HỒ GƯƠM PHÚ - Nguyễn Xuân Diện

HỒ GƯƠM PHÚ 

Thiêng thay! Hồ Gươm!
Đẹp thay! Hồ Gươm!

Tự thuở hồng hoang:
Dòng Nhĩ Hà quặn khúc thành hồ
Đỉnh Nùng Lĩnh mạch xoay nên thế

Tụ khí non sông ngưng đọng thành sương
Hun đúc cổ kim kết tinh nên sử

Vậy nên mới có:
Điếu Ngư Đài chếch nắng chiều, vẽ bóng ai câu
Lầu Khánh Thuỵ quyện sương khuya, tạc hình ai đợi

Gươm Thần sự tích còn truyền
Thơ Thánh cửa huyền còn dấu

Tháp Bút nghiêng nghiêng dầm mực đề thơ
Đài Nghiên chênh chếch chừng đòi thêm nước

Bốn bề cây cỏ rườm rà
Quanh năm móc sương vấn vít

Kìa trường Vũ Thạch rộn rã tiếng sĩ tử bình văn
Nọ xưởng Hàng Khay quệch quạc tay nghệ nhân gõ búa

Chuông chùa Báo Ân triêu mộ ngân nga
Khánh đền Ngọc Sơn sớm chiều rộn rã

Đền Đông Hương nghi ngút khói hương tưởng nhớ vị Nữ thần
Tháp Hoà Phong lừng lững rêu phong nhắc chuyện ông Tổng trấn.

Hoàng Quốc Hải: CHỌN NGƯỜI COI QUẢN THĂNG LONG

CHỌN NGƯỜI COI QUẢN THĂNG LONG

Hoàng Quốc Hải

Thủ đô của một nước thường được coi là đô thị quan trọng bậc nhất. Bởi nó không chỉ có nhà vua và triều đình ngự ở đó. Mà nó hội tụ dường như tất cả tinh hoa của dân tộc được kết tinh từ cổ đại đến đương đại. Hơn hết nó là bộ mặt của cả một quốc gia chứ không của riêng địa bàn Thăng Long.

Từ khi có Thăng Long (1010) thì bản thân nó đã được truyền thừa văn hóa của tổ tiên người Việt, ít ra từ thời Hồng Bàng, khoảng 4000 năm trước. Và cứ thế, trải qua năm tháng, bề dầy lịch sử càng cao, thì trầm tích văn hóa tích tụ càng sâu, và mỗi thời lại bồi đắp thêm. Chẳng thế mà từ năm 2005 đến 2008, khai quật trong lòng đất khu vực hoàng thành đã phát lộ ra, và xác định được tới 5, 6 tầng văn hóa. Đó là văn hóa Đại La, văn hóa Đinh - Lê, văn hóa Lý - Trần, văn hóa hậu Lê (gồm Lê - Trịnh - Mạc), văn hóa Nguyễn. Đó là chưa kể xen kẽ có cả văn hóa thực dân như Hán - Đường.

CÁC VỊ ĐÔ TRƯỞNG THĂNG LONG - HN BỊ MẤT CHỨC TRONG LỊCH SỬ

CÁC VỊ ĐÔ TRƯỞNG THĂNG LONG - HÀ NỘI
BỊ MẤT CHỨC TRONG LỊCH SỬ

PGS.TS Bùi Xuân Đính

Bài này được viết sau khi các báo, đài, mạng xã hội loan tin hôm qua: Chu Ngọc Anh (cùng với Nguyễn Thanh Long) bị cho ra khỏi Đảng. Hôm nay, HĐND thành phố Hà Nội sẽ nhóm họp để bãi miễn chức vụ Chủ tịch UBND thành phố của vị con cháu họ nhà Chu. Trước hết, xin có đôi câu đối tặng anh:

TỪ BA VÌ THÔN DÃ CẰN KHÔ, TÀI MỎNG, MƯU DÀY, NGỌC ANH CHÓI NGỜI NƠI ĐỈNH THƯỢNG,

ĐẾN THỦ ĐÔ PHỐ PHƯỜNG MÀU MỠ, ĐỨC HÈN, MẸO LẮM, CHU GIA XÁN LẠN CHỖ CỬA TOANG!

