Thứ Tư, 3 tháng 12, 2025
"LỊCH SỬ PHẬT GIÁO VIỆT NAM" - MỘT CÔNG TRÌNH VĨ ĐẠI
Thứ Năm, 13 tháng 11, 2025
ĐỌC “PHỦ VÂN CÁT - NƠI THÁNH MẪU GIÁNG SINH LẦN THỨ HAI”
Chủ biên: Nguyễn Xuân Diện. Nxb Thế Giới, Hà Nội, 2024.
Cuốn sách như dẫn dụ người đọc lạc vào những khung trời tri thức. Ở đó, là những câu chuyện thần tiên li kì, nửa thực nửa hư, nửa tiên nửa tục đan xen hoà quyện; giang sơn cẩm tú, tiên cảnh bồng lai cứ hiện ra trước mắt người đọc. Nhưng đặc biệt là lời văn ý thơ tao nhã, đối đáp cao sang xuyên suốt trong những thần tích, ngọc phả. Qua đó nhiều tuyệt thi bấy lâu nay ẩn tàng được hiển lộ, người đọc đi từ ngỡ ngàng đến khâm phục trước tài hoa và trí tuệ của tiền nhân. Tiếp tục, là những tri thức dư địa chí, những tên đất tên làng, quá trình tách nhập, còn mất được kiến giải thông qua các nguồn sử liệu một cách minh xác. Điều này đòi hỏi một khả năng làm việc nghiêm cẩn và công phu của tác giả.
Thứ Hai, 10 tháng 11, 2025
MỘT CUỐN SÁCH MỚI VỀ CHU MẠNH TRINH – NGƯỜI TÀI HOA BẬC NHẤT NƯỚC NAM TA
– NGƯỜI TÀI HOA BẬC NHẤT NƯỚC NAM TA
Thứ Ba, 16 tháng 9, 2025
TƯỞNG NHỚ NAM PHƯƠNG HOÀNG HẬU - 62 NĂM NGÀY MẤT CỦA BÀ
Hôm nay, ngày 16 tháng 9 năm 2025, 62 năm trước, Hoàng hậu Nam Phương đã qua đời ở tuổi 50 vào ngày 16 tháng 9 năm 1963 tại gia trang La Perch-Pháp. Hoàng hậu được an táng tại nghĩa trang Chargbrignac, cách Tòa thị chính 200m.
Xin giới thiệu lại bài viết:
PHẨM CÁCH VÀ ĐỨC HẠNH HOÀNG HẬU NAM PHƯƠNG
QUA TƯ LIỆU LẦN ĐẦU CÔNG BỐ
Nguyễn Xuân Diện
Ông Phạm Hy Tùng là một nhà sưu tập cổ ngoạn ở thành phố Hồ Chí Minh. Ông là tác giả của các cuốn sách “Cổ vật gốm sứ Việt Nam đặt làm tại Trung Hoa” (2006), “Bộ sưu tập cổ vật Trung Hoa” (2020), “Cổ vật gốm sứ có trang kim” (2021)… Cuốn sách mới nhất của ông là "Hoàng hậu Nam Phương (qua một số tư liệu chưa công bố)" do Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh vừa ấn hành. Sách dày 280 trang và phần phụ lục ảnh.
Đây là lần đầu tiên có một cuốn sách công bố nhiều tư liệu về Hoàng hậu Nam Phương, bao gồm các bức ảnh quý hiếm và 87 bức thư, trong đó có 73 bức thư viết tay, thủ bút của Hoàng hậu Nam Phương – hoàng hậu cuối cùng của triều Nguyễn cũng là cuối cùng của chế độ quân chủ Việt Nam.
Ngoài thư của Hoàng hậu Nam Phương, có 6 bức của bà Charles – mẹ nuôi của cựu hoàng, cũng viết tay bằng tiếng Pháp gửi cho ông khi còn ở Hongkong (1946-1948) hay gửi về Đà Lạt (1949-1954), 3 bức của bà Agnès – chị ruột của Hoàng hậu Nam Phương, 1 bức của bà Từ Cung viết bằng tiếng Việt.
Cuốn sách của Phạm Hy Tùng có kết cấu thật đơn giản. Ngoài “Lời thưa” ở đầu sách, cuốn sách gồm ba phần: Phần Mở đầu cung cấp thông tin dưới dạng niên biểu về Nam Phương Hoàng hậu và cựu hoàng Bảo Đại, cùng bối cảnh lịch sử Việt Nam từ tháng 9 năm 1945 đến năm 1954 – là giai đoạn những bức thư của Nam Phương và những người khác gửi đến cựu hoàng Bảo Đại được nói đến trong tập sách.
