như thế có một cách tuyệt diệu cho khỏi ngã lòng, là quả quyết ra làm việc với đời. Ra làm việc là ra tiếp xúc với cái thực tế ở trước mặt, tiếp xúc với những người chung quanh mình, bấy giờ bao nhiêu những sự mơ hồ mộng tưởng sẽ tan đi hết cả. Nay việc kinh tế chính là cái thực tế nhỡn tiền, bao la rộng rãi, kẻ thanh nhiên tuấn tú trong nước, có tài sáng kiến, có trí kinh doanh, tha hồ mà trổ tài, dụng trí. Đã là trong vòng thực tế thì tài năng thi thố ra tất có kết quả liền, bấy giờ không những vui lòng vì đã thành công, mà lại hả dạ vì đã làm tròn nghĩa vụ với cái Tổ quốc Việt Nam kia là công cuộc chung của hết thảy đồng bào đã phí bao nhiêu huyết hản mới gây nên".

CHIẾU THOÁI VỊ CỦA BẢO ĐẠI: CẦN ĐƯA ĐẦY ĐỦ VÀO SGK PHỔ THÔNG

 

Tiến sĩ Châu Minh Hùng (ĐH Quy Nhơn):

 
CHIẾU THOÁI VỊ CỦA BẢO ĐẠI: CẦN ĐƯA ĐẦY ĐỦ VÀO SGK PHỔ THÔNG 

 
Toàn văn Chiếu thoái vị của vua Bảo Đại. Đó không chỉ là di sản mà còn có ý nghĩa thời sự cho việc xây dựng một nước Việt Nam mới:

 
1) Đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên lợi ích của hoàng gia và rộng hơn là đặt lên trên lợi ích của các đảng phái chính trị.

 
2) Xác lập một nền dân chủ thực sự với tinh thần "thà làm người dân tự do hơn làm một ông vua bị cai trị'. Dân chủ là tất yếu của văn minh.

 
2) Đoàn kết toàn dân, ngăn chặn sự thôn tính, chia rẽ Bắc Nam, thực chất là sự xung đột ý thức hệ, đảng phái gây chiến tranh nồi da xáo thịt. Chỉ bằng cách đó mới có thể xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, độc lập và phát triển thịnh vượng.

VĂN BẢN VUA BẢO ĐẠI GỬI HOÀNG TỘC TRƯỚC KHI THOÁI VỊ

VĂN BẢN VUA BẢO ĐẠI GỬI TOÀN THỂ HOÀNG GIA HOÀNG TỘC TRIỀU NGUYỄN TRƯỚC KHI THOÁI VỊ, TỪ BỎ NGAI VÀNG 

 
Cùng với "Chiếu thoái vị", Vua Bảo Đại còn ban hành một văn bản kèm theo, để gửi riêng tới toàn thể Hoàng gia, Hoàng tộc triều Nguyễn: 

 
"Kể từ ngày Đức Thái Tổ Gia Dụ Hoàng Đế vào trấn ở Thuận Hóa đến nay đã 399 năm. Trong non bốn thế kỷ, Liệt Thánh chúng ta đã trải qua biết bao sự gian lao nguy hiểm, vì nước vì dân mới truyền ngôi lại cho Trẫm được đến ngày nay.
Cái gia tài quý báu di truyền đã gần 400 năm ấy, trong giờ phút Trẫm bỏ hết, bà con trong Hoàng Tộc, ai nghe cũng phải đau đớn, ngậm ngùi.

 
Song Trẫm biết rằng: Đó chỉ là cái cảm tình thoáng qua trong chốc lát mà thôi, chớ bà con ta, ai cũng sẵn tính bình tĩnh, sẵn trí sáng suốt để xét rộng thấy xa, cho nên sau khi đã chuẩn định ba chữ "Dân Vi Quý" làm khẩu hiệu của chánh thể mới sau khi đã tuyên bố "Để Hạnh Phúc Dân Lên Trên Ngai Vàng", nay Trẫm nhất định thoái vị để giao vận mạng quốc gia cho một Chính phủ có đủ điều kiện huy động hết cả lực lượng của toàn quốc giữ vững nền độc lập của nước và mưu hạnh phúc cho dân.