Trở lại với chủ đề được nêu. Lịch sử Thăng Long - Hà Nội kể từ khi Lý Thái Tổ rời đô từ Hoa Lư ra (năm Canh Tuất, 1010), đến năm Mậu Tý - 1888, năm thực dân Pháp thành lập thành phố Hà Nội với hệ thống chính quyền cai trị của họ, thống kê chưa đầy đủ có 145 vị đảm nhận cương vị người đứng đầu đơn vị hành chính đặc biệt này với các tên gọi khác nhau ở mỗi thời kỳ, vương triều. Có nhiều vấn đề nghiên cứu lý thú về việc cử người đứng đầu Thăng Long - Hà Nội, hoạt động đóng góp của họ với sự phát triển của đô thị đặc biệt trọng yếu này. Ở đây chỉ đưa ra một con số để mọi người cùng ngẫm : trong hơn 8 thế kỷ được nghiên cứu, trong 145 vị đô trưởng TL - HN, chỉ có 4 vị bị mất chức, trong đó có 3 vị thời Lê và 1 vị thời Nguyễn. 

MỘT NỮ CA SĨ CỨU CẢ HÀ NỘI THOÁT BỆNH DỊCH

NGƯỜI CA NỮ TÀI DANH TRONG PHỦ CHÚA

Nguyễn Xuân Diện

Vào thời chúa Trịnh Cương (1709-1729), cả kinh thành Thăng Long ai cũng biết tiếng người ca nữ tài danh Nguyễn Thị Huệ. Nàng không những được trời phú cho một giọng hát tuyệt trần, một sắc đẹp yêu kiều mà còn được phú cho một thiên tư sáng láng. Là con một nhà nho lỡ vận (sống bằng nghề bốc thuốc), Nguyễn Thị Huệ có theo đòi văn chương thơ phú. Con gái làng Cự Lâu quê nàng – môt làng nhỏ bên hồ Hoàn Kiếm – đều theo nghiệp cầm ca. Thuở bé, Nguyễn Thị Huệ vẫn thường theo mẹ và các bậc đàn chị trong giáo phường Cựu Lâu đi hát ở khắp trong triều ngoài nội, khi thì theo lời mời của một dịp xuân thu tế lễ của một làng, khi thì theo lời mời của một ông quan lịch duyệt chỉ thích tiếp khách bằng một chầu hát. Năm nàng 16 tuổi, cha nàng mất. Mẹ nàng ở vậy nuôi con thờ chồng trọn đạo. Hai mẹ con họ đã sống cuộc sống vất vả của nghề ca xướng như vậy cho đến khi nàng lọt vào mắt xanh của An Đô Vương Trịnh Cương.

NHÀ VĂN HOÀNG QUỐC HẢI VÀ PGS.TS BÙI XUÂN ĐÍNH ĐĂNG ĐÀN

Chuyên đề:
Vị thế Thăng Long - Hà Nội
và việc Chọn người cai quản Thăng Long Hà Nội

Khách mời: Nhà văn Hoàng Quốc Hải & Nhà nghiên cứu Bùi Xuân Đính
Dẫn chuyện: Nguyễn Xuân Diện

Nhà văn Hoàng Quốc Hải: Lịch sử đã để lại cho ta bài học vô cùng quí báu. Các đời sau, nếu khiêm tốn học lấy bài học bổ nhiệm cán bộ của thời Lý, thời Trần, chắc chắn Thăng Long - Hà Nội vẫn là đô thành đáng sống nhất của cả nước. Và nếu các tỉnh theo kịp Hà Nội, thì bất cứ nơi nào của nước ta cũng là nơi đáng sống.

Nhà Nghiên cứu Bùi Xuân Đính: Từ Hoa Lư ra (năm Canh Tuất, 1010), đến năm Mậu Tý - 1888, năm thực dân Pháp thành lập thành phố Hà Nội với hệ thống chính quyền cai trị của họ, thống kê chưa đầy đủ có 145 vị đảm nhận cương vị người đứng đầu đơn vị hành chính đặc biệt này với các tên gọi khác nhau ở mỗi thời kỳ, vương triều. Trong hơn 8 thế kỷ được nghiên cứu, trong 145 vị đô trưởng TL - HN, chỉ có 5 vị bị mất chức, trong đó có 3 vị thời Lê và 2 vị thời Nguyễn. Không ai trong đó mất chức vì tham nhũng.

