BÀI DIỄN THUYẾT VỀ CÁC SAI LẦM TRONG CẢI CÁCH RUỘNG ĐẤT

Nguyễn Mạnh Tường: Tham luận tại hội nghị nghiên cứu các sai lầm trong Cải Cách Ruộng Đất do Mặt trận Tổ quốc VN tổ chức tháng 10/1956

Viet-studies 

 

Ngày 30/10/1956, GS. Nguyễn Mạnh Tường diễn thuyết 6 tiếng trước Mặt Trận Tổ Quốc tại Hà Nội (3 giờ buổi sáng, 3 giờ buổi chiều) về những sai lầm trong cải cách ruộng đất.

Trường Chinh, Xuân Thủy và Dương Bạch Mai yêu cầu ông viết lại nội dung cuộc nói chuyện ứng khẩu thành văn bản. Ông viết lại với tựa đề: "Qua những sai lầm trong cải cách ruộng đất, xây dựng quan điểm lãnh đạo", đánh máy làm hai bản, trao cho Trường Chinh và Xuân Thủy, chỉ giữ lại bản nháp viết tay.

Bài chính luận sâu sắc, chủ đích phân tích những sai lầm của chế độ, từ cải cách ruộng đất ở thôn quê, sang cải tạo tư sản, quản lý mậu dịch ở thị thành, chỉ ra nguồn cội của sai lầm: vì chế độ chính trị không dân chủ. Và trình bày phương pháp sửa chữa: thực hiện những nguyên tắc của một nhà nước pháp quyền, trong một chế độ dân chủ. 

Nhà thơ Hữu Loan: KỂ CHUYỆN BỐ MẸ VỢ BỊ HÀNH QUYẾT

Lời tự thuật của Thi sĩ HỮU LOAN, 

tác giả "MÀU TÍM HOA SIM"

Hữu Loan 

Tôi sinh ra trong một gia đình nghèo, hồi nhỏ không có cơ may cắp sách đến trường như bọn trẻ cùng trang lứa, chỉ được cha dạy cho dăm chữ bữa có bữa không ở nhà. Cha tôi tuy là tá điền nhưng tư chất lại thông minh hơn người. Lên trung học, theo ban thành chung tôi cũng học tại Thanh Hóa, không có tiền ra Huế hoặc Hà Nội học. Đến năm 1938 – lúc đó tôi cũng đã 22 tuổi – Tôi ra Hà Nội thi tú tài, để chứng tỏ rằng con nhà nghèo cũng thi đỗ đạt như ai. Tuyệt nhiên tôi không có ý định dấn thân vào chốn quan trường. Ai cũng biết thi tú tài thời Pháp rất khó khăn. Số người đậu trong kỳ thi đó rất hiếm, hiếm đến nỗi 5-6 chục năm sau những người cùng thời còn nhớ tên những người đậu khóa ấy, trong đó có Nguyễn Đình Thi , Hồ Trọng Gin, Trịnh văn Xuấn , Đỗ Thiện và …tôi – Nguyễn Hữu Loan.

Vũ Hữu Sự: NỀN TƯ PHÁP BỊ KÉO LÙI 60 NĂM BẰNG CÁI CHẾT CỤ KÌNH

Nền tư pháp bị kéo lùi lại hơn 60 năm 

bằng cái chết của cụ Lê Đình Kình

Nhà báo Vũ Hữu Sự
21-1-2020

Cách đây hơn 60 năm (khoảng từ năm 1953 đến năm1957), miền Bắc Việt Nam đã trải qua một “trận Điện Biên Phủ trên đồng ruộng”. Đó là cuộc cải cách ruộng đất. Đó là cuộc đuổi cùng giết tận tầng lớp tinh hoa ở nông thôn. Những người bị gọi là “địa chủ”, tức những người do biết tính toán, biết làm ăn nên có được một vài mẫu ruộng, làm được cái nhà ngói. Trong số họ, không ít người đã đóng góp rất lớn cho cuộc kháng chiến 9 năm chống Pháp, điển hình là bà Cát Hanh Long Nguyễn Thị Năm ở Đồng Bẩm (Thái Nguyên).

THĂM MỘ CỤ NGUYỄN THỊ NĂM - CÁT HANH LONG

Thăm mộ cụ Nguyễn Thị Năm – Cát Hanh Long

Nghiêm Việt Anh
Tiếng Dân
10-10-2019

Câu chuyện về Cụ “Địa Chủ Ác Ghê” Nguyễn Thị Năm – Cát Hanh Long, suốt mấy chục năm nay, đã có rất nhiều thông tin, những người quan tâm theo dõi, không ai không biết.

Quá nhiều nỗi oan trái, đớn đau, cùng những số phận người, đắng cay, tủi nhục, oán hận, kêu trời không thấu.

