XUÂN NGÀY ẤY - Thơ Trần Đoàn Lâm trong giọng ngâm Xuân Diện

 Tết Xưa. Ảnh: Phan Huy.

Xuân ngày ấy

Trần Đoàn Lâm

Xuân ơi, Tết cũ có còn không?
Ngày ấy, lung linh bếp lửa hồng
Mẹ gói bánh chưng xanh mướt lá
Bố trông nồi bánh đến hừng đông

Ngày ấy xuân về mưa bụi bay
Mẹ ngồi sên mứt vị gừng cay
Có người hàng xóm sang xin nước
Nhấp chén rượu đào chấp chới say

Ngày ấy xuân về phố chợ đông
Đào phai ươm nụ sắc tươi hồng
Cúc vàng thắp sáng ban thờ Phật
Vương vấn mùi nhang tịnh cõi lòng

Ngày ấy xuân về tiếng pháo thưa
Giao thừa mẹ dắt cháu ra chùa
Hái nhành lộc biếc về treo Tết
Mẹ bảo "Năm nay sẽ được mùa"

Lũ trẻ xông xênh quần áo mới
Đợi quà mừng tuổi sớm đầu năm
Giấy hồng xếp nếp chờ khai bút
Mẹ nhủ con ngoan gắng học chăm

Rong ruổi đời con lấm bụi trần
Tha hương chẳng biết mấy mùa xuân
Mẹ không còn nữa xuân hiu hắt
Xuân lỗi hẹn người chậm bước chân

Nhưng khi xuân tới con hằng mong
Khắc khoải giao thừa phút ngóng trông
Quê mẹ ngày nào ran tiếng pháo
Xuân ơi Tết cũ có về không?

Tháng 1 năm 2018.
T.Đ.L

XUÂN NGÀY ẤY
Thơ: Trần Đoàn Lâm 
Đàn tranh: Trần Đoàn Lâm
Ngâm thơ: Nguyễn Xuân Diện

Tư liệu quý: SÁCH DẠY NẤU ĂN THEO PHÉP AN NAM IN NĂM 1914

SÁCH DẠY NẤU ĂN THEO PHÉP AN NAM 

Đoàn Lê Giang

 
Việt Nam có một truyền thống ẩm thực lâu đời và phong phú. Nhiều đặc sản tùy theo vùng miền, miền nào cũng có. Bắc bộ thì “Dưa La, cà Láng, nem Báng, tương Bần/ Nước mắm Vạn Vân, cá rô đầm Sét”. Trung bộ thì “Yến xào Vĩnh Sơn/ Nam sâm Bố Trạch/ Cua gạch Quảng Khê/ Sò nghêu Quan Hà/ Rượu dâu Thuần Lý”. Nam bộ thì “Bánh tráng Mỹ Lồng/ Bánh phồng Sơn Đốc”, “Muốn ăn bông súng mắm kho/ Thì vô Đồng Tháp ăn cho đã thèm!”.


Cách nấu ăn rất tinh tế được đúc kết thành những câu ca dễ nhớ: “Con gà cục tác lá chanh/ Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi…”. “Món ăn bài thuốc” – món ăn cũng chữa được bệnh, hay ngược lại, món ăn cũng kỵ nhau, nếu không để ý thì có hại cho sức khỏe, thậm chí gây nên bệnh tật. Ẩm thực cũng là một hành vi văn hóa: “Một miếng giữa làng bằng một sàng xó bếp”, hay “Ăn trông nồi ngồi trông hướng”.

Tuy nhiên bên cạnh tri thức dân gian về món ăn như thế, thì sách dạy nấu ăn Việt Nam có không, nếu có thì từ khi nào, quyển sách nào là quyển đầu tiên? 