NÓI LẠI VỀ VIỆC CỬ NGƯỜI ĐỨNG ĐẦU THĂNG LONG - HÀ NỘI

NÓI LẠI VỀ VIỆC CỬ NGƯỜI ĐỨNG ĐẦU THĂNG LONG - HÀ NỘI
THỜI PHONG KIẾN

Bùi Xuân Đính 

Ngày hôm qua, mạng xã hội rôm rả hơn với tin vị Đô trưởng Hà Nội Chu Ngọc Anh bị cách chức và bị khám xét nhà, bắt tạm giam. Mình thấy ít nhất có 3 bài bàn về việc người xưa cử người đứng đầu Thăng Long - Hà Nội, dưới các góc nhìn khác nhau. Mình xin đăng lại phần đầu Kết luận trong cuốn sách “Người đứng đầu Thăng Long - Hà Nội (1010 – 1945)” của mình, do Nxb. KHXH ấn hành 2020 (sách in đợt đầu do Nhà nước đặt hàng nên không có bán trên thị trường). Rất mong Nxb cho tái bản để phục vụ bạn đọc.

***** 

Hoàng Quốc Hải: CHỌN NGƯỜI COI QUẢN THĂNG LONG

CHỌN NGƯỜI COI QUẢN THĂNG LONG

Nhà văn Hoàng Quốc Hải

Thủ đô của một nước thường được coi là đô thị quan trọng bậc nhất. Bởi nó không chỉ có nhà vua và triều đình ngự ở đó. Mà nó hội tụ dường như tất cả tinh hoa của dân tộc được kết tinh từ cổ đại đến đương đại. Hơn hết nó là bộ mặt của cả một quốc gia chứ không của riêng địa bàn Thăng Long.

Từ khi có Thăng Long (1010) thì bản thân nó đã được truyền thừa văn hóa của tổ tiên người Việt, ít ra từ thời Hồng Bàng, khoảng 4000 năm trước. Và cứ thế, trải qua năm tháng, bề dầy lịch sử càng cao, thì trầm tích văn hóa tích tụ càng sâu, và mỗi thời lại bồi đắp thêm. Chẳng thế mà từ năm 2005 đến 2008, khai quật trong lòng đất khu vực hoàng thành đã phát lộ ra, và xác định được tới 5, 6 tầng văn hóa. Đó là văn hóa Đại La, văn hóa Đinh - Lê, văn hóa Lý - Trần, văn hóa hậu Lê (gồm Lê - Trịnh - Mạc), văn hóa Nguyễn. Đó là chưa kể xen kẽ có cả văn hóa thực dân như Hán - Đường.

CẦU MỘNG

CẦU MỘNG

Thăng Long xưa là chốn đế kinh. Đế kinh là nơi nhà vua mở khoa thi, nên khi mùa thi đến (Mùa Xuân) thì sĩ tử xa gần nô nức kéo về ôn luyện và đợi kỳ thi đến. Sĩ tử sẽ tập trung trọ học ở các trường lớn của các quan Nghè nổi tiếng quanh Hồ Hoàn Kiếm.

Trước ngày thi 1 - 2 ngày, sĩ tử kéo đến Đền Quán Thánh là ngôi đền lớn trông ra Hồ Tây, là nơi thờ thần Huyền Thiên Trấn Vũ để cầu mộng. Các thầy khóa tắm táp sạch sẽ, ăn vận gọn gàng, ăn chay trước một ngày rồi mang một mảnh chiếu vào đền, làm lễ xin cầu mộng.

KTS. Trần Thanh Vân: CÁC ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI, HÃY THỨC TỈNH !!!!

 

KTS. Trần Thanh Vân.

Hãy thức tỉnh!

Xin các vị Đại biểu Quốc hội hãy thức tỉnh, nếu không sẽ trở thành những kẻ bán nước, để rồi tên tuổi của các vị sẽ bị ghi vào sử sách, vết nhơ này không thể nào rửa được.