Phần Hai là Những bản dịch các bức thư, trong đó có 73 bức thư được Nam Phương Hoàng hậu viết và gửi tới cựu hoàng Bảo Đại trong bối cảnh xã hội chính trị đó.
Và Phần Ba là Một số hình ảnh những bức thư của Hoàng hậu Nam Phương gửi cựu hoàng Bảo Đại gồm 31 trang ảnh. Có một điểm đáng chú ý là, ngay lúc Hoàng hậu còn tại thế, đã có phát hành tem hình Nam Phương Hoàng hậu, nhưng trong các thư gửi đi, bà không dùng tem mang hình vẽ mình.
Thứ Bảy, 13 tháng 1, 2024
SÁCH MỚI XUẤT BẢN: TỨ BẤT TỬ - TƯ LIỆU VÀ KHẢO CỨU
TỨ BẤT TỬ - TƯ LIỆU VÀ KHẢO CỨU
Từ năm 2016 đến nay, cứ đến mùa thu là tôi lại chuẩn bị một bản thảo để in sách. Năm ngoái là cuốn "Hồn Cổ Nhạc Trong Tranh", in 1000 bản. Năm nay là cuốn chuyên khảo "TỨ BẤT TỬ", là một công trình tập thể mà tôi là chủ biên.
Sách in tại Nhà xuất bản Khoa học xã hội, nhưng số lượng rất ít, chỉ 300 bản theo quy định của Viện Hàn lâm KHXH. Tôi sẽ in thêm 400 cuốn để dâng vào các đền, phủ, miếu, điện thờ Tứ Bất Tử và đáp ứng nhu cầu của anh chị em.
Trong tín ngưỡng thờ bách thần của người Việt, “hoặc có vị là tinh túy của núi sông, hoặc có vị là nhân vật linh thiêng, khí thế lừng lẫy về trước, anh linh còn mãi về sau” (Lời tựa sách Việt điện u linh), có 4 vị thần được dân gian tôn vinh là Tứ bất tử. Đó là bốn vị linh thiêng bất tử trong thần điện Việt Nam: Tản Viên Sơn Thánh, Chử Đồng Tử, Phù Đổng Thiên Vương (Thánh Gióng) và Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Thực ra, trong lịch sử đã diễn ra không phải hoàn toàn như vậy, trước khi Thánh Mẫu Liễu Hạnh giáng sinh thì các vị Thánh Từ Đạo Hạnh, Nguyễn Minh Không có chân trong bộ tứ này.
Tứ Bất tử là một tín ngưỡng phức hợp với các lớp văn hóa chồng lấn, đan xen, tiếp biến và tích hợp để luôn tạo ra những sắc thái mới và biến đổi theo thời gian, có sức lan tỏa mạnh mẽ và gắn kết các giá trị văn hóa và tâm linh lại để tạo nên sức mạnh mới.
Tứ Bất tử ngưng kết văn hóa Việt qua nghi lễ, lễ hội, phong tục tập quán; tạo ra các văn bản thư tịch phong phú và đa dạng.
Tứ Bất tử song hành cùng lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước. Trong suốt quá trình lâu dài đó, Tứ Bất tử đã tích hợp các nhân tố nổi trội nhất của văn hóa, lịch sử và tâm linh đương thời, cả nội sinh lẫn ngoại nhập tạo nên quyền phép và sức mạnh vượt gộp. Các giá trị văn hóa được tiếp thu và đẩy lên thành sức mạnh. Tứ Bất tử đã sáng tạo ra văn hóa, và làm giàu các giá trị văn hóa Việt Nam.
Thứ Hai, 18 tháng 12, 2023
NỮ SĨ NGỌC TRAI – TUỔI 90 VÀ CUỐN HỒI KÝ RẤT HUẾ
Tôi vừa được Nữ sĩ Ngọc Trai gửi tặng cuốn sách mới của bà. Đó là cuốn hồi ký “O Tôn Nữ Huế tha hương" dày 242 trang, được in ra trong dịp bà tròn 90 tuổi.