Phạm Quỳnh: TỤC THỜ CÚNG TỔ TIÊN Ở NƯỚC NAM

TỤC THỜ CÚNG TỔ TIÊN Ở NƯỚC NAM

Phạm Quỳnh

Nhân loại gồm nhiều người chết hơn là người sống, Auguste Comte đã nói ở đâu đó như thế. Ở nước Nam câu nói ấy của nhà triết học thực chứng Pháp càng đúng hơn ở bất cứ nơi nào khác. Quả vậy, việc thờ cúng tổ tiên có một vị trí quan trọng trong đời sống gia đình và xã hội của chúng ta. Nó đã trở thành một thứ giáo lý tôn giáo, và, theo một nghĩa nào đó, một tôn giáo quốc gia thực thụ. Nếu tôn giáo, đúng như ý nghĩa từ nguyên của nó đã chỉ rõ *, là mối liên kết tinh thần nối liền con người với những lực lượng siêu cảm, việc thờ cúng hay tôn giáo về những người đã chết là cách biểu hiện những mối quan hệ giữa thế giới những người đang sống với thế giới những người đã chết. Các mối quan hệ ấy rất nhiều và liên tục. Những người chết thường xuyên can dự vào cuộc sống của những người đang sống; họ hướng dẫn, chỉ đạo, che chở cho chúng ta, bảo hộ chúng ta, gợi hứng cho những ý tưởng và hành vi của chúng ta, có thể nói nhìn theo chúng ta, bằng những đôi mắt có thể xuyên suốt bóng tối của sự sống và sự chết và rất có thể chính bằng những đôi mắt ấy mà nhân loại có được một hình dung thoáng chốc nào đấy về tương lai và số phận của mình; tóm lại họ sống trong ký ức của chúng ta, trong mọi công việc của chúng ta, trong mong ước của chúng ta về một cuộc sống còn sống động hơn cả cuộc sống trên trần thế này.

Huỳnh Như Phương: NGHE GIỮA TINH SƯƠNG

Nghe giữa tinh sương

Huỳnh Như Phương

Mùa đông ngày đã ngắn, càng đến gần Tết thời gian như càng đi nhanh hơn. Làm báo xuân cho lớp vừa xong, được nghỉ Tết là xếp hết sách vở, lo giúp việc nhà: chà bộ lư đồng, lau dọn bàn thờ, quét mạng nhện trên trần nhà, dẫy cỏ từ ngõ vào sân rồi từ sân ra giếng… Năm nay tháng chạp không có 30, nhà nào cũng gấp gáp chuẩn bị Tết, hết việc này lại đến việc khác. Sáng 29 tôi còn phải chà sạch ảng nước trước sân rồi xách nước đổ cho đầy để ngày Tết khách đến nhà rửa mặt, rửa chân trước khi bước lên thềm. Vừa xong thì chợt thấy mấy chậu bông vạn thọ nở bung cánh hứng mưa đêm qua bị oằn cành, phải vội vàng tìm cây chống và buộc dây cho khỏi ngã. Sau khi giúp ngoại dọn mâm cơm cúng rước ông bà, tôi mới nhặt than hồng còn trong bếp để ủi bộ quần áo mới may bằng cái bàn ủi con gà.

NGƯỜI Ở XA NHÀ - Tạp văn của Huỳnh Như Phương

Ảnh: Việt Nam Quê Tôi. Internet.

NGƯỜI Ở XA NHÀ

Huỳnh Như Phương

Khi bước chân ta lẫm chẫm tập đi trên nền nhà, ta đâu biết rằng có ngày mình sẽ đi xa khỏi căn nhà thơ ấu. Sống xa nhà là một kinh nghiệm quý giá của con người. Trừ những kẻ vô gia cư, còn những người bình thường, dù giàu sang hay nghèo khó, đêm đêm đều ngủ dưới một mái nhà. Vậy mà nhiều người có nhà, thậm chí nhà cao cửa rộng, vẫn canh cánh nỗi niềm “xa nhà”. Bởi vì nhà là biểu tượng của đoàn tụ, nơi kết nối những sợi dây tình cảm. “Nhà” không chỉ là ngôi nhà mà còn là hình ảnh thu nhỏ của quê hương, nguồn cội, là địa chỉ ghi dấu căn cước của con người.

Hoàng Quốc Hải: ĐẦU XUÂN BÀN VỀ CÁI GỌI LÀ “LỄ HỘI KHAI ẤN”

PHẢI CHĂNG TỪ TRONG QUÁ KHỨ ĐÃ CÓ 

“LỄ HỘI KHAI ẤN”?