KTS Trần Thanh Vân
2-6-2018

Cách đây 9 năm, ngày 10/8/2009, tôi đã viết bài “Đại địa mạch quốc gia”, đăng trên TuanVietNam. Mặc dù chỉ là một kiến trúc sư cảnh quan, có hiểu biết chút ít về Phong Thủy, tôi có thể khẳng định Cảng Vân Đồn – Đền Cửa ông đã được cha ông ta chú ý từ rất sớm.

CHÂN DUNG CHỢ VIỆT XƯA - khảo cứu của Trịnh Quang Dũng

Chân dung chợ Việt xưa 

Khảo cứu của Trịnh Quang Dũng 

 

Chợ vốn dĩ là nhu cầu tối thiết yếu của con người, với người Việt nam chợ lại cũng là một cái gì gần gũi hơn nữa, máu thịt hơn nữa…chả thế mà cả đến cái tên nôm na của chốn quốc đô cũng gọi là “Kẻ Chợ”. 

Tên Kẻ Chợ được nhiều người gọi trong dân gian, đặc biệt là các giáo sĩ, thương nhân phương Tây và trở nên rất phổ biến từ thế kỷ 17 khi mà Tonquin (Đông Kinh) thời bấy giờ trong những ngày “Phiên” trở thành một cái “chợ khổng lồ” [1:].Người phương Tây đầu tiên dùng từ Kecho phải dành cho giáo sĩ Bồ Đào Nha, ông Barros. Ông đã phiên âm tiếng Kecho (cacho) trong cuốn sách “Nói về Châu A-Da Asia” của mình và cho ấn hành vào năm 1550. Rất nhiều các từ phiên âm khác xuất hiện muộn hơn trong các văn bản, bản đồ của người phương Tây sau này như: kechu, cachu, cacho v.v…tất cả đều là phiên âm của từ Kecho. Kẻ có nghĩa là “vùng” vậy nên trong dân gian, địa danh kẻ Mơ, kẻ Cót, kẻ Noi v.v… vẫn còn tồn tại khá phổ biến cho tới tận nửa đầu thế kỷ 20. Bởi vậy cái tên Kẻ Chợ bao hàm ý nghĩa “vùng đất họp chợ”, “vùng rất nhiều chợ”. Chỉ riêng điều đó cũng cho ta thấy sự phát triển của mạng lưới chợ như “trăm hoa đua nở” ở mảnh đất đế đô Đông Kinh vào thế kỷ 17,18. 

HÀ NỘI - NỖI ĐAU ĐI CÙNG NĂM THÁNG - tùy bút Phạm Đình Trọng

HÀ NỘI - NỖI ĐAU ĐI CÙNG NĂM THÁNG

Phạm Đình Trọng

Quan chức Hà Nội thời nay với tầm văn hóa thấp kém khi coi những kẻ dùng sức mạnh cơ bắp xô đẩy phụ nữ, đạp lên đầu trẻ con để cướp chút lợi lộc cho riêng mình là “cướp có văn hóa”. Quan chức Hà Nội thời nay với nền tảng lễ nghĩa thảm hại khi coi việc đốn chặt hàng ngàn cây xanh của người dân Hà Nội, của người dân cả nước là việc của riêng họ, “không cần thiết phải hỏi ý kiến người dân”.

KHÓC THƯƠNG HỒN CỔ THỤ THĂNG LONG - Chùm thơ Trần Mạnh Hảo

Kế hoạch triệt phá 6700 cây cổ thụ của chính quyền Hà Nội đã chặt được 2000 cây, nhưng khi họp báo chính quyền nói dối mới chặt được 500 cây :

RU HỒN HAI NGHÌN CÂY HÀ NỘI

Thơ Trần Mạnh Hảo

Ngủ đi hồn của cây ơi
Lấy dân làm gốc, chặt chơi hai ngàn
Dân oan rồi đến cây oan
À ơi lâm tặc đa đoan lộng quyền

Xin hồn cây ngủ thăng thiên
Tiếng cưa tiếng búa đang nghiền vòm xanh
À ơi tan nát thân cành
Ba trăm năm nữa chửa lành vết thương