 
"Độc lập của nước, Hạnh phúc của dân", vì tám chữ đó mà trong tám chục năm vừa qua biết mấy mươi vạn đồng bào đã rơi đầu bỏ xác nơi nước thẳm non xa trong lao tù ngục tối.

 
Đối với những sự hy sinh của những kẻ anh hùng liệt nữ ấy, của muôn ngàn chiến sĩ vô danh ấy, Trẫm cho sự thoái vị của Trẫm là thường.

 
Vậy Trẫm muốn bà con trong Hoàng Tộc sau khi nghe lời thoái vị ai ai cũng vui lòng để nghĩa nước lên trên tình nhà mà đoàn kết chặt chẽ với toàn thể quốc dân để ủng hộ Chính phủ Dân chủ Cộng hòa giữ vững nền độc lập cho Tổ Quốc. Thế mới là một cách chân thành cao thượng, giữ chữ Trung với Trẫm, chữ Hiếu với Liệt Thánh.

 
Việt Nam Độc lập Muôn năm - Dân chủ Cộng hòa Muôn năm.

 
Khâm thử!
Bảo Đại"

TOÀN VĂN CHIẾU THOÁI VỊ CỦA VUA BẢO ĐẠI

CHIẾU THOÁI VỊ CỦA VUA BẢO ĐẠI

Buổi chiều 30 tháng 8, vua Bảo Đại đứng trước nhà mình. Ông kiên nhẫn chờ phái đoàn Trần Huy Liệu đến để trao ấn kiếm, vĩnh viễn chấm dứt chế độ vua chúa nghìn năm trên nước Việt.

77 NĂM ÔN LẠI LỊCH SỬ

Ngày 30/08/1945, vua Bảo Đại trao ấn kiếm cho đại diện Chính Phủ Lâm Thời nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà.

Trong sử sách chỉ có trích một câu ngắn của vua Bảo Đại trong Chiếu thoái vị rằng " ...muốn được làm Dân một nước tự do, hơn làm Vua một nước bị trị. Từ nay Trẫm lấy làm sung sướng được là Dân tự do, trong một nước độc lập".

Còn cả CHIẾU THOÁI Vị thì không được nhắc đến ! “Một mẩu bánh mì vẫn là bánh mì, một mẩu sự thật sẽ không còn là sự thật và tính khách quan không còn nữa”.

Dưới đây xin đăng toàn văn Chiếu thoái vị của Hoàng Đế Bảo Đại vị vua cuối cùng - Triều đại Phong kiến Việt Nam (công bố chính thức từ 25/08/1945)

CHIẾU THOÁI VỊ

"Vì hạnh phúc của dân tộc Việt Nam. Vì nền độc lập của Việt Nam.

Để đạt hai mục đích ấy, Trẫm tuyên bố sẵn sàng hy sinh tất cả, và ước mong rằng sự hy sinh của Trẫm đem lại lợi ích cho Tổ quốc. Nhận định rằng sự đoàn kết của toàn thể đồng bào chúng ta vào giờ phút này là một sự cần thiết cho Tổ quốc chúng ta, ngày 23 tháng 8, Trẫm đã nhắc lại cho toàn thể nhân dân ta là: Ở giờ phút quyết định này của Lịch sử, đoàn kết có nghĩa là sống, mà chia rẽ là chết.

Chiếu đà tiến dân chủ đang đẩy mạnh ở miền Bắc nước ta, Trẫm e ngại rằng một sự tranh chấp giữa miền Bắc với miền Nam khó tránh được, nếu Trẫm đợi sau cuộc trưng cầu dân ý, để quyết định thoái vị. Trẫm hiểu rằng, nếu có cuộc tranh chấp đó, đưa cả nước vào hỗn loạn đau thương, thì chỉ có lợi cho kẻ xâm lăng.