Tôi chưa từng được hân hạnh gặp Nữ sĩ Ngọc Trai. Nhưng tôi biết đến một nhà văn có tên Ngọc Trai từ rất sớm, ngay khi vào đại học cách đây 35 năm.
Ngày ấy, tôi đã mê mệt các tác phẩm của Nguyễn Tuân, Tản Đà. Với Nguyễn Tuân là: Chém treo ngành, những chiếc ấm đất, Khoa thi cuối cùng, Chùa Đàn, v.v.. từ trước đó, trong tuyển tập, và đến năm 1989 là Cảnh sắc và Hương vị đất nước. Tôi biết chỉ có ít nhà văn được gần gũi Nguyễn Tuân, được ông tiếp, được ông trả lời phỏng vấn và được ông đồng ý cho làm sách vở. Vâng, chỉ có 3 người. Có lẽ là thế! Đó là Nguyễn Đăng Mạnh (Giáo sư ĐH Sư phạm), Ngọc Trai (Báo Văn Nghệ) và Đoàn Minh Tuấn ở phía Nam.
Thứ Sáu, 4 tháng 8, 2023
NHÀ NGHIÊN CỨU BÙI VĂN TAM TUỔI 90 VÀ CUỐN SÁCH VỀ PHỦ DÀY
NHÀ NGHIÊN CỨU BÙI VĂN TAM
VÀ CUỐN SÁCH VỀ PHỦ DÀY VÀ THÁNH MẪU LIỄU HẠNH
Nguyễn Xuân Diện
Nhà nghiên cứu Bùi Văn Tam năm nay 92 tuổi. Ông quê ở làng Cao Phương, xã Liên Bảo huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Làng Cao Phương cũng là làng của Trạng nguyên Lương Thế Vinh (1441 – 1496), nhà toán học nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam, làm quan dưới thời vua Lê Thánh Tông.
Ông xuất thân Khoa Sử khóa 1, Đại học Tổng hợp Hà Nội, và là một nhà nghiên cứu có am hiểu sâu sắc về Nam Định, đặc biệt là vùng quê Vụ Bản của ông. Tôi có may mắn được quen biết ông từ 25 năm trước, khi tôi về Vụ Bản công tác trong 2 tuần (tháng 5 năm 1998). Ông đã tặng cho tôi nhiều cuốn sách của ông, từ rất lâu rồi.
Thứ Hai, 15 tháng 5, 2023
MỘT CUỐN SÁCH RẤT HAY VỀ NGHỆ THUẬT VIỆT NAM
MỘT CUỐN SÁCH RẤT HAY VỀ NGHỆ THUẬT VIỆT NAM CỦA HỌC GIẢ LỖI LẠC BEZACIER VỪA ĐƯỢC DỊCH VÀ XUẤT BẢN
Nghệ thuật An Nam
Tác giả Louis Bezacier (bản tiếng Pháp xuất bản tại HN năm 1944)
Dịch và chú giải: Trang Thanh Hiền và Mai Yên Thi.
Nxb. Mỹ thuật, 2023. 218 trang.
LOUIS BEZACIER (1906 -1966) là kiến trúc sư vô cùng tâm huyết với nghệ thuật của người An Nam, ông đến Hà Nội từ năm 1935 và dốc toàn bộ tâm sức để nghiên cứu, tu bổ các công trình kiến trúc cổ, tiêu biểu là Bút Tháp và Phật Tích.
Tên tuổi của ông gắn liền với kỹ thuật “anastylose” - kỹ thuật bơm loại bê tông đặc biệt vào bên trong các cột gỗ bị mọt rỗng, giúp khôi phục các cột gỗ đã bị hỏng, để bảo tồn được cấu trúc gỗ bên ngoài. Kỹ thuật này, sau đó đã được áp dụng rộng rãi trong việc trùng tu di tích.
Ngày 10 tháng 6 năm 1944, trong lời nói đầu của sách Người phát ngôn của Viện Viễn Đông bác cổ Pháp là Ngài G.Coede's có viết:
Thứ Sáu, 28 tháng 4, 2023
MỘT CUỐN SÁCH RẤT HAY VỪA XUẤT BẢN!!!
Tôi vừa được hai tác giả Phan Đăng Thanh (Tiến sĩ Sử học, Thạc sĩ Luật học) và Trương Thị Hòa (Thạc sĩ Sử học, Thạc sĩ Luật học) gửi tặng cuốn sách mà ông bà vừa xuất bản tại NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh.
