NGỘ - tản văn đặc sắc của Vân Đình Hùng

Ngộ

Hồi những năm đầu của thập kỷ 70, ga xe lửa của tuyến đường phía bắc phải sơ tán sang ga Đông Anh. Tôi được theo các con nhang đệ tử đi lễ hành hương ở đền Bảo Hà gần Lào Cai, phải tăng-bo bằng các phương tiện khác đến Đông Anh rồi chờ đến tối, tàu mới khởi hành.

Một vấn lễ của một thành viên Hội - quần - tiên được chuẩn bị khá kỹ. Từ bông hoa, lá trầu, quả cau đến các loại bánh, kẹo, rượu và các loại thực phẩm để dùng làm cỗ mặn. Đi lễ hành hương thường là những người thân, có quan hệ gia đình hoặc bạn bè cùng cánh; nhưng chủ yếu là những người có đồng, căn cao số nặng phải đầu hàng bốn phủ và được “các cô, các cậu” chấm lính bắt đồng. Những người này thường đi theo để giúp việc phụ lễ, bày biện lễ vật trên các ban thờ và hầu dâng.

HẦU ĐỒNG - BẢO TÀNG SỐNG CỦA VĂN HÓA VIỆT

Lên đồng - Bảo tàng sống của văn hóa Việt
Nguyễn Xuân Diện

Từ bao đời nay, trong các làng thôn, ngõ phố, trong các đền đài nghi lễ lên đồng vẫn là một nghi lễ tín ngưỡng được nhiều người thành tâm thực hiện. Nhiều nơi, dù điện đài không trang hoàng lộng lẫy, dù không có được các cung văn đàn ngọt hát hay, đồ dâng cúng cũng rất sơ sài, nhưng với sự thành tâm, một cuộc lên đồng vẫn được thực hiện, và những người dân lam lũ vẫn trong một thoáng chốc đã được hưởng cảm xúc tiên giới một cách đủ đầy. 

ÔNG CHU XUÂN GIAO ĐỌC SẮC PHONG LIỄU HẠNH CÔNG CHÚA

TRỜI ĐẤT! HỌC GIẢ CHU XUÂN GIAO ĐỌC TÊN THÁNH MẪU LIỄU HẠNH LÀ MẠ VÀNG CÔNG CHÚA LẠI CÒN NÓI MẠ VÀNG NGHĨA CŨNG NHƯ MẠ BẠC, MẠ ĐỒNG. Và gọi đó là CHỮ NÔM nữa!

 

Tiến sĩ Chu Xuân Giao khi dịch một sắc phong ở Phủ Dày, đã đọc ra tên Thánh Mẫu Liễu Hạnh là LIỄU HẠNH MẠ VÀNG. 

 
Hãy xem Chu Xuân Giao viết: “Điểm thứ hai, về tên hiệu của vị thần ở lần sắc phong này, là Liễu Hạnh Mạ Vàng tề gia trị quốc hộ sĩ, cẩn tiết hòa mỹ đoan trang, quang mục nhân minh thuần mỹ công chúa 柳 幸 鎷 鐄 斉 家 治 國 護 士 謹 節 和 美 端 莊 光 穆 仁 明 純 美 公 主. Có thể rút gọn thành Liễu Hạnh Mạ Vàng 柳 幸 鎷 鐄. Chữ Mạ Vàng 鎷 鐄 ở đây có thể xem là chữ Nôm, mà nghĩa thì tạm thời có thể hiểu như là “mạ vàng” trong tiếng Việt hiện nay (cùng trường nghĩa với “mạ bạc”, “mạ đồng”...).” (Hết trích)

AI ĐÃ XÂY LĂNG ĐÁ THÁNH MẪU LIỄU HẠNH?

AI ĐÃ XÂY LĂNG ĐÁ THÁNH MẪU LIỄU HẠNH
NĂM 1936-1938 Ở VỤ BẢN, NAM ĐỊNH?

 
NỘI DUNG Ý NGHĨA BÀI THƠ NÔM CỦA ĐÀO CHI TRÊN BIA SÙNG TU LĂNG THÁNH MẪU

 
Nhân có người gửi tài liệu về một bài thơ chữ Nôm, có ở bia Sùng tu lăng thánh Mẫu và cho rằng đây là lịch sử của Đức Thánh Mẫu Phủ Dày vì bài thơ chính là giáng bút của Mẫu Liễu.

 
Đặc biệt có câu thơ sau để nói lên mẫu ở Tiên Hương:

 
“Đường về Nam Định không xa
Tiên Hương Vụ Bản quê nhà mẹ đây”

 
Khi có hỏi ông/bà Đào Chi là ai, làm bài thờ này nhân dịp nào thì vị đó hoàn toàn không biết, và chỉ biết rằng thờ trên Facebook và đang được chia sẻ thông tin rộng rãi

 
VẬY THƠ GIÁNG BÚT LÀ GÌ, ĐÀO CHI LÀ AI, NỘI DUNG TRÊN VĂN BIA ĐÃ NÓI GÌ?