À ơi Hà Nội tai ương
Máu cây loang mấy con đường thủ đô
Chặt cây hay chặt cơ đồ
Phá môi trường sống cơ hồ nội xâm

Hai nghìn cây chết thương tâm
Ngủ đi hồn của cây trầm ngát hương
Hỡi phường lâm tặc bất lương
À ơi chúng nó còn đương cầm quyền

Chặt cây dự án hốt tiền
Muôn nghìn cây đổ lời nguyền còn xanh
Ngủ đi hồn gỗ đoạn đành
Hai nghìn cây chết làm thành bão giông

Để tang Hà Nội Sông Hồng
Ngủ đi hồn của cây trồng trời xanh…

Sài Gòn 0 h 24’ ngày 22-3-2015
T.M.H.

Hoàng thành Thăng Long - KHAI QUẬT 10 NĂM CHƯA TỔNG KIỂM KÊ VÀ BÀN GIAO

Khai quật khảo cổ tại 18 Hoàng Diệu, khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long

10 năm chưa tổng kiểm kê, bàn giao hiện vật

08:50 | 29/08/2013

Khai quật khảo cổ học tại 18 Hoàng Diệu, thuộc khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long đã thu được bao nhiêu di vật, thuộc những chủng loại nào? Câu hỏi này, Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội, đơn vị được giao quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản này cũng không trả lời được, vì từ khi khai quật cuối năm 2002 đến nay chưa tiến hành tổng kiểm kê và bàn giao hồ sơ, hiện vật.

Ảnh: An Thành Đạt

THÀNH ỦY HÀ NỘI SẼ GIẢI TRÌNH RA SAO VỀ VẤN ĐỀ NÀY?

Những bộ phim chào mừng 1000 năm Thăng Long: 

Muốn “chào” cũng không ai “mừng”

15/08/2013 - 16:34

Dịp đại lễ được lên kế  hoạch cả 10 năm trước đó, hàng nghìn tỷ đồng bỏ ra sang sửa cho bộ mặt thành phố, nhưng rồi chỉ 3 năm sau, giờ đã loang lổ, sập xệ. 

Kỷ niệm 1000 năm Thăng Long đã đi qua được gần 3 năm, thế nhưng một số bộ phim được sản xuất để chào mừng dịp lễ này đến nay vẫn chưa được ra mắt khán giả. Thậm chí, bộ phim “Thái sư Trần Thủ Độ” được phát miễn phí mà các đài truyền hình còn chưa muốn nhận. Số phận một bộ phim ngốn đến 57 tỷ đồng tiền ngân sách thành phố cho 30 tập không khác nào những công trình tiền tỷ sinh ra đề “chào” nhưng cũng không ai thấy “mừng” cho sự hiện diện tốn kém của chúng.

Dịp đại lễ được lên kế  hoạch cả 10 năm trước đó, hàng nghìn tỷ đồng bỏ ra sang sửa cho bộ mặt thành phố, nhưng rồi chỉ 3 năm sau, giờ đã loang lổ, sập xệ. Thiết tưởng kế hoạch sản xuất phim chào mừng đại lễ cũng phải chuẩn bị xong đâu vào đấy rồi, nhưng đúng dịp đại lễ thì 3 bộ phim dành “cúng cụ” đều gặp rắc rối cả.

CHÙA MỘT CỘT - MỘT HUYỆT MẠCH QUAN TRỌNG CỦA LONG THÀNH

Chùa Một Cột rất cần có một cuộc đại trùng tu, nhưng…

Trần Thị Kim Anh 

– viết riêng cho NXD-Blog 

Được biết ngày 30/9, UBND quận Ba Đình đã tổ chức Hội nghị xin ý kiến các nhà khoa học và các nhà quản lý về việc tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử văn hóa chùa Một Cột- chùa Diên Hựu. Không thuộc diện được hỏi ý kiến, nhưng là người yêu quý lịch sử Thăng Long – Hà Nội, tôi xin cống hiến đến chư vị bài viết dưới đây. 

Điểm lại các tư liệu về chùa Diên Hựu - Một Cột: 

Tư liệu đầu tiên và cổ nhất hiện biết về chùa Diên Hựu - Một Cột chắc chắn là văn bia Đại Việt quốc Lý gia đệ tứ đế Sùng Thiện Diên Linh tháp bi được khắc đá năm 1121 đời vua Lý Nhân tông, 16 năm sau khi chùa được trùng tu. Văn bia cho biết, năm 1105 niên hiệu Long Phù Nguyên Hóa đời vua Lý Nhân tông, chùa được trùng tu lớn. Văn bia mô tả rất kỹ kiến trúc chùa trong lần trùng tu này như sau: “Mở rộng chùa Diên Hựu ở viên lâm phía tây cấm thành, noi theo quy chế cũ trước đây, nhưng thực hiện những mưu tính mới theo ý vua, đó là đào ao sen Linh Chiểu, giữa ao vọt lên một cột đá. Trên đỉnh cột đặt hoa sen ngàn cánh, trên hoa đặt vững một tòa điện tía. Trong điện đặt tượng Quan Âm dát vàng. Bên ngoài ao có hành lang vẽ vây quanh, bên ngoài vòng hành lang là ngòi nước biếc, mỗi mặt đều bắc cầu vồng đi thông vào. Nơi cây cầu ở sân phía trước, hai bên đầu cầu có hai ngọn bảo tháp lợp ngói lưu ly”. (Hướng tây cấm chi danh viên, quảng Diên Hựu chi quang tự. Tích tòng tiền chi cựu chế, xuất thánh ý chi tân mưu. Tạc Linh Chiểu chi phương trì, nhi trì trung dũng nhất thạch cán. Cán thượng kỳ thiên diệp liên hoa, hoa thượng nhi kiều an cam điện. Điện trung tọa kim tướng chi Năng nhân. Trì chi ngoại chu nhiễu họa lang, hoàn lang chi ngoại hựu sơ bích trì, mỗi giá phi kiều dĩ thông chi. Tiền kiều chi đình tả hữu Phạn  lưu ly bảo tháp… Thác bản hiện lưu trữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm, ký hiệu 32724 – 32725).

THUYẾT TRÌNH: ĐÀN XÃ TẮC THĂNG LONG CÓ ĐÁNG ĐƯỢC BẢO TỒN KHÔNG?

Để tham khảo các ý kiến xung quanh chủ đề của buổi thuyết trình, xin mời xem các ý kiến:
 
- TS. Vũ Thế Khanh (Tổng giám đốc Liên hiệp UIA), http://vtc.vn/394-373692/phong-su-kham-pha/long-mach-quoc-gia-nam-o-dan-xa-tac.htm

- TS Trịnh Hòa Bình (Viện Xã hội học) Đàn Xã Tắc và cầu vượt đều là văn hóa - http://khampha.vn/khoa-hoc/dan-xa-tac-va-cau-vuot-deu-la-van-hoa-c7a78264.html

 
- Ông Nguyễn Văn Hảo (cán bộ viện Khảo cổ đã hưu trí)
+ http://infonet.vn/Thoi-su/GS-Nguyen-Van-Hao-Day-khong-phai-Dan-Xa-Tac/77626.info
+ http://khampha.vn/khoa-hoc/ha-noi-chua-bao-gio-tim-ra-dan-xa-tac-c7a78548.html
+ http://vov.vn/Van-hoa/Dan-Xa-Tac-o-Ha-Noi-chua-dung-voi-lich-su/259532.vov
 

- Ông Giang Quân ('nhà Hà Nội học') http://giaoduc.net.vn/Xa-hoi/Chung-ta-khong-co-chung-cu-de-xac-dinh-day-la-Dan-Xa-Tac/293438.gd
 

- Ông Bùi Danh Liên (Hội trưởng Hội GTVT)
+ http://www.baodatviet.vn/van-hoa/goc-nhin-van-hoa/201304/Hiep-hoi-van-tai-HN-de-nghi-pha-bo-dan-Xa-Tac-2345751/
+http://www.baodatviet.vn/van-hoa/goc-nhin-van-hoa/201304/Toan-van-hiep-hoi-de-nghi-Ha-Noi-pha-dan-Xa-Tac-2345794/

PHÁT HIỆN DẤU TÍCH ĐIỆN KÍNH THIÊN THỜI LÊ SƠ?

Phát hiện dấu tích điện Kính Thiên thời Lê Sơ

TT - Kết quả khai quật khảo cổ học suốt tháng 10 và 11 tại điện Kính Thiên (thuộc Hoàng thành Thăng Long ở số 9 Hoàng Diệu, Hà Nội) vừa được Viện Khảo cổ học và Trung tâm Bảo tồn khu di tích Cổ Loa - Thành cổ Hà Nội công bố sáng 6-12.

Các nhà khoa học khảo sát một hố khai quật tại thềm rồng điện Kính Thiên - Ảnh: Hà Hương

Chỉ với năm hố khai quật với tổng diện tích 100m2, các nhà khảo cổ học đã khẳng định được niên đại của thềm rồng trong khu di tích Hoàng thành Thăng Long. Kết quả cho thấy nhiều dấu tích của điện Kính Thiên thời Lê Sơ không còn nguyên vẹn nữa (do được sửa chữa thời Lê Trung Hưng, thời Nguyễn).

Nói theo PGS.TS Tống Trung Tín (viện trưởng Viện Khảo cổ học), “lần đầu tiên chạm đến chỗ thiêng liêng nhất của kinh thành Thăng Long” nên tất cả đều rất cẩn trọng. Sau hai tháng khai quật tại năm điểm, các nhà khoa học cũng chỉ mới đào sâu xuống 1m so với mặt đất và chưa tiếp cận được lớp sinh thổ. 

Tuy diện tích nhỏ nhưng lần khai quật này được đánh giá có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc nghiên cứu dấu tích kiến trúc và quy mô của Hoàng thành Thăng Long xưa.

Tầng văn hóa thời Lê Sơ thể hiện rõ nét ở dấu tích của đan trì (sân rồng dành cho vua quan nhà Lê) xây dựng bằng gạch vồ có niên đại kéo dài từ thời Lê Sơ đến thời Lê Trung Hưng chìm xuống 1m so với bề mặt. Loại sân nền này có quy mô rộng toàn bộ khu vực từ Đoan Môn đến điện Kính Thiên. Đặc biệt quan trọng là phía dưới nền điện Kính Thiên có xuất hiện ba dấu tích móng đầm kiến trúc dài 4,2m. 

Các nhà khoa học cho rằng đấy có thể là dấu tích điện Kính Thiên thời Lê Sơ. Dấu tích thời Nguyễn với các nền gạch, móng tường, móng đầm được phát hiện ở độ sâu 60cm so với bề mặt hiện tại. Đặc biệt, đối chiếu với những bức ảnh chụp của Pháp và kết quả khảo cổ, các nhà khoa học đi đến khẳng định: dù điện Kính Thiên có niên đại từ thời Lê Sơ nhưng quy mô nền điện hiện nay lại thuộc về thời Nguyễn.

Theo đánh giá của GS Phan Huy Lê, kết quả đào thám sát các hố khai quật đã làm rõ diễn tiến của khu vực khai quật từ thế kỷ 15 cho đến nay, đặc biệt là thời kỳ Lê Sơ. Còn GS Lưu Trần Tiêu (chủ tịch Hội Di sản văn hóa VN) khẳng định kết quả khai quật cũng cho thấy bên trong khu vực Hoàng thành Thăng Long còn rất nhiều nghi vấn cần phải làm sáng tỏ để trả lại diện mạo nguyên vẹn cho một giai đoạn lịch sử dài.

Trên cơ sở báo cáo của đoàn khai quật cũng như tìm hiểu thực địa, TS Nguyễn Hồng Kiên (Viện Khảo cổ học) cho rằng khi đào sâu xuống phát hiện thêm một bậc thềm. Như vậy là có 10 bậc chứ không phải 9, và 10 không phải là con số dành cho nhà vua. Số bậc đá này cũng không tương ứng với số đếm của các trục 9, 11. Giải quyết vấn đề này, có lẽ chúng ta nên nhấc các bậc đá lên để xác định các dấu vết bậc đá còn sót lại của điện Kính Thiên thời Lê Sơ.

