
Chuyện cũ Thăng Long - Hà Nội:
MỘT NỮ CA SĨ CỨU CẢ KINH THÀNH THĂNG LONG THOÁT KHỎI BỆNH DỊCH

  | 
Tạp văn của Nguyễn Xuân Diện
viết năm 1993
Thế là mùa thu đã đi. Nhẹ nhàng và bâng khuâng như khi thu đến. Mới hôm nào thu khôi nguyên còn ngại ngùng e lệ, thế mà nay thu đã đi rồi!
Một sáng ngủ dậy, ngóng trời qua cửa sổ đã thấy gió lạnh kéo về. Nao nao nhớ tiếc một cái gì đó rất chi là vu vơ. Sắc trời cao xanh khoáng đạt của mùa thu đã không còn nữa. Bầu trời đã xám màu chì. Loáng thoáng vẫn gặp những đàn chim đi trú rét ở phương Nam xa xôi. Da thịt bắt đầu săn lại. Buổi sớm đã ngại dậy rồi!
THƠ NGUYỄN DUY
Lời của Lửa
Xin đốt nén nhang tiễn đưa người chết cháy
Một đám tang năm mươi sáu oan hồn
Một đại trùng tang. Đại chấn thương. Đại thảm
"Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn" (*)
Đại nạn này không thiên tai địch hoạ
Ta - chính Ta gây thảm hoạ cho Mình.
Xác người thành tro. Lửa cháy nhà đã tắt 
Ngùn ngụt lòng ngọn lửa đốt ruột gan.
Một thảm sát? Ai là thủ phạm?
Lại đèn cù?
   Ai?
      Ai?
        Ai? 
                   Không ai?...
Thủ phạm cháy không phải là ngọn lửa
Tội thui dân không phải chỉ một thằng.
Một đám cháy nhe răng nhiều mặt chuột 
Một giáo án cộng đồng. Một trừng phạt. Một quốc tang.
SG, đêm 16.9.2023
NGUYỄN DUY.
--------
(*) Một câu trong Bình Ngô Đại Cáo của Nguyễn Trãi.
XIN ĐƯỢC THỨ THA
THĂM LĂNG MỘ THÁM HOA VŨ PHẠM HÀM 
(Đôn Thư - Kim Thư - Thanh Oai - HN)
Nguyễn Xuân Diện
Lăng mộ Cụ Thám hoa nằm gần Quốc lộ 21b (đường Hà Đông đi Vân Đình). Lăng nằm trên gò đất hơi cao của cánh đồng làng; tưởng đâu tiền án hậu chẩm không rõ ràng, nhưng xét kỹ thì viễn sơn vọng thuỷ đủ đầy cả. Rất khoáng đạt mà sâu kín.
Cụ đi thi Hương, thi Hội, thi Đình đều đỗ đầu. Tại kỳ thi Đình, cụ đỗ Thám hoa và là người đỗ cao nhất. Vì vậy danh vị khoa bảng của Cụ là Tam nguyên Thám hoa.
Triều Nguyễn có một số vị đỗ Đình nguyên (đỗ đầu kỳ thi Đình), như Cụ Phan Đình Phùng, Cụ Nguyễn Khuyến, Trần Bích San…) nhưng không ai đủ 100 phân để đạt Trạng nguyên. Không ai đủ điểm Trạng nguyên chứ không phải nhà Nguyễn không lấy Trạng nguyên.
![]()  | 
| Phố Hàng Gai xưa. Ảnh: Tư liệu - internet |