Trẫm không thể không ngậm ngùi khi nghĩ đến các tiên đế đã chiến đấu trên bốn trăm năm để mở mang bờ cõi từ Thuận Hóa đến Hà Tiên. Trẫm không khỏi tiếc hận là trong hai mươi năm ở ngôi, Trẫm không thể làm gì đem lại lợi ích đáng kể cho đất nước. Mặc dù vậy, và vững mạnh trong sự tin tưởng của mình, Trẫm đã quyết định thoái vị, và Trẫm trao quyền cho Chính phủ Dân chủ Cộng hòa.

Trước khi từ giã ngai vàng, Trẫm chỉ có ba điều muốn nói:

— Thứ nhất: Trẫm yêu cầu tân chính phủ phải giữ gìn lăng tẩm và miếu mạo của hoàng gia.

— Thứ hai: Trẫm yêu cầu tân chính phủ lấy tình huynh đệ đối xử với các đảng phái, các phe nhóm, các đoàn thể đã chiến đấu cho nền độc lập của đất nước, mặc dù không theo cùng đường hướng dân chủ của mặt trận, như vậy có thể giúp cho họ được tham gia vào sự kiến thiết đất nước, và chứng tỏ rằng tân chế độ đã được xây dựng trên tình đoàn kết dứt khoát của toàn thể nhân dân.

— Thứ ba: Trẫm yêu cầu tất cả các đảng phái, các phe nhóm, tất cả các tầng lớp xã hội cũng như toàn thể hoàng gia phải đoàn kết chặt chẽ để hậu thuẫn vô điều kiện cho Chính phủ Dân chủ Cộng hòa, hầu củng cố nền độc lập quốc gia.

Riêng về phần Trẫm, trong hai mươi năm ở ngôi, Trẫm đã trải qua bao nhiêu cay đắng. Trẫm muốn được làm Dân một nước tự do, hơn làm Vua một nước bị trị. Từ nay Trẫm lấy làm sung sướng được là Dân tự do, trong một nước độc lập. Trẫm không để cho bất cứ ai được lợi dụng danh nghĩa Trẫm, hay danh nghĩa hoàng gia để gieo rắc sự chia rẽ trong đồng bào của chúng ta.

Việt Nam độc lập muôn năm..."

Xem Chiếu Thoái vị tại đây: https://vi.wikipedia.org/wiki/Chi%E1%BA%BFu_tho%C3%A1i_v%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_B%E1%BA%A3o_%C4%90%E1%BA%A1i

🏀Đại diện Việt Minh chấp nhận ba điểm của vua và đề nghị thêm:

1- Bảo Đại phải ra khỏi Hoàng cung và chỉ được mang theo những đồ dùng riêng.

2- Trừ của riêng, tài sản của triều đình là tài sản của chính quyền cách mạng.

Ảnh: Vua Bảo Đại đứng chờ phái đoàn của Chính phủ Lâm thời do ông Trần Huy Liệu (dẫn đầu), ông Nguyễn Lương Bằng và ông Cù Huy Cận vào điện Kiến Trung, chuẩn bị lễ trao ấn kiếm thoái vị.

Nguồn: FB Nguyễn Thái Sơn.

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=10221906971525121&id=1283953479

 

********

AI SOẠN CHIẾU THOÁI VỊ?

Trả lời: Vua Bảo Đại soạn, với sự trợ giúp của hoàng thân Vĩnh Cẩn
Soạn lúc nào: Đêm 22 tháng 8 năm 1945.
Soạn tại đâu: Tại điện Kiến Trung, hoàng thành Huế. 

Công bố lúc nào: Ngày 25 tháng 8 năm 1945.
Ai tiếp nhận: Đại diện Việt Minh là Trần Huy Liệu và Cù Huy Cận
Nơi tiếp nhận: Điện Kiến Trung, hoàng thành Huế.
Ngày tiếp nhận: Sáng 25 tháng 8 năm 1945. 

Bản Chiếu thoái vị của Bảo Đại công bố ngày 25 tháng 8 năm 1945 chính thức chấm dứt Nhà Nguyễn và chế độ quân chủ ở Việt Nam. Chiếu được vua Bảo Đại soạn với sự trợ giúp của hoàng thân Vĩnh Cẩn trong đêm 22 tháng 8 năm 1945 tại điện Kiến Trung, hoàng thành Huế. 