Với những kết quả được tìm thấy tại khu trung tâm của Hoàng thành Thăng Long, GS Phan Huy Lê và một số nhà khoa học đề nghị nên giữ lại một hố khai quật thể hiện rõ nhất diễn tiến văn hóa từ thời Lê Sơ. “Chúng ta phải giải quyết khó khăn lớn nhất là gia cố thế nào để tránh ngập nước. Nhưng nếu lấp tất cả đi sẽ rất đáng tiếc” - GS Lê nói. 

Cùng quan điểm, nhiều nhà khoa học cho rằng nếu cứ đào lên rồi lấp đi thì rất lãng phí. Bởi vì nếu khu 18 Hoàng Diệu cho khách tham quan hiểu rõ diễn tiến từ thời Đại La đến thời Trần thì khu vực điện Kính Thiên (số 9 Hoàng Diệu) lại thể hiện rất rõ thời kỳ từ Lê Sơ đến hiện tại.

Tuy nhiên, về phía cơ quan quản lý, ông Nguyễn Thế Hùng (cục trưởng Cục Di sản văn hóa) cho rằng nên “tạm thời lấp đi đến khi có hiểu biết rộng hơn và khai quật đủ thì khi đó mới lên kế hoạch bảo tồn tổng thể”.

HÀ HƯƠNG

Nguồn: Tuổi Trẻ.

Đọc thêm: 

Phát hiện nhỏ, Ý nghĩa to

Nhiều báo hôm nay đã có bài về các khai quật khảo cổ học trong Hoàng thành Thăng Long:
- Tuổi trẻ http://tuoitre.vn/Van-hoa-Giai-tri/468217/Phat-hien-dau-tich-dien-Kinh-Thien-thoi-Le-So.html,
- Thanh Niên http://www.thanhnien.com.vn/pages/20111207/dau-tich-dien-kinh-thien-thoi-le-so.aspx ...
- TT&VH http://www.thethaovanhoa.vn/133N20111207075906406T0/buoc-dau-giai-ma-kien-truc-dien-kinh-thien.htm
- ...

Mới MOI xuống khoảng 50cm đã TÒI ra thêm 1 bậc đá của thềm bậc đi lên nền cao của cái lâu nay cứ "chúng khẩu đồng từ" gọi là điện Kính Thiên, đã làm xuất lộ
THÊM 01 bậc đá.

Thế mới căng!
Xưa nay, không ít người cứ ÁP ĐẶT chuyện TÀU, (gần đây là ÁP thước Lỗ Ban) vào kiến trúc Việt.
Theo đó: quan niệm về TRỰC "Sinh-Lão-Bệnh-Tử" được đem ra để ĐẾM số Hoành mái (các thân gỗ nằm ngang đỡ mái nhà). Nhà cháu đã nhiều lần phản đối chuyện KHIÊN CƯỠNG đó.
Nếu đếm số HOành không đúng 'trực Sinh', các nhà ngâm cứu kia sẽ cộng thêm cả Xà Nóc (tức Thượng lương hay Đòn Đông/Dông) và cả Tàu đao ở rìa mái CHO ĐỦ.

Chuyện số bậc thềm lên các nền cao cũng tương tự. Đến không đủ để thành số lẻ, người ta lại LÝ LUẬN là theo SỐ LẦN NHẤC CHÂN.
Trước nay, số bậc lên thềm "cái gọi là nền điện Kính Thiên" này (dù thực tế là 10) VƯỠN ĐƯỢC ĐẾM LÀ 9 BẬC, để đúng là lối lên điện của vua, lại vừa đúng "trực Sinh'.

Cái bọn khảo cổ RÁCH VIỆC lại moi ra thêm 01 bậc nữa là 12 bậc.
Chết mịa chưa, nếu đếm ĐỦ thì rơi ĐÚNG 'Trực' TỬ.
Có ĂN GIAN là 11 thì cũng rơi vào 'trực BỆNH'

Lấp ngay, lấp ngay !

BONUS: Năm 1886, thực dân Pháp đã xây một toà nhà 2 tầng trên chính nền cao của điện Long Thiên để làm Bộ Chỉ huy Pháo binh.
http://baodientu.chinhphu.vn/Uploaded_VGP/nguyenvanhuan/20100711/DienKInhThien3.jpg

Nguồn: FB Nguyễn Hồng Kiên.