Đây là cuốn sách mà tôi chờ đợi từ lâu. Đây là lần đầu tiên, hai bộ luật quan trọng trong lịch sử nước nhà được phân tích và đánh giá dưới góc nhìn mới mẻ: Góc nhìn về Nhân quyền thể hiện trong các bộ luật xưa. Vì thế đây là một sự bất ngờ!
Thứ Ba, 14 tháng 2, 2023
CUỐN SÁCH MỚI NHẤT VỀ NAM PHƯƠNG HOÀNG HẬU VỪA CÔNG BỐ
Thứ Tư, 7 tháng 7, 2021
CUỐN BÚT KÝ TÂM HUYẾT CỦA MỘT NHÀ KHOA HỌC TÂM HUYẾT
“GIẤC MƠ VIỆT NAM TÔI” của GS Nguyễn Đăng Hưng
Nguyễn Xuân Diện
Thứ Ba, 6 tháng 7, 2021
KÍNH MỜI ANH CHỊ EM MUA SÁCH MỚI CỦA NGUYỄN XUÂN DIỆN
Cuốn sách nói về một nghi lễ vô cùng đặc biệt của Việt Nam là Giáng bút tại hàng trăm Đàn Thiện trong khắp các tỉnh Bắc bộ, Trung bộ trong một thời kỳ đầy biến động của lịch sử dân tộc.
Thiện đàn chính là một tổ chức xã hội dân sự phát triển rộng khắp vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Và hàng trăm vị Tiên - Phật - Thánh - Thần đã thoáng chốc rời điện ngọc cung tiên để xuống nhân gian cứu độ chúng dân, chỉ bảo đường đi lối lại, vì yêu mà mắng, vì thương mà dạy, đặng cứu lấy nước non Lạc Hồng; chấn hưng văn hoá và đạo đức xã hội đang tan nát tơi bời trong gió Á mưa Âu.
Thứ Hai, 28 tháng 6, 2021
NỮ NHÀ BÁO KỲ DUYÊN TRÌNH LÀNG TẬP THƠ ĐẦU TAY
BẠT NGÀN HOA và THANH TAO HƯƠNG
tập thơ đầu tay của Nữ sĩ Kỳ Duyên vừa ra mắt.
Nữ sĩ Kỳ Duyên (Kim Dung Pham) là một bậc tài nữ trong làng báo Việt Nam. Chị là cây bút chuyên viết bình luận chính trị - văn hoá – xã hội với những chủ đề cực kỳ nhạy cảm ở Tuần Việt Nam (thuộc VietNamnet). Hồi Kỳ Duyên còn ở đấy, VietNamnet nhờ thế mà sang trọng và uy nghi hơn nhiều. Có người như tôi đây mở VNN ra chỉ để đọc Tuần Việt Nam mà thôi. Bài của Kỳ Duyên xuất hiện là người ta tranh nhau đọc, và mến mộ chị lắm!
Thứ Ba, 22 tháng 6, 2021
NHÀ THƠ NGUYỄN DUY VÀ MÓN QUÀ TỪ SÀI GÒN
Nguyễn Xuân Diện
Hà Nội nóng quá! Ngoài giời dễ đến hơn 40 độ. Trưa nay, nghỉ trưa vừa dậy đã nhận được một phong thư: Nhà thơ Nguyễn Duy gởi sách tặng từ Sài Gòn, bỗng chốc lòng tôi như đang có cơn mưa rào.
Anh Nguyễn Duy nhắn tin nhấp nhứ khoe cuốn sách từ khi nó vừa ra khỏi nhà in, mà dễ chừng anh chỉ được ngắm nó qua ảnh do La Khắc Hoà tiên sinh gửi. Anh Hoà nhắn tin hỏi địa chỉ để gửi sách, sau lại thấy anh bảo anh gửi đi Sài Gòn cho anh Nguyễn Duy. Thế là sách được anh La Khắc Hoà (Lã Nguyên) ký, rồi chuyển vào Sài Gòn để anh Nguyễn Duy ký rồi mới gửi ra Hà Nội cho Xuân Diện.
Thứ Ba, 4 tháng 5, 2021
Tư liệu quý: SÁCH DẠY NẤU ĂN THEO PHÉP AN NAM IN NĂM 1914
Việt Nam có một truyền thống ẩm thực lâu đời và phong phú. Nhiều đặc sản tùy theo vùng miền, miền nào cũng có. Bắc bộ thì “Dưa La, cà Láng, nem Báng, tương Bần/ Nước mắm Vạn Vân, cá rô đầm Sét”. Trung bộ thì “Yến xào Vĩnh Sơn/ Nam sâm Bố Trạch/ Cua gạch Quảng Khê/ Sò nghêu Quan Hà/ Rượu dâu Thuần Lý”. Nam bộ thì “Bánh tráng Mỹ Lồng/ Bánh phồng Sơn Đốc”, “Muốn ăn bông súng mắm kho/ Thì vô Đồng Tháp ăn cho đã thèm!”.
Cách nấu ăn rất tinh tế được đúc kết thành những câu ca dễ nhớ: “Con gà cục tác lá chanh/ Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi…”. “Món ăn bài thuốc” – món ăn cũng chữa được bệnh, hay ngược lại, món ăn cũng kỵ nhau, nếu không để ý thì có hại cho sức khỏe, thậm chí gây nên bệnh tật. Ẩm thực cũng là một hành vi văn hóa: “Một miếng giữa làng bằng một sàng xó bếp”, hay “Ăn trông nồi ngồi trông hướng”.
Tuy nhiên bên cạnh tri thức dân gian về món ăn như thế, thì sách dạy nấu ăn Việt Nam có không, nếu có thì từ khi nào, quyển sách nào là quyển đầu tiên?
Thứ Năm, 7 tháng 1, 2021
NHÀ VĂN TẠ DUY ANH RA SÁCH MỚI
ĐẤT MỒ CÔI
Tạ Duy Anh
Theo lời mẹ tôi kể thì đáng lẽ tôi đã chết khi mới ba tháng tuổi. Trên đường đem tôi về nhà sau khi bệnh viện huyện trả lại, bà nội và mẹ đã “vứt” tôi dưới gốc cây đa giữa đồng. Sau này cả bà nội và mẹ đều tin rằng, vào đúng lúc ấy có vị Bồ Tát nào đó vãng du và đã thương xót một sinh linh khốn khổ có thể phải rời trần gian quá sớm mà cho tôi tiếp tục được sống làm người!
Hồi bé và cả khi đã lớn, mỗi khi đau ốm khiến tôi kêu ca, mẹ thường động viên theo cách của bà khi bảo: “Con sống thêm được ngày nào là lãi ngày ấy rồi!”
Trong mỗi đời người, khi qua đủ một Hoa giáp (60 năm), luôn là cái mốc kỳ diệu. Bởi sau đó bắt đầu một chu trình hoàn toàn mới. Với tôi thì cái mốc đó càng vô cùng quan trọng. Và tôi dự định sẽ tặng cho chính mình một món quà bằng cách in một cuốn sách.
Thứ Ba, 10 tháng 11, 2020
Nguyễn Xuân Diện & VĂN HÓA VIỆT QUA “VÀNG SON TRÊN GIẤY GẤM”
Thứ Hai, 5 tháng 10, 2020
Thái Hạo: NGUYỄN XUÂN DIỆN & VÀNG SON... TRÊN LỬA
Xin trân trọng giới thiệu bài của Thái Hạo:
NGUYỄN XUÂN DIỆN VÀ VÀNG SON TRÊN LỬA
Thái Hạo
Thứ Sáu, 25 tháng 9, 2020
NHỮNG BẰNG CHỨNG VỀ MỘT CUỘC CHIẾN TRANH XÂM LƯỢC
![]() |
23 tháng 9 lúc 20:37·
Thứ Sáu, 14 tháng 8, 2020
CUỐN SÁCH MỚI VỀ HÀ NỘI NGỔN NGANG HOÀI NIỆM VÀ ÂU LO
hoài niệm và âu lo
"Muốn quên một thuở" là một Hà Nội khác hiện lên sống động và ám ảnh vô cùng dưới cách nhìn của nhà văn Vũ Ngọc Tiến. Yêu Hà Nội bao nhiêu thì ngòi bút của nhà văn trung thực, đau đớn và thương cảm bấy nhiêu. Nhà văn Vũ Ngọc Tiến dựng lên một Hà Nội trong những vùng sáng của những vẻ đẹp của văn hóa và nhân cách của con người nơi mảnh đất ngàn năm văn vật này, ông cũng dựng lên một Hà Nội của những mảng tối trong đời sống.