 
Trước hết nói về hiện tượng giáng bút là sản phẩm của các thiện đàn phát triển vào cuối TK19 đâu TK 20. 

KHÔNG CÓ CHUYỆN VUA BẢO ĐẠI CẦU TỰ SINH RA THÁI TỬ BẢO LONG

KHÔNG CÓ CHUYỆN VUA BẢO ĐẠI CẦU TỰ Ở PHỦ DÀY HOẶC PHỦ SÒNG ĐƯỢC BAN THÁI TỬ BẢO LONG VÀ SAU ĐÓ NGÀI CHO XÂY LĂNG ĐÁ ĐỂ TẠ ƠN.

 
Văn bia chữ Nôm “SÙNG TU THÁNH MẪU LĂNG BI KÝ” dựng tại lăng Thánh Mẫu Liễu Hạnh ở xã Kim Thái, huyện Vụ Bản xóa bỏ toàn toàn giả thuyết: Vua Bảo Đại cầu tự ở Phủ Dày và trả ơn bằng việc cho sửa lăng. 

 
Cố Giáo sư Ngô Đức Thịnh viết trong “Đạo Mẫu” (Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội - 2007) như sau:

 
“Theo sách cũ ghi lại, năm 1937, người trẩy hội Phủ Dầy được biết tin vua Bảo Đại lấy vợ lâu không có con, bà hoàng hậu (theo đạo Thiên chúa) đến cầu khẩn ở đền Sòng, đã được Mẫu ban cho hoàng tử Bảo Long. Thánh Mẫu báo mộng cho biết mộ của Mầu ở ngôi miếu xứ Cây Đa, Phủ Dầy. 

 
Năm 1938, để trả ơn Mẫu, vua Bảo Đại đã cho “Hội Xuân Kinh” triều đình Huế hưng công xây dựng khu lăng Mẫu toàn bằng đá xanh và đá hồng ”(trang 144).

 
Thông tin GS Ngô Đức Thịnh đưa ra là chưa chính xác. Được biết hoàng tử cả của vua Bảo Đại là Hoàng tử Bảo Long sinh năm 1936 không có chuyện năm 1937 cầu tự đến năm 1938 trả ơn.

PHỦ DÀY HAY PHỦ GIẦY - CHỨNG TÍCH TRÊN BIA ĐÁ

PHỦ DÀY HAY PHỦ GIẦY
- TÌM HIỂU CHỮ DẦY/ GIẦY QUA VĂN BẢN HÁN NÔM

 
Bài của Hoài Cổ

 

Hiện nay ngay cả trong các văn bản chính thống khi viết về một địa danh ở Vụ Bản Nam Định các sách vở chính thống thường không thống nhất giữa Dầy, Dày hay Giầy Giày. Có nhiều văn bản sử dụng cả hai cách viết trong một văn bản.

Một làng quê có tên Nôm là một vùng đất cổ có truyền thống lâu đời. Theo nhiều khảo cứu các làng có tên Nôm thường phải có thời gian thành lập làng trước đời Lý.

Về địa danh Phủ Dày/ Giầy nếu theo cách phát âm của miền Bắc khó có thể phân biệt nghĩa gốc.

Theo tư liệu từ Ban Tuyên Giáo Nam Định thì phải gọi là Giầy/ Giày mới đúng vì dân gian còn lưu truyền huyền thoại: Vua đi ngang qua vùng này và nghỉ đêm ở quán hàng của bà chúa Liễu Hạnh, sau đó được tặng một đôi giày nên đã lập nơi thờ tự gọi là Phủ Giầy. Còn khi gọi là Phủ Dầy vì chính nơi này có món bánh dày nổi tiếng, lại có người cho rằng, Kẻ Giầy xuất phát từ nơi có gò đất nổi lên hình bánh dày trước cửa phủ.

TIN BUỒN: VÔ CÙNG THƯƠNG TIẾC GIÁO SƯ NGÔ ĐỨC THỊNH

. .  . TIN BUỒN  Chúng tôi vô cùng thương tiếc báo tin: Giáo sư - Tiến sĩ  NGÔ ĐỨC THỊNH  Sinh năm 1944 Quê quán: Xã Hải Phúc, huyện Hải Hậu, Nam Định. Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Dân gian (Nay là Viện Nghiên cứu Văn hóa),  Nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Văn hóa Dân gian, Phó Chủ tịch Hội đồng Folklore châu Á, Giám đốc TT văn hóa tín ngưỡng VN Học giả tiên phong trong nghiên cứu Nông cụ,  Trang phục, Hát văn, Lên Đồng và Đạo Mẫu. Đã từ trần hồi 06h30 ngày 06.06.2020  (tức ngày Rằm tháng Tư nhuận, năm Canh Tý)   tại Hà Nội. Hưởng thọ 77 tuổi. Lễ viếng cử hành từ 9h30 tới 10h45  Thứ Hai, Ngày 8 tháng 6 năm 2020 tại Nhà tang lễ BQP, số 5 Trần Thánh Tông, HN Lễ truy điệu hồi 10h45 tới 11h45 cùng ngày, Hóa thân về cõi vĩnh hằng tại  Đài hóa thân hoàn vũ Văn Điển, Hà Nội Sau đó an táng tro cốt tại quê nhà.   *******  Kính cẩn vĩnh biệt Giáo sư Ngô Đức Thịnh! Và xin dâng lời cầu nguyện anh linh Thầy nhàn du tiên cảnh, sớm hôm hầu hạ chư vị Thánh Mẫu và các thần linh của Điện Mẫu. Và thành kính chia buồn cùng Bà Quả phụ Phạm Bích Hoan và các con cháu; cùng các thế hệ đồng nghiệp, môn sinh của Thầy.

PGS.TS Vương Xuân Tình

NGÔ ĐỨC THỊNH - NGƯỜI ANH LỚN CỦA TÔI TRONG KHOA HỌC

Vào lúc 7 giờ 20 phút sáng nay, ngày 6/6/2020, GS.TS. Ngô Đức Thịnh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu văn hóa dân gian (nay là Viện Nghiên cứu văn hóa) thuộc Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam đã về với thế giới của người hiền, hưởng thọ 76 tuổi.

HOAN NGHÊNH CHỈ ĐẠO CỦA BỘ VĂN HÓA VỀ VIỆC HẦU ĐỒNG

Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ của người Việt được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Ảnh minh họa: Lê Bích

Bộ Văn hóa yêu cầu không tổ chức hầu đồng
như ca nhạc đường phố

VNE
Thứ ba, 13/2/2018 | 12:11 GMT+7 

Các địa phương được yêu cầu chỉ cho tổ chức hầu đồng ở những nơi có điện thờ Mẫu hoặc di tích thờ Mẫu.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa chỉ đạo Sở văn hóa các tỉnh, thành chấn chỉnh hoạt động Hầu đồng trong Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam phủ của người Việt.

NGHI LỄ LÊN ĐỒNG - NGƯNG KẾT NÉT ĐẸP VĂN HÓA VIỆT

Hầu đồng - Ngày 11.12.2016 tại Trung tâm Văn hóa Phố cổ HN, 50 Đào Duy Từ Hà Nội

do Diễn đàn Hát Văn Việt Nam tổ chức. Ảnh: Nguyễn Xuân Diện.

Nghi thức Lên đồng
– ngưng kết nét đẹp văn hóa Việt

TS. Nguyễn Xuân Diện 

Từ bao đời nay, trong các làng thôn, ngõ phố, trong các đền đài nghi lễ lên đồng vẫn là một nghi lễ tín ngưỡng được nhiều người thành tâm thực hiện. Nhiều nơi, dù điện đài không trang hoàng lộng lẫy, dù không có được các cung văn đàn ngọt hát hay, đồ dâng cúng cũng rất sơ sài, nhưng với sự thành tâm, một cuộc lên đồng vẫn được thực hiện, và những người dân lam lũ vẫn trong một thoáng chốc đã được hưởng cảm xúc tiên giới một cách đủ đầy. 

LÊN ĐỒNG - BẢO TÀNG SỐNG CỦA VĂN HÓA VIỆT

Nhân dịp TT Văn hóa Pháp tổ chức hầu đồng

(6 & 7.11.2012)

Lên đồng - Bảo tàng sống của văn hóa Việt

Nguyễn Xuân Diện

Từ bao đời nay, trong các làng thôn, ngõ phố, trong các đền đài nghi lễ lên đồng vẫn là một nghi lễ tín ngưỡng được nhiều người thành tâm thực hiện. Nhiều nơi, dù điện đài không trang hoàng lộng lẫy, dù không có được các cung văn đàn ngọt hát hay, đồ dâng cúng cũng rất sơ sài, nhưng với sự thành tâm, một cuộc lên đồng vẫn được thực hiện, và những người dân lam lũ vẫn trong một thoáng chốc đã được hưởng cảm xúc tiên giới một cách đủ đầy. 

Theo quan niệm dân gian, vũ trụ gồm tứ phủ: Thiên phủ (miền trời), Địa phủ (miền đất), Nhạc phủ (miền rừng núi), Thuỷ phủ (miền sông nước). Mỗi một miền này có một nữ thần cai quản, thay quyền tạo hóa quản cai nhân gian. Các vị nữ thần đó là Mẫu Cửu Thiên cai quản miền trời, Địa Mẫu cai quản miền đất, Mẫu Thượng Ngàn cai quản miền rừng núi, và Mẫu Thoải cai quản miền sông nước.