VUA MINH MẠNG TRỊ TỘI BỌN CƯỜNG HÀO ÁC BÁ TỈNH, HUYỆN, XÃ

VUA MINH MẠNG TRỊ TỘI BỌN CƯỜNG HÀO TỈNH, HUYỆN, XÃ
Bùi Xuân Đính

Thời phong kiến, hệ thống thanh tra của nhà nước gồm các cơ quan: Đô Ngự sử (từ thời Nguyễn đổi thành Viện Đô sát) ở cấp trung ương, Giám sát Ngự sử ở cấp liên trấn (thời Nguyễn là cấp liên tỉnh) và Hiến ty ở cấp trấn (thời Nguyễn là tỉnh). Mỗi cơ quan, mỗi cấp thanh tra này có chức năng, nhiệm vụ riêng, song đều có nhiệm vụ chung là kiểm tra, giám sát quan lại, phát hiện các vụ việc tiêu cực của họ. 

LÀNG VIỆT & TÊN LÀNG

Làng Việt & Tên làng
Nguyễn Xuân Diện

Làng Việt đã là nơi cất giữ gần như toàn bộ gia sản văn hóa của tổ tiên chúng ta. Kiến trúc đình, chùa, miếu và các nhà ở dân gian là kết tinh sự hiểu biết của người xưa về môi trường, về kiến trúc và quan niệm về sự ở của tổ tiên chúng ta. Lũy tre xanh và cách bố trí dân cư theo hình xương cá hoặc bố trí dọc theo nguồn nước là cách tự vệ và sự tuân thuận theo tự nhiên, hòa hợp với thiên nhiên, lợi dụng thiên nhiên - một triết lý của người Việt. 

LÀNG CỔ ĐÔ - LÀNG HỌA SĨ, LÀNG THƠ

Làng Cổ Đô xưa và nay

Nguyễn Xuân Diện - viết năm 1993

 

Làng Cổ Đô là một làng quê nhỏ bé nằm nép mình bên dòng sông Đà cuộn sóng. Xuôi xuôi một chút là Ngã Ba Hạc nơi gặp gỡ của ba con sông, ba màu nước lại là nơi chất chứa bao huyền thoại từ thuở hồng hoang khi “vũ trụ mơ màng, càn khôn xếch xác”. Đất Cổ Đô là đất cổ, trước đó có tên là An Đô, sau lại đổi là An Bang, thuộc huyện Tiên Phong, phủ Quảng Oai, trấn Sơn Tây (nay là huyện Ba Vì, tỉnh Hà Tây).

Trần Văn Khê: SỰ KHÁC BIỆT GIỮA THỨC ĂN VIỆT VÀ TÀU

SỰ KHÁC BIỆT GIỮA THỨC ĂN VIỆT VÀ TÀU

Giáo sư Trần Văn Khê

Thật ra, tôi rất ngại khi cầm viết ghi lại những câu hỏi đã trả lời cho những bạn bè người nước ngoài khi họ hỏi tôi: Người Việt Nam ăn uống thế nào? Hay là cách nấu ăn của người Việt có khác người Trung Quốc hay chăng? Vì đó chỉ là những phần nhận xét đã được nhanh chóng đúc kết để đưa ra những câu giải đáp kịp thời chớ không phải do một sự sưu tầm có tính cách khoa học. 

THỰC HƯ CHUYỆN 100 CUNG NỮ TỰ TỬ CHẾT THEO VUA TRẦN?

Suối Giải Oan, khu di tích Yên Tử, Quảng Ninh. Ảnh: internet.

Chuyện về suối Giải oan Yên Tử: GIẢI OAN HAY HÀM OAN?

Nhà văn Hoàng Quốc Hải 

Sách “Cõi thiêng Yên Tử’ do ông Thi Sảnh (tức Thanh Sỹ giám đốc Sở Văn hóa Thể Thao và Du lịch kiêm chủ tịch Hội khoa học lịch sử tỉnh Quảng Ninh xuất bản trước năm 2000, hiện vẫn có giá trị lưu hành) và Giáo sư Hà Văn Tấn là tác giả. Sách dầy 40 trang cỡ 12-21 cm . Phần ông Thi Sảnh viết hai bài từ trang 20 đến trang 38.

CHUYỆN HAI BÀ HOÀNG CÙNG TÊN, CÙNG LÀ VỢ VUA LÊ THẦN TÔNG

Tượng Hoàng hậu Trịnh Thị Ngọc Trúc. (Bảo tàng Mỹ thuật VN).