Hoàng Quốc Hải 

Ai cũng biết lễ hội có hai phần: Phần Lễ và phần Hội. Lễ là phần tâm linh, phần này nhằm mục đích cố kết cộng đồng bằng tâm thức, hội tụ quanh một hoặc nhiều vị thần nào đó mà cộng đồng tôn thờ làm phúc thần, để che chở cho cả cộng đồng. Thần linh có thể là một vị nhân thần có công lớn với đất nước, cũng có thể là một người dẫn dân đi khai hoang lập ấp, sau thành xóm thành làng, dân cư đông đúc, đời sống khấm khá, cộng đồng đó tôn thờ người ấy làm thành hoàng làng để tỏ lòng biết ơn. Cũng có thể là người đã đem một nghề nào đó về cho cả làng sinh sống rồi trở thành làng nghề, chính người đó được tôn vinh làm tổ nghề và đưa vào điện thần thờ làm Thành hoàng. Lại có vùng thời tiết dữ dội, gió mưa bão lụt khôn lường, dân rước thiên thần vào thờ làm Thành hoàng làng, như Long Hải đại vương. Hoặc cầu mưa thuận gió hòa mùa màng tốt tươi, dân thờ Tứ Pháp: Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp điện tức là các thần Mây - Mưa - Sấm - Sét.

NỒI BÁNH TÉT - Tản văn của Nguyễn Đức Tùng

Nấu nồi bánh Tét. Ảnh: VietNamnet.

Nồi Bánh Tét

Nguyễn Đức Tùng

Ngày ba mươi tết đẹp nhất trong năm. Thời gian trôi chậm lại, bỗng đến một lúc trời trở lạnh, bóng tối đổ xuống mau. Chúng tôi không đứa nào muốn rời khỏi bếp lửa ngoài sân, nơi nồi bánh tét sôi sùng sục, lửa nóng rát mặt vì đun bằng gốc tre to, cháy đượm.

VÌ SAO QUỐC PHỤC - CHƯA THÀNH ...QUỐC PHỤC?

Nhà văn Hoàng Quốc Hải và Tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện vận quốc phục trong một cuộc 

mạn đàm đầu xuân Đinh Dậu về Văn hóa. Ảnh: Trần Ngọc Kha.

QUỐC PHỤC
- LOAY HOAY ĐI TÌM CÁI ĐÃ CÓ

Nhà văn Hoàng Quốc Hải

MỘT NỀN Y PHỤC TRUYỀN THỐNG LÂU ĐỜI

Từ khi loài người đoạn tuyệt với giai đoạn sơ khai, dời hang động ra sinh sống ngoài trời. Bắt đầu có ý thức đấu tranh với thiên nhiên để giành sự sống, cũng là lúc con người biết xấu hổ, biết tìm cách che đậy bộ phận kín bằng các thứ lá khô hoặc vỏ cây khô. Đó chính là áo quần của nhân loại thời tiền sử.

Hoàng Minh Tuấn: TẢN MẠN ĐẦU XUÂN NĂM TUẤT

Chùa Trấn Quốc tên gọi đầu tiên là “Khai quốc” (nghĩa là mở nước). Đây cũng là ngôi chùa gắn liền với sự ra đời của nhà nước đầu tiên ở Việt Nam - Nhà nước Vạn Xuân.

 

Hoàng Minh Tuấn

TẢN MẠN ĐẦU XUÂN NĂM TUẤT

Thời khắc giao thừa đã điểm, xuân Mậu Tuất đã tới. Chợt lòng xốn xao nhớ quê nhà, nhớ lại những mùa xuân năm Tuất xưa đáng nhớ trên mảnh đất quê hương xứ Đoài.

Ngược lại dòng thời gian của lịch sử.

Mùa xuân Nhâm Tuất năm 542, dưới ách đô hộ của nhà Lương (Trung Quốc), nhân lúc lòng dân oán hận lên cao, Lý Bí phất cờ nổi dậy. Khởi nghĩa thành công nhanh chóng. Trong vòng chưa đầy 3 tháng, nghĩa quân đã chiếm được hầu hết các quận, huyện. Thứ sử Tiêu Tư run sợ, vội vã bỏ thành Long Biên (Yên Phong - Bắc Ninh) rút chạy về Trung Quốc. Lý Bí đem quân vào Long Biên, ổn định tình hình mọi mặt. 