Sáng hôm sau, khi đại diện Việt Minh là Trần Huy Liệu và Cù Huy Cận đến điện Kiến Trung để tiếp thu bàn giao, lúc đầu vua Bảo Đại đưa bản Tuyên ngôn cho Trần Huy Liệu. Nhưng ông này hội ý với người đồng hành và tâu với Bảo Đại rằng:

- Thưa Hoàng thượng, nhân danh dân tộc Việt Nam, chúng tôi nhận bản văn này rất nhẹ nhàng, không câu nệ. Nhưng, chúng tôi kính xin Hoàng thượng cho tổ chức một buổi lễ vắn tắt, trong đó xin Hoàng thượng công khai tuyên bố cho mọi người biết.
Theo lời yêu cầu của Trần Huy Liệu, chiều ngày 30 tháng 8, 1945, Vua Bảo Đại mặc triều phục và đọc bản Tuyên ngôn Thoái vị trước hàng ngàn người tụ họp vội vã trước cửa Ngọ Môn.

Hiện tại, Văn bản Chiếu Thoái vị của Hoàng đế Bảo Đại có 2 bản: 

Bản 1: In trong sách "Việt Nam Máu Lửa" của Nghiêm Kế Tổ, Nhà xuất bản Mai Lĩnh, 1954, tr 38, 39, 40.

Bản 2: In trong cuốn "Con Rồng Việt Nam", do cựu hoàng Bảo Đại viết, Nguyễn Phước Tộc xuất bản, 1990, trang 186-188. Sách này do vua Bảo Đại viết, và được in ra khi ông còn tại thế. 

Cùng với "Chiếu thoái vị", Vua Bảo Đại còn ban hành một văn bản kèm theo dành riêng cho Hoàng tộc. 

Không có chuyện Đổng lý Văn phòng Phạm Khắc Hòe soạn như một số người vẫn nghĩ. 

VUA BẢO ĐẠI BÀN GIAO NHỮNG GÌ?

VUA BẢO ĐẠI BÀN GIAO NHỮNG GÌ?

 
Năm 1945, sau khi tuyên bố thoái vị, Vua Bảo Đại đã bàn giao cho Chính phủ Lâm thời Việt Nam Dân chủ cộng hòa toàn bộ hơn 3.000 bảo vật triều Nguyễn mà cơ quan lưu giữ hiện nay là Bảo tàng Lịch sử Quốc gia VN, trong đó có hàng trăm ấn bằng vàng (có ấn nặng 10kg), 94 cuốn sách bằng vàng và nhiều hiện vật có giá trị lịch sử và mỹ thuật. 

 
Lần thứ hai, cựu hoàng Bảo Đại đã bàn giao 175 triệu USD vẫn còn nằm trong ngân hàng quốc gia VN do chính quyền Ngô Đình Diệm tiếp quản cộng với 33 tấn vàng trong ngân hàng Pháp từ thời đế quốc VN cũng được chính quyền Ngô Đình Diệm đòi về từ ngân hàng Pháp.

QUỐC CHÍ ĐỜI ĐỒNG KHÁNH GHI GÌ VỀ PHỦ DÀY VÀ MẪU LIỄU?

SÁCH “ĐỒNG KHÁNH ĐỊA DƯ CHÍ” CHÉP VỀ NƠI THỜ MẪU LIỄU HẠNH 

Ở PHỦ DÀY (HUYỆN VỤ BẢN, TỈNH NAM ĐỊNH) RA SAO?

 
Đồng Khánh địa dư chí (chữ Hán: 同慶地輿志), còn gọi là Đồng Khánh địa dư chí lược (chữ Hán: 同慶地輿志略) là bộ sách địa chí chính thống của Quốc gia viết bằng chữ Hán.

 
Bộ sách được vua Đồng Khánh ra sắc chỉ sai làm, bắt đầu từ khoảng tháng 5 năm 1887 và được hoàn thành trong khoảng thời gian từ đó cho đến mấy năm đầu đời Thành Thái.