Dấu lặng cuối tuần: KÝ ỨC TUỔI THƠ

Tác giả Nguyễn Văn Thiệp

KÝ ỨC TUỔI THƠ

Nguyên Văn Thiệp

Tôi được sinh ra trong một gia đình điền chủ. Là đứa thứ ba, trong năm người con của bố mẹ. Do chỉ mỗi mình là con trai, nên cả nhà cưng chiều tôi lắm, nhất là bà ngoại. Ngoại cưng chiều thằng cháu trai của ngoại là có lý do đấy. Chả là Ngoại có mỗi một người con là mẹ của chị em chúng tôi. Chính vì thế, nên sự yêu thương của Ngoại dành cho con cháu gần như riêng tôi được độc quyền.

Mạc Văn Trang: "ĐỘT NHẬP" VÀO NHÀ GIÁO SƯ NHẬT

Mạc Văn Trang

"ĐỘT NHẬP" vào nhà GS NHẬT

GS TSKH Phan Đăng Nhật gốc họ Mạc, là cháu gọi nhà Cách mạng Phan Đăng Lưu bằng bác ruột. Giờ Cụ “tự chuyển hóa” thành Phan MẠC Đăng Nhật. Sáng nay gọi điện hỏi thăm Cụ, mấy lần gọi, chuông ĐT reo mà không ai nghe máy. Hay có chuyện gì rồi? Phải đến xem sao...

Chị giúp việc bảo Cụ ở trên tầng 3. Cụ vẫn lên xuống cầu thang được... Ôi giời, Cụ 90 tuổi mà thế thì tuyệt quá. Lên tầng 3 thấy phòng mở toang cửa, Cụ đang may ô, quần đùi, ngồi đếm tiền. Chà, có máy điều hòa kia, nhưng Cụ chả dám dùng. Nghi là Cụ xót tiền điện giá "cắt cổ". Cụ đồ Nghệ, “cá gỗ” mà! Bước vào trong phòng, chào Cụ 4 câu, mức cứ to dần, Cụ vẫn mải mê vì tiền! Đến sát tận nơi, Cụ cũng không hay biết. Chụp hình Cụ đang đếm tiền, Cụ cũng chả biết gì... Vỗ vào vai, Cụ mới giật mình, nhìn ra...

Mac Văn Trang: SỬA SAI TRONG CẢI CÁCH RUỘNG ĐẤT

Mac Văn Trang
17 - 6 - 2018

SỬA SAI TRONG CẢI CÁCH RUỘNG ĐẤT

Có bạn hỏi, Cụ Hồ đã nhận lỗi, xin lỗi Dân, nhưng “CHUỘC LỖI” thế nào sau CCRĐ? (Xin nói những trải nghiệm thực tế, tùy mọi người suy luận).

Tôi nghĩ “chuộc lỗi” ít nhất có 2 mặt, về TINH THẦN là: Xử nghiêm những người gây ra lỗi; xin tha thứ, khôi phục nhân phẩm, danh dự của người bị hại; về mặt VẬT CHẤT, đền bù những thiệt hại do sai lầm gây ra. Trong sửa sai CCRĐ hình như ngân sách nhà nước không bỏ ra đền bù, chỉ có dân tự khắc phục với nhau. Tôi thấy “chuộc lỗi”, thực tế có những việc sau:

MẸ RA ĐI TRONG ĐÊM - thơ Dương Xuân Nam

Dương Xuân Nam

MẸ RA ĐI TRONG ĐÊM

(Nhân giỗ mẹ 6/2 âl, đưa trọn vẹn bài thơ về sự ra đi đau đớn của mẹ tôi trong Cải cách ruộng đất)

Mẹ ra đi trong đêm
Làng quê nổi cơn điên
Cơn động kinh lịch sử
Ôi cái đêm, con chẳng thể nào quên
Lửa đuốc đỏ trời
Làng quê máu ứa
Cả nhà ta bị lùa ra sân
Mẹ bụng mang dạ chửa
Bị thúc sau lưng những họng súng đen ngòm
Mẹ dang rộng vòng tay ôm ba đứa con
“ Có mẹ đây, các con đừng sợ”!

Mẹ ra đi trong đêm
Làng quê nổi cơn điên
Cơn động kinh lịch sử
( Mẹ chết đói giữa ngày mùa no đủ
cùng hai đứa em sinh đôi vừa cất tiếng khóc chào đời )

Mẹ ra đi trong đêm
Làng quê nổi cơn điên
Cơn động kinh lịch sử
Dẫn đường cho mẹ về với tổ tiên
Chỉ có những vì sao trên trời
đậu xuống lưng trần những con đom đóm
Mẹ ra đi
Để lại ba đứa con thơ
Đói, rét, cơ hàn
Trước gió bão cuộc đời trôi dạt ...