Hoàng Tuấn Công: BA NGÀY TẾT VÀ MÂM CỖ TẾT

Mâm cỗ Tết của gia đình TS Nguyễn Xuân Diện. Ảnh: NXD.

BA NGÀY TẾT VÀ MÂM CỖ TẾT 

 

Hoàng Tuấn Công 

 

Tục ngữ có câu“Đói giỗ cha, no ba ngày Tết”. Nhiều nhà nghiên cứu, biên soạn từ điển cho rằng, vì phải thực hiện nghi lễ cúng bái, rồi bận tiếp khách, lại thêm khách đến ăn giỗ nhiều hơn dự kiến…nên mới bị đói vào ngày giỗ cha; trong khi Tết, nhà nào cũng có cỗ, đi đâu cũng được mời ăn…nên no đủ⁽¹⁾. Tuy nhiên, giải thích như vậy là chưa thấy hết được ý nghĩa và tầm quan trọng của cái Tết trong tâm thức người Việt. 

CHÚC MỪNG NĂM MỚI MẬU TUẤT 2018

CHÚC XUÂN MẬU TUẤT 2018

Năm mới vừa sang
Xuân về tràn lối

Non sông đầm ấm khí dương hòa
Vũ trụ sởn sơ tươi vẻ mới.

Xin chúc lời: Nhân Khang Vật Thịnh
Xin dâng lời: Vạn Phúc Du Đồng.

Đừng chờ gì nơi ấy mà mong
Hãy tự đứng dậy bằng đôi chân và khối óc.

"Để Mùa Xuân không phải khóc"!

Một năm mới lại đến. Lời đầu tiên, TỄu Blog xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tất cả các quý vị đã ghé thăm mỗi ngày.

Xin dâng lời cầu chúc chư vị và quý quyến Một Mùa Xuân tươi vui và Một Năm Mới An lành - Thịnh vượng.

Xin gửi lời Tri ân đến các nhân sĩ trí thức, luật sư, các nhà báo độc lập, các văn nghệ sĩ, nhà khoa học và các nhà tranh đấu đã có một năm phấn đấu không mệt mỏi cho cộng đồng, cho đất nước.

Một Năm mới lại đến, dẫu biết còn nhiều gian khổ hy sinh nữa mới đến được bến bờ Hạnh phúc. Nhưng mà chúng ta vững bước trên đôi chân mình vì chúng ta có những ước mơ và đang nỗ lực biến nó thành hiện thực!

Và Mùa Xuân, chính là mùa gieo mầm những ước mơ cho những mùa bội thu tương lai!

TỄU Blog

GS. Mạc Văn Trang: SƯỚNG ƠI LÀ SƯỚNG !

Mac Văn Trang
13.2.2018

SƯỚNG ƠI LÀ SƯỚNG!

Giáp Tết lại được Hội Người Cao tuổi VN (không phải Hội người Già nhé), tặng cho 500 ngàn đồng (bằng 01 tạ thóc chớ chẳng chơi), lại Giấy chứng nhận 80 tuổi đúng theo Khai sinh (Không gian lận tuổi nào, lại chả phải Thi đua phấn đấu quyết liệt gì cả, vẫn diễn ra đúng tiến độ, đúng quy trình)! Mà Giấy này có khi còn oai hơn cả Chứng chỉ GS, mà chả cần "chạy", chả phải Hội đồng chức danh xét duyệt! Sao sướng thế không biết!

BÌNH LUẬN VỀ TÁO QUÂN TẾT VÀ CÁC CHƯƠNG TRÌNH CỦA VTV

Luân Lê

TÁO MÒN

Năm nay thực ra có một chút thay đổi về cách trình diễn nhưng về cơ bản thì nội dung và khung chương trình vẫn như cũ: kể ra các hậu quả yếu kém, những thứ thiệt hại, những bất cập và tồn tại trong mọi ngành, nghề và lĩnh vực. Và nó vẫn không có bất cứ giải pháp gì ngoài mấy lời khuyên bảo là từ giờ không như vậy nữa. Chấm hết.

Vũ Thế Khôi: NGƯỜI XƯA BIẾT DỰA VÀO LÒNG DÂN

NGƯỜI XƯA BIẾT DỰA VÀO LÒNG DÂN
THỰC HIỆN DÂN GIẦU NƯỚC MẠNH

Vũ Thế Khôi

Trong một lần hầu chuyện cụ Vũ Đình Hòe, cố Bộ trưởng Tư pháp 15 năm của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tôi được nghe ý kiến độc đáo của Cụ về thiết chế Vua Lê - chúa Trịnh đời Lê trung hưng (TK XVII - XVIII). Cụ nói, đại ý:

Người ta láy đi láy lại luận điệu của sử gia triều Nguyễn: họ Trịnh vô đạo, lấn át quyền Vua Lê. Khách quan có thể nhìn nhận khác. Cuối đời Lê sơ chế độ phong kiến chuyên chế đã đẻ ra Vua Quỷ dâm ô hiếu sát Lê Uy Mục, có nguy cơ làm tiêu ma sự nghiệp giải phóng vĩ đại của Tổ tiên họ Lê, vì vậy mới ra đời một kiểu “phân quyền” độc đáo trong chế độ quân chủ Đại Việt: Vua không trị vì mà ngồi làm vì, Chúa cầm quyền. “Ngồi làm vì” đấy, mà nhà Chúa, nắm cả quyền chính trị (Tổng quốc chính) lẫn quân sự (Đại nguyên soái Tiết chế chư quân thủy bộ), át thì có át, mỗi khi Vua quá hèn, vẫn không dám lật, bởi “cái vì” của người ta có thế bàn thạch là lòng dân. Có một ông Chúa Trịnh vì biết dựa lòng dân và củng cố sức dân nên chẳng những không để mất một tấc đất đức Lê Thái Tổ đã giành lại, mà còn chỉ bằng “ba tấc lưỡi” đòi được vùng đất biên giới có mỏ chì, mỏ đồng! 

TỪ XỨ TUYẾT NHỚ PHÙ SA BỜ BÃI SÔNG HỒNG MÙA TẾT

Phù xa sông Hồng mùa Tết

Tùy bút của Trần Quảng Nam

Nhà tôi gần nơi làm việc nên tôi hay đi bộ vòng bên ngoài tp nơi quy hoạch làm khu nhà vườn nhỏ, được trồng đủ các loại hoa và cây ăn quả sứ sở ôn đới mà nhiều nhất vẫn là cây táo , giữa tháng hai khi mà tuyết cũ chưa tan hết thì những bông tuyết mới lại đang nối tiếp nhau sa xuống những cành táo, trơ trụi , xù xì mốc thếch, nhìn chúng như đang hóa đá hay là được tạo ra bằng đá ấy, thế nhưng chỉ cần chú ý một chút đã thấy những chồi non, những nụ hoa đang nhú ra, lớn lên từng ngày chỉ chờ nắng ấm là bung ra màu xanh màu xuân vói những bông hoa trắng phơn phớt hồng gợi cho tôi nỗi nhớ về quê hương nơi Tết cổ truyền của dân tộc đang đến thật gần, rất gần như là người đồng nghiệp đứng bên cạnh khe khẽ hát theo điệu nhạc "Xuân! xuân ơi , Xuân đến rồi ...". 

CHIM ÉN TRÚ MƯA - Chùm thơ Văn Nguyên Lương

Sông xuân. Ảnh: Báo Bắc Giang.

Chùm thơ Văn Nguyên Lương:

CHIM ÉN TRÚ MƯA!

Chim én gặp mưa
Lạc hướng về cổ tích
Trú vào căn chòi tạm ngắm ruộng người...
Một cụ già chỏi gậy
Bước nặng nề nương trú lòng thương
Đám con cháu bất lương
Chúng ở đâu? Chúng ở đâu cụ nhỉ?
Én nhìn về phía hai đứa trẻ
Quần áo rách bươm bước vội ra đường
Chẳng sợ những dòng xe
Bám chút lòng thương hại giả vờ
Giữa những lụa là vụng khoe!
Ba mẹ chúng ở đâu? Ở đâu?
Én con còn suy nghĩ
Giật thót tiếng khóc ai rơi xuống buổi chiều
"Ai cứu giùm chồng tôi, xin cứu giùm..."
Người đàn bà quỳ lạy biển người
Nước mắt quỵên vào khói thuốc
Bay lên nửa vòm trời
Mặt trời khuất núi
Lãng tránh lời cầu xin!
Người đàn bà bên ông chồng rách mêm... lườm ánh nhìn dửng dưng,
chờ...
Chim én khóc
giữa rừng mai vàng hưng hửng nắng

Ps: Những điều tôi viết đều là sự thật, tôi bàng hoàng khi chứng kiến người đàn bà quỳ lạy giữa đường cầu xin mọi người đưa chồng vào bệnh viện vì một tai nạn giao thông thảm khốc!