 
Nguyên bản gồm 25 tập chép tay (có tài liệu ghi là 27 tập), ghi lại địa lý các tỉnh trong cả nước (chỉ gồm Bắc Kỳ và Trung Kỳ) thời Đồng Khánh (1886-1888). Mỗi tỉnh gồm các mục: vị trí, giới hạn, số huyện, tổng, xã, thôn, phường, số đinh, binh lính, ruộng đất, thuế khóa, phong tục, thổ sản, khí hậu, núi sông, đường sá, đồn lũy, đền miếu, cổ tích, kỹ nghệ. Ngoài ra, mỗi quyển có bản đồ huyện, phủ, tỉnh, tổng cộng 314 bức.

TẾT ĐOAN NGỌ TRONG CUNG ĐÌNH DIỄN RA NHƯ THẾ NÀO?

Tết Đoan Ngọ qua tài liệu mộc bản triều Nguyễn

 
Hoàng Thị Ánh Phượng
(Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV)

 
Tồn tại từ lâu trong văn hóa dân gian của một số nước Á Đông, Tết Đoan Ngọ (Tết Đoan Dương) diễn ra vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm, cũng là một trong những Tết quan trọng trong sinh hoạt văn hóa của người Việt Nam.

Về nguồn gốc của Tết này, ngoài sự tích Khuất Nguyên của Trung Quốc thì ở mỗi quốc gia đều có cách giải thích khác nhau, nhưng điểm chung là gắn liền với sự tuần hoàn của thời tiết trong năm. Vì Đoan Ngọ là bắt đầu giữa trưa (Đoan: mở đầu, Ngọ: giữa trưa); còn Dương là mặt trời, là khí dương, Đoan Dương có nghĩa là bắt đầu khí dương đang thịnh, như vậy, ngày Đoan Ngọ là cột mốc quan trọng của chu kỳ tuần hoàn thời tiết trong năm, là lúc mặt trời bắt đầu ngắn nhất, con người ở gần trời đất nhất. Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn gọi là Tết diệt sâu bọ để tưởng nhớ đến việc ông lão Đôi Truân giúp dân chúng trị sâu bọ phá hoại mùa màng.

Dưới triều Nguyễn, tiết Đoan Dương cùng với Nguyên Đán, Vạn Thọ là ba tiết lớn nhất trong năm. Vì vậy, các vua sẽ ấn định thời gian nghỉ Tết và những nghi lễ cần thực hiện.

Tùy theo tính chất công việc, thời gian nghỉ Tết Đoan Ngọ đối với các nha, sở sẽ được quy định khác nhau. Mộc bản sách “Đại Nam thực lục chính biên đệ nhị kỷ”, quyển 67, mặt khắc 5, cho biết vào thời vua Minh Mệnh thì trước tết Đoan Dương một ngày, sắc cho những công tác thổ mộc ở Kinh nghỉ việc 2 ngày (mùng 4 và mồng 5); những công sở Nội tạo, Nội vụ, Vũ khố nghỉ việc 1 ngày (mùng 5). Còn dưới thời vua Tự Đức thì các sở thợ ở Kinh chỉ được nghỉ duy nhất một ngày là mùng 5.

CUỐN SÁCH MỚI NHẤT VỀ NAM PHƯƠNG HOÀNG HẬU VỪA CÔNG BỐ

Cuốn sách mới nhất về Hoàng hậu Nam Phương và những tư liệu lần đầu công bố

Nguyễn Xuân Diện

Ông Phạm Hy Tùng là một nhà sưu tập cổ ngoạn ở thành phố Hồ Chí Minh. Ông là tác giả của các cuốn sách “Cổ vật gốm sứ Việt Nam đặt làm tại Trung Hoa” (2006), “Bộ sưu tập cổ vật Trung Hoa” (2020), “Cổ vật gốm sứ có trang kim” (2021)… Cuốn sách mới nhất của ông là "Hoàng hậu Nam Phương (qua một số tư liệu chưa công bố)" do Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh vừa ấn hành. Sách dày 280 trang và phần phụ lục ảnh.