 

Chuyện đời...
Nhà văn Trần Thanh Cảnh
BĐS Việt Nam
Là chuyện đời của hai người đàn bà cùng họ tên, cùng chồng. Một người quê vùng Kinh Bắc. Một người sinh sống ở kinh thành, về ở, rồi chết cũng chôn nơi đây. Họ đều có tên là Trịnh Thị Ngọc Trúc. Trong Đại Việt Sử Ký toàn thư còn ghi đầy đủ. Chồng họ là ông vua Lê Thần Tông đời Lê Trung Hưng. Ông vua này trị vì nước ta từ những năm 1619 - 1662. Giữa họ chỉ có điều khác nhau là một bà được phong hoàng hậu, còn một bà thì không.

GIẢI MÃ BỨC CHẠM ĐÁ Ở CHÙA BÚT THÁP - ĐỌC Ý NGƯỜI XƯA

Nguyễn Xuân Diện

Lời dẫn: Ngày cuối tuần vừa rồi, đi cùng nhóm Chùa Việt (hơn 4.000 thành viên) đi thăm Chùa Bút Tháp, huyện Thuận Thành, Bắc Ninh, được thêm một lần nữa chiêm ngưỡng kiến trúc, điêu khắc (gỗ, đá), tượng Phật Bà Quan Âm Thiên thủ Thiên nhãn, lòng càng thêm xúc động vô bờ bến.

Xin cùng quý vị ngắm nghía mấy bức chạm đá ở lan can tòa Thượng điện Chùa Bút Tháp, để cùng thưởng thức những điều ý vị của cha ông ta:

HOÀNG GIÁP NGUYỄN ĐĂNG HUÂN- NGƯỜI 2 LẦN VINH QUY BÁI TỔ

Thăm làng Ngái, viếng mộ Hoàng giáp Nguyễn Đăng Huân
Nguyễn Xuân Diện

Làng Hương Ngải, tên Nôm là Kẻ Ngái, huyện Thạch Thất, HN. Hương Ngải là một danh hương ở Xứ Đoài. Xưa, vua Tự Đức tặng làng danh hiệu “Mỹ tục khả phong” (phong tục tốt đẹp đáng làm gương), nay hãy còn treo ở đình. Đây là quê hương của Cụ Nguyễn Tử Siêu, một nhà văn chuyên viết về tiểu thuyết lịch sử. Con trai cụ là Lương y Nguyễn Thiện Quyến, Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam, tôi cũng từng có vinh hạnh được hầu chuyện.

NHÂN NGÀY DI SẢN VĂN HOÁ VN 23.11

Lâu nay báo chí, truyền thông, quan chức ngành văn hóa đã tuyên truyền sai lệch, khoác lác về các danh hiệu mà UNESCO ghi nhận đối với các di sản của Việt Nam:

1. UNESCO Không vinh danh Quan họ, mà chỉ ghi danh "Không gian Văn hóa Quan họ".

2. UNESCO Không vinh danh Cồng chiêng, mà chỉ ghi danh "Không gian văn hóa Cồng chiêng".

3. UNESCO Không vinh danh Ca trù mà chỉ ghi danh "Hát Ca trù của Người Việt".

4. UNESCO Không phải vinh danh Đạo Mẫu hay Lên Đồng, mà chỉ ghi danh “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu TAM PHỦ của người Việt”. 

 TỨ PHỦ hẳn hoi mà sao VN lại chỉ đưa TAM PHỦ? Một phủ nữa đâu?! 

20.11: THƯƠNG NHỚ THẦY KHÊ

 

Nhân ngày 20/11/2025, Tưởng nhớ tới những người Thầy đã quá cố, trong lòng buồn lắm! Xin thắp nén tâm hương dâng lên các Thầy, cùng lời cầu nguyện anh linh các Thầy đời đời mát mẻ và linh thiêng.

 

Nhân dịp này, tôi xin chia sẻ bài viết về Thầy Trần Văn Khê viết trong đêm cuối cùng Thầy nằm ngủ ở trần gian (28-6-2015). Sáng hôm sau Thầy hóa thân thành tro bụi tại Đài hỏa táng; và thành phố HCM đã nhanh chóng lấy lại nhà 32 Huỳnh Đình Hai, nhanh đến nỗi di cốt của Thầy không quay về nhà được nữa! 

HỌC TRÒ GÓP TIỀN BẦU HẬU ĐỂ THẦY ĐƯỢC THỜ BÊN CẠNH PHẬT, ĐƯỢC CHÙA CÚNG GIỖ

Nhân ngày Hiến chương Các Nhà giáo:
THẦY MẤT MÀ KHÔNG CÓ CON NỐI DÕI, HỌC TRÒ GÓP TIỀN BẦU HẬU ĐỂ THẦY ĐƯỢC THỜ BÊN PHẬT, ĐƯỢC CHÙA CÚNG GIỖ
Phạm Thùy Vinh

Ở làng Phú Thị huyện Gia Lâm phủ Thuận An xứ Kinh Bắc (nay là xã Phú Thị huyện Gia Lâm – Hà Nội) có một tấm bia hậu tạo năm Cảnh Hưng 7 (1746) triều Lê.

Người được bầu hậu (ở đây là hậu Phật) trong bia này tên là Ngô Bảo quê tại làng Phú Thị. Ông được làng bầu hậu không phải do ông đã cúng cho làng một khoản kinh phí nào đó. Quyền lợi của là sau khi mất đi được cả làng thờ cúng mãi mãi ở đình hoặc ở chùa, hoặc ở văn chỉ…

Nguyễn Xuân Diện: TƯỞNG NHỚ HAI NGƯỜI THẦY ĐÃ ĐI XA

Lời dẫn: Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam, tôi muốn chia sẻ với chư vị hai bài viết về hai người Thầy đã quá cố của tôi: Thầy Bùi Duy Tân - Giáo sư hướng dẫn luận án Tiến sĩ của tôi, mất ngày 31.10.2009, và Thế Mạc (Kiều Thể) - Thầy giáo dạy văn của tôi trong thời gian tôi ôn thi vào Tổng hợp Văn, mất ngày 31.12.2010.  Hai bài viết dưới đây, tôi đặt bút viết ngay khi vừa được tin các Thầy tạ thế.
 
Bùi Duy Tân và Thế Mạc là hai người thầy có ảnh hưởng lớn đến cuộc đời của tôi.  Nhân ngày này, con xin dâng hai Thầy nén tâm hương tưởng niệm cùng lời cầu chúc các Thầy mãi mãi thanh thản cõi vĩnh hằng! 

NGỘ - tản văn đặc sắc của Vân Đình Hùng

Ngộ

Hồi những năm đầu của thập kỷ 70, ga xe lửa của tuyến đường phía bắc phải sơ tán sang ga Đông Anh. Tôi được theo các con nhang đệ tử đi lễ hành hương ở đền Bảo Hà gần Lào Cai, phải tăng-bo bằng các phương tiện khác đến Đông Anh rồi chờ đến tối, tàu mới khởi hành.

Một vấn lễ của một thành viên Hội - quần - tiên được chuẩn bị khá kỹ. Từ bông hoa, lá trầu, quả cau đến các loại bánh, kẹo, rượu và các loại thực phẩm để dùng làm cỗ mặn. Đi lễ hành hương thường là những người thân, có quan hệ gia đình hoặc bạn bè cùng cánh; nhưng chủ yếu là những người có đồng, căn cao số nặng phải đầu hàng bốn phủ và được “các cô, các cậu” chấm lính bắt đồng. Những người này thường đi theo để giúp việc phụ lễ, bày biện lễ vật trên các ban thờ và hầu dâng.

CHUÔNG BÍCH UNG - MỘT BÁU VẬT CỦA VĂN MIẾU QUỐC TỬ GIÁM HÀ NỘI

CHUÔNG BÍCH UNG

Nhạc khí Thánh đường Quốc Tử giám 

Bài của Bùi Quang Tuấn

 

Chuông (鍾) vốn là nhạc khí, nhạc khí để sử dụng trong các nghi lễ tế tự. Năm nay (2025), nhân dịp kỷ niệm 20 năm thành lập Nhân Mỹ Học Đường và khai mạc triển lãm Hàn Mặc lần thứ XIII, một canh tế đức Đại Thành Chí Thánh Tiên Sư Khổng Tử cùng các vị tiên nho đã được long trọng cử hành tại Văn Miếu Quốc Tử Giám Hà Nội. May mắn được nhận một vai trò nhỏ trong lễ nghi, hầu cho chuông trở về với chức phận vốn có của nó. Nhân lúc đứng bên cạnh, khi tiếng chuông vang lên, đọc được văn khắc trên thân chuông, nay ghi chép lại đây để chia sẻ cùng các bạn.

 

VĂN MIẾU - QUỐC TỬ GIÁM HÀ NỘI: PHONG THỦY VÀ VĂN HÓA

VĂN MIẾU - QUỐC TỬ GIÁM

Đi qua nghìn năm đến với muôn sau

Nguyễn Xuân Diện

Văn Miếu – Quốc Tử Giám một ngôi đền văn học có từ ngàn năm nay, luôn là một nơi tụ khí thiêng của đất nước. Theo các bản đồ cổ, Văn Miếu - Quốc Tử Giám tọa lạc trên chính giữa một quả gò nằm về hướng Nam hoàng thành Thăng Long. Cả một vùng hồ nước bao quanh lấy khu gò hỗ trợ cho mạch văn thêm mạnh. 

Các nhà cổ sinh học đã thống kê được trong khuôn viên Văn Miếu – Quốc Tử giám có 27 loài thực vật thuộc 18 họ cây khác nhau (8/1990). Giữa những cây cổ thụ và hệ sinh thái ở đây, các kiến trúc bố trí đối xứng qua một trục thần đạo tạo nên nét đăng đối và gợi ra tinh thần đường bệ trang nghiêm của cả khu di tích.