GS Nguyễn Đăng Hưng: NHỮNG CÁI TẾT THA HƯƠNG

GS. Nguyễn Đăng Hưng. Ảnh: Internet.

NHỮNG CÁI TẾT THA HƯƠNG

GS Nguyễn Đăng Hưng

Phải đi ra sống ở nước ngoài mới thấm thía cái Tết nó quan trọng thế nào đối với một người có tâm hồn Việt Nam. Tôi cảm nhận điều này trong suốt quảng đời 50 năm sống ở Châu Âu. Những ngày đầu tôi sang Liège, những thập niên sáu mươi, người Việt định cư chỉ lưa thưa vài gia đình, chẳng thấy ai chuẩn bị lo đón Tết âm lịch. Họ đã ăn Noel và Tết Tây rồi như người bản xứ. Tết âm lịch đến thường trong giai đoạn sau những ngày nghỉ Noel dài, phải cật lực trở lại với công việc bình thường. Đối với bọn sinh viên chúng tôi đây là giai đọan thi lục cá nguyệt, có ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả cuối năm…

Thảo luận: TẾT VIỆT - GIỮ TRUYỀN THỐNG TRONG HỘI NHẬP RA SAO?

Tết Việt theo kiểu hội nhập?

Hoài Hương

Tết Nguyên Đán với người Việt từ thời lập quốc mấy ngàn năm nay đã trở thành một nghi lễ đầu năm mới mang nhiều ý nghĩa cho sự trường tồn, phồn thịnh, quốc thái dân an. Đặc biệt, những phong tục trong “ba ngày Tết” đã như một di sản văn hóa truyền thống dân tộc, là một trong những cái gốc rễ để giữ được bản sắc Việt. Nhưng hình như mỗi năm mới ở thế kỷ 21, Tết Việt càng có nhiều biến tấu, truyền thống cứ xa dần, Tết được “công nghiệp hóa”, và phải chăng đó gọi là hội nhập?

Hoàng Tuấn Công: "MÈO ĐẾN THÌ KHÓ, CHÓ ĐẾN THÌ GIÀU"

 

MÈO ĐẾN THÌ KHÓ, CHÓ ĐẾN THÌ GIÀU 

 

Hoàng Tuấn Công 

 

Xưa kia, ngày đầu năm thường có những chú chó vô chủ, vì hoảng loạn “chạy pháo” Tết rồi quên đường về. Đói khát, chúng lần mò vào làng tìm thức ăn. Chỉ cần mon men đến đầu ngõ nhà ai, những chú chó lạc này sẽ được chủ nhà dụ vào, cho ăn uống tử tế, và nếu “ưng bụng” ở lại, nó sẽ được chủ nhà sẵn lòng “cưu mang”. Ngược lại, hễ thấy bóng con mèo lạ đến nhà, thì lập tức chủ nhà sẽ bị hò hét đánh đuổi. Ấy là quan niệm dân gian, bất kể ngày Tết hay ngày thường “Mèo đến thì khó, chó đến thì giàu”. 

 

ẨM THỰC VIỆT NAM - CẢ THẾ GIỚI THÈM THUỒNG

 

Ẩm thực Việt - Đại sứ ngoại giao văn hóa

Hoài Hương

Những năm gần đây, nhiều món ăn Việt thường xuyên có mặt trong top các món ngon trên thế giới như: Phở, bánh mì, bún chả, nem rán, nem vuông, hủ tíu, bánh xèo, bún bò, café trứng … Đặc biệt, không có sự kiện quốc tế nào của Việt Nam không có các “đại sứ” ẩm thực làm sứ giả ngoại giao văn hóa quảng bá hình ảnh đất nước đến bè bạn năm châu.