 

Đây là lần đầu tiên có một cuốn sách công bố nhiều tư liệu về Hoàng hậu Nam Phương, bao gồm các bức ảnh quý hiếm và 87 bức thư, trong đó có 73 bức thư viết tay, thủ bút của Hoàng hậu Nam Phương – hoàng hậu cuối cùng của triều Nguyễn cũng là cuối cùng của chế độ quân chủ Việt Nam.

CHỈ ĐIỀU CHỈNH CÁI TÊN THÌ SỬA LÀM GÌ THƯA ÔNG BỘ TRƯỞNG!

CHỈ ĐIỀU CHỈNH CÁI TÊN THÌ SỬA LÀM GÌ THƯA ÔNG BỘ TRƯỞNG!

Ngày 28/10/2022, Bộ trưởng Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã ký quyết định này. Quyết định trên không được thông báo tới Hội đồng Nguyễn Phước/Phúc tộc Việt Nam.

Sở dĩ đích thân Ông Bộ trưởng phải ký cái quyết định này là vì hôm 4/4/2022 ông ký cái quyết định công nhận “Lễ giỗ bà thứ phi Hoàng Phi Yến” là Di sản Văn hoá phi vật thể cấp Quốc gia. 

Hồ sơ cái gọi là “Lễ giỗ Bà Thứ phi Hoàng Phi Yến” dựa trên một vở tuồng sáng tác hồi đầu thế kỷ trước, sau đó vào năm 1958 người ta dựng đền thờ bà Yến này. 

Người ta đã dựng đứng rằng:

ĐỀ XUẤT ĐẶT TÊN ĐƯỜNG GIA LONG Ở HUẾ

 
Theo các nhà nghiên cứu văn hóa - lịch sử ở Huế, công trạng của vua Gia Long trong lịch sử cần được nhìn nhận một cách khách quan - Ảnh: NHẬT LINH

Đề xuất đặt tên đường Gia Long ở Huế 

Tuổi trẻ
01/06/2022 09:39 GMT+7

TTO - Ngày 31-5, Hội đồng trị sự Nguyễn Phước tộc (con cháu vua Gia Long) ở Huế đã tổ chức tọa đàm khoa học "Công lao và những đóng góp quan trọng của vua Gia Long" nhân kỷ niệm 220 năm ngày vị vua đầu tiên của nhà Nguyễn lên ngôi hoàng đế.

Nhiều nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử ở trong và ngoài nước gửi tham luận tham gia đóng góp ý kiến.

Tại tọa đàm, PGS.TS Nguyễn Phước Bửu Nam - chủ tịch Hội đồng trị sự Nguyễn Phước tộc - cho rằng cần có sự nhìn nhận một cách khách quan về những cống hiến của vua Gia Long trong dòng chảy lịch sử Việt Nam hiện nay và đề xuất việc đặt tên đường Gia Long ở TP Huế.

Xung quanh đề xuất này, theo nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Xuân Hoa, nguyên giám đốc Sở Văn hóa - thông tin tỉnh Thừa Thiên Huế, tên vua Gia Long xứng đáng được dùng để đặt cho tên của một con đường chính bề thế nằm trong hệ thống kinh thành Huế.

"Tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay đã có chủ trương về việc đặt tên đường mang tên Gia Long, nhưng vấn đề hiện nay theo tôi được biết là vẫn chưa tìm được một vị trí đường nào phù hợp" - ông Hoa trao đổi với Tuổi Trẻ bên lề tọa đàm.

Ông Phan Thanh Hải, giám đốc Sở Văn hóa - thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế, cho biết với 18 năm ở ngôi hoàng đế, vua Gia Long đã có những đóng góp to lớn cho lịch sử phát triển của đất nước và dân tộc, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia hùng mạnh trong khu vực lúc bấy giờ.