Mẹ ra đi trong đêm
Làng quê nổi cơn điên
Cơn động kinh lịch sử
Để lại câu hỏi cho muôn đời sau
Vì đâu và tại sao ?
Những con người lương thiện
Không được sống bình yên
Không được sống bình yên
Để làm người lương thiện ...

Mẹ ra đi trong đêm
Những đêm
Làng quê nổi cơn điên
Cơn động kinh lịch sử ...

Đoàn Hòa: "QUYỀN “MƯỢN ĐẤT"

Gia đình ông nội tôi chụp trước ngôi nhà nhỏ tại làng Xã Đàn vào 03.3.1935. Bố tôi là con út trong nhà nên được đứng cạnh bà nội. Các anh chị phải đứng đằng sau.

Đoàn Hòa

"QUYỀN “MƯỢN ĐẤT"

Đọc những bài viết về việc Bộ Quốc Phòng “mượn” ngôi nhà 34 Hoàng Diệu, ngôi nhà cổ gần như đẹp nhất Hà Nội của ông bà Trịnh Văn Bô và Hoàng Thị Minh Hồ nhưng không bao giờ có ý định trả lại để nữ chủ nhân phải tìm cách “nhảy dù” vào lấy lại cùng với can xăng trong tay sẵn sàng quyết tử thì tôi lại nhớ đến câu chuyện cũng về đất của bên họ nội tôi mà mọi người trong họ đã phải ngậm ngùi vĩnh viễn chia tay với nó.

Bích Ngà: VỀ BỘ SÁCH "LỊCH SỬ VIỆT NAM" 15 TẬP

Ảnh chụp bộ sách Lịch sử Việt Nam.

VỀ BỘ SÁCH "LỊCH SỬ VIỆT NAM" 15 TẬP 

ĐANG GÂY XÔN XAO DƯ LUẬN

Nguyễn Thị Bích Ngà

25-8-2017

Trong tuần vừa qua, sau bài phỏng vấn của báo Tuổi Trẻ với PGS. TS Trần Đức Cường, có nhiều luồng ý kiến xoay quanh bài trả lời phỏng vấn này khi ông Cường đưa ra thông tin bộ sách có những điểm mới.

Ông nói, “Chính quyền Việt Nam Cộng hoà là một thực thể ở miền Nam Việt Nam. Nó tồn tại trong gần 21 năm. Năm 1954 còn có một thể chế nữa gọi là Quốc gia Việt Nam. Sau đó đến 1955 thì Ngô Đình Diệm mới phế Bảo Đại để làm quốc trưởng, sau đó trưng cầu dân ý, bầu tổng thống… Trước đây, khi nhắc đến chính quyền Việt Nam cộng hoà, mọi người vẫn hay gọi là nguỵ quân, nguỵ quyền. Nhưng chúng tôi từ bỏ không gọi theo cách đó mà gọi là chính quyền Sài Gòn, quân đội Sài Gòn.”

Tiếng Dân: BẢN TIN NGÀY 10.07.2017

Đúng 64 năm trước, một người phụ nữ yêu nước đã đóng góp cho cách mạng 800 lạng vàng, bà Nguyễn Thị Năm (Cát Hanh Long) đã bị xử tử.

Bản tin ngày 10/7/2017

Tiếng Dân

Tin trong nước

Tình hình Biển Đông

Với âm mưu độc chiếm Biển Đông của Trung Quốc, biến nó thành cái ao nhà của mình, nên biển Đông dù chứa đầy nước nhưng vẫn luôn nóng như ở sa mạc. Bài viết trên RFA, Biển Đông không yên tĩnh một năm sau phán quyết của toà PCA, phỏng vấn các nhà nghiên cứu Biển Đông, cho thấy TQ vẫn tiếp tục leo thang sau phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực (PCA). Các nước có quyền lợi liên quan thì ngại TQ, và chỉ có Mỹ đang thi hành phán quyết này.

Trần Huy Liệu: TƯỜNG THUẬT CUỘC ĐẤU TỐ BÀ NGUYỄN THỊ NĂM

Cuộc đấu tố thí điểm địa chủ Nguyễn Thị Năm tức Cát Hanh Long ở hai xã Đồng Bẩm và Dân Chủ ngày 22-5-1953 - Trích trong sách Cõi Người của Trần Huy Liệu

"Số người tới dự độ 1 vạn trở lại, ngồi chen chúc trong một khu đất dưới lùm cây hai bên là núi. Hôm nay nắng nhiều, ánh mặt trời rọi vào khiến nhiều người phải cầm cành cây vừa che cho đỡ nắng, vừa để ngụy trang chống máy bay. Nhưng làm thế thì hàng trước sẽ che lấp hàng sau, không nhìn thấy gì, nên kết cục là phải bỏ cành lá đi và khi nắng quá thì dồn người sang hai bên…