CHÍNH PHỦ CHỈ ĐẠO XEM XÉT KIẾN NGHỊ CỦA NGUYỄN PHƯỚC TỘC

Sự tích Hoàng Phi Yến “bôi nhọ vua Gia Long”:
Chính phủ chỉ đạo xem xét kiến nghị của Nguyễn Phước tộc

Trần Hòe
Dân Việt - Thứ hai, ngày 30/05/2022

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam giao Bộ VHTTDL và Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia xem xét, xử lý kiến nghị của Hội đồng trị sự Nguyễn Phước tộc về việc rút Lễ giỗ bà Thứ phi Hoàng Phi Yến khỏi danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

“Bôi nhọ vua Gia Long”: Nguyễn Phước tộc phản bác quan điểm của Cục Di sản

PGS.TS Đỗ Bang: “Sự tích Hoàng Phi Yến là xuyên tạc lịch sử, nhằm bôi nhọ vua Gia Long”

Kiến nghị trả lại trong sạch cho vua Gia Long trước nghi án “bỏ vợ, giết con”

Liên quan đến việc Hội đồng trị sự Nguyễn Phước tộc Việt Nam (con cháu vua Gia Long) và các nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử kiến nghị rút Lễ giỗ bà Thứ phi Hoàng Phi Yến khỏi danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, ngày 30/5, Hội đồng trị sự Nguyễn Phước tộc Việt Nam cho biết, Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản chỉ đạo các cơ quan liên quan xem xét, xử lý nội dung kiến nghị này.

KIẾN NGHỊ THU HỒI MỘT DANH HIỆU DI SẢN VĂN HÓA QUỐC GIA

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

TP. Huế, ngày 26 tháng 4 năm 2022

KIẾN NGHỊ THU HỒI QUYẾT ĐỊNH
CÔNG NHẬN DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ QUỐC GIA
ĐỐI VỚI “LỄ GIỖ BÀ THỨ PHI HOÀNG PHI YẾN
Ở HUYỆN CÔN ĐẢO, BÀ RỊA-VŨNG TÀU”

Kính gửi:

- Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa XHCN Việt Nam,
- Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch,
- Hội đồng Di sản Văn hóa Quốc gia,
- Cục Di sản Văn hóa - Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch,
- Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam,
- Hội Khoa học Lịch sử Thừa thiên Huế,
- Hội Khoa học Lịch sử Bà Rịa - Vũng Tàu,
- UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu,
- UBND huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa -Vũng Tàu,
- Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam,
- Tổng cục Du lịch Việt Nam,
- Các cơ quan báo chí trung ương và các địa phương,
- Bà con Nguyễn Phúc tộc trong và ngoài nước,…

PHẢN BÁC CỤC TRƯỞNG CỤC DI SẢN LÊ THỊ THU HIỀN và BỘ VĂN HÓA

Luật sư Tôn Thất Nhân Tước:
TP Huế, ngày 01 tháng 5 năm 2022

DI SẢN - LỊCH SỬ TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI PHÁP LUẬT

Quyết định số 773/QĐ-BVHTTDL ngày 04 tháng 4 năm 2022 Đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia Lễ Giỗ Bà Phi Yến.

“Di sản văn hóa phi vật thể" được hiểu là các tập quán, các hình thức thể hiện, biểu đạt, tri thức, kỹ năng và kèm theo đó là những công cụ, đồ vật, đồ tạo tác và các không gian văn hóa có liên quan mà các cộng đồng, các nhóm người và trong một số trường hợp là các cá nhân, công nhận là một phần di sản văn hóa của họ. Được chuyển giao từ thế hệ này sang thế hệ khác, di sản văn hóa phi vật thể được các cộng đồng và các nhóm người không ngừng tái tạo để thích nghi với môi trường và mối quan hệ qua lại giữa cộng đồng với tự nhiên và lịch sử của họ, đồng thời hình thành trong họ một ý thức về bản sắc và sự kế tục, qua đó khích lệ thêm sự tôn trọng đối với sự đa dạng văn hóa và tính sáng tạo của con người. Vì những mục đích của Công ước này, chỉ xét đến những di sản văn hóa phi vật thể phù hợp với các văn kiện Quốc tế hiện hành về quyền con người, cũng như những yêu cầu về sự tôn trọng lẫn nhau giữa các cộng đồng, các nhóm người và cá nhân, và về phát triển bền vững.

NÓI TOẠC RA: BÀ PHI YẾN LÀ CHUYỆN BỊA CỦA TÙ NHÂN CÔN ĐẢO!

TRUYỀN THUYẾT VỀ BÀ PHI YẾN LÀ HƯ CẤU SÁNG TẠO CỦA CÁC TÙ NHÂN CÔN ĐẢO VÀ NGHI VẤN RĂM-CẢI

Trần Viết Ngạc
Nhà nghiên cứu lịch sử

Lê thị Răm hay Đặng thị Răm

Mấy hôm nay Nguyễn phước tộc và một số nhà nghiên cứu lên tiếng phản đối việc Bộ Văn hoá công nhận lễ rước Bà Phi Yến ở Côn đảo là di sản văn hoá phi vật thể.

Tôi cũng muốn góp vài ý kiện về sự kiện này.

1. Chuyện Nguyễn phúc Ánh trên đường bôn tẩu có ghé Côn đảo không thì Maybon và nhiều nhà nghiên cứu đã chứng minh là không có.

Không phải bàn cãi thêm.

TOÀN VĂN BÀI TỔNG KẾT TỌA ĐÀM CỦA PGS.TS ĐỖ BANG

THÀNH TỰU NGHIÊN CỨU VỀ AN SƠN MIẾU VÀ BÀ PHI YẾN Ở CÔN ĐẢO: TỪ TRUYỀN THUYẾT ĐẾN HỒ SƠ DI SẢN, VẤN ĐỀ CẦN QUAN TÂM

(Báo cáo Tổng kết Tọa đàm [1])

PGS.TS Đỗ Bang*

1. Tình hình hội thảo

Nhận thức được Sử học luôn gắn với hồ sơ di tích và phát huy giá trị di sản nên hôm nay, tại thành phố Huế, Hội đồng Nguyễn Phúc tộc Việt Nam tổ chức tọa đàm khoa học để đánh giá độ chính xác, tình khách quan khoa học của việc công nhận d i tích An Sơn miếu và Di sản lễ giỗ bà Phi Yến tại Côn Đảo có liên quan đến vua Gia Long, người sáng lập vương triều Nguyễn vào đầu thế kỷ XIX.

Tham dự tọa đàm khoa học là các nhà nghiên cứu lịch sử, văn hóa, văn học ở thành phố Huế, thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, các tỉnh Sóc Trăng, Đồng Tháp. Do dịch bệnh Covid và thời gian cấp bách nên chỉ có 16 tham luận kịp thời để in trong tập Kỷ yếu và 8 tác giả có mặt tại hội trường của phủ Tùng Thiện Vương, 91 Phan Đình Phùng, thành phố Huế.

PGS.TS ĐỖ BANG TỔNG KẾT TỌA ĐÀM VÀ KIẾN NGHỊ BỘ TRƯỞNG VH

KIẾN NGHỊ THU HỒI NGAY DANH HIỆU DI SẢN VĂN HÓA CẤP QUỐC GIA
ĐỐI VỚI "LỄ GIỖ BÀ THỨ PHI HOÀNG PHI YẾN Ở HUYỆN CÔN ĐẢO"

Video phát biểu tổng kết Tọa đàm của PGS.TS Đỗ Bang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, đồng chủ trì Tọa đàm "An Sơn miếu và Bà Phi Yến ở Côn Đảo - Từ Truyền thuyết đến Hồ sơ Di sản". Đây là bài Tổng kết rất đầy đủ, sáng rõ, khách quan, uyên bác và sòng phẳng.

Ngày thứ Ba, 19.4.2022, báo Tuổi trẻ có đăng bài “Băn khoăn di sản Lễ giỗ Bà Thứ phi Hoàng Phi Yến” của hai tác giả Nguyễn Thanh Lợi và Nhật Linh trước việc Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch công bố quyết định đưa Lễ giỗ Bà Thứ phi Hoàng Phi Yến ở Huyện Côn Đảo (Bà Rịa – Vũng Tàu) vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.