Hôm nay cũng như hôm trước, chủ tịch đoàn lại phạm một khuyết điểm là ra lệnh cho quần chúng hễ thấy địa chủ vào là đả đảo kịch liệt. Một việc làm thừa! Nguyễn Thị Năm và hai con Hanh, Công cùng đầy tớ là đội Hàm, Chính, Chiêu vào. Quần chúng hô đả đảo vang dậy và đòi phải đứng lên cao quay mặt tứ phía cho ai nấy đều trông thấy mặt để đả đảo. Chủ tịch đoàn giới thiệu từng tên với một tràng lý lịch tư pháp mà không nêu tội ác. Tuy vậy quần chúng cũng chấm dứt từng đứa bằng một làn sóng đả đảo. Quần chúng ghét nhất là đội Hàm, vì tội ác đã đành, mà còn vì đôi mắt đầy khiêu khích. Nhiều người hô bắt nó phải cúi mặt xuống.

Rút kinh nghiệm lần trước, chủ tịch đoàn tuyên bố đề nghị quần chúng phải giữ vững trật tự và không cần đánh đập tội nhân hay bắt quỳ, bò. Bọn mẹ con và tay sai địa chủ được ngồi trên một cái bục dưới gốc cây. Quần chúng lần lượt vào tố, từ loại vấn đề kinh tế đến chính trị và sau hết là chống chính sách chính phủ và nói xấu cán bộ. Những người đấu tố hôm nay cũng có một phong độ và một nghệ thuật khác hôm đấu Tổng Bính. Những tiếng hò hét “Mày có biết tao là ai không?”, “Mày dựa vào thế lực nào?” kèm theo cái tát để xuống đài không còn nữa. Những người tố được quần chúng cảm động và tán thưởng nhiều nhất là bà Sâm, chị Đăng và anh Cò. Bà Sâm, với một giọng gợi cảm, kể lể vì Thị Năm mà mình phải suốt đời cô độc, có người rơi nước mắt. Nhưng sự thực, nội dung câu chuyện không có gì. Chị Đăng, một người ở với Thị Năm lâu ngày, tố lên rất nhiều sự việc bí mật và chi tiết. Nhưng, với một giọng lưu loát quen thuộc, chị trở nên một tay “tố nghề” và ít làm cho ai cảm động.

Lê Thọ Bình: NGƯỜI BỊ "BẮN THÍ ĐIỂM" TRONG CẢI CÁCH RUỘNG ĐẤT

Nhân triển lãm CCRĐ đang diễn ra tại Hà Nội:

Về người bị "bắn thí điểm" trong CCRĐ

Lê Thọ Bình

FB Lê Thọ Bình 

Cho đến nay, Cải cách ruộng đất (CCRĐ) 1953-1956 vẫn là một trong những giai đoạn bi thương nhất trong lịch sử phát triển của đất nước. Kết quả là hàng trăm ngàn người bị bắt, giết, gia đình ly tán. 

Người đầu tiên được “lựa chọn” để “xử bắn thí điểm” là bà Nguyễn Thị Năm. Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, câu chuyện về bà Năm, từ khi bà bị bắn năm 1953 cho đến nay, vẫn là đề tài gây nhiều tranh cãi và còn không ít những uẩn khúc cần tiếp tục được giải mã. 

Lật chồng báo cũ: "ĐỊA CHỦ ÁC GHÊ" CỦA TÁC GIẢ C.B

 Chân dung Bà Cát Hanh Long Nguyễn Thị Năm

Dưới đây là một bài viết đăng trên báo Nhân Dân ngày 21 tháng 7 năm 1953 của tác giả C.B., mở màn cho chiến dịch cải cách ruộng đất. Đối tượng mà bài báo "tấn công" là bà Cát-hanh-long Nguyễn Thị Năm, một người có công với cách mạng.

BÀ NGUYỄN THỊ NĂM - NGƯỜI BỊ BẮN CHẾT OAN TRONG CCRĐ

Chuyện về người phụ nữ đầu tiên bị bắn oan
trong Cải cách ruộng đất 

Xuân Ba 

Thư Xuân Ba: 

Kg các anh!

Vì nhiều lý do, bài về bà Nguyễn Thị Năm ( Cát Hanh Long ) đăng trên An Ninh Thế giới ( số 1349& 1350) ra ngày Thứ Tư và Thứ Bảy 15-3 không đủ đầy như bản thảo gốc của người viết. 

Tôi biết ơn sự tận tình cố gắng của các anh Phạm Văn Miên TBT và Hồng Thanh Quang Phó TBT để hai bài báo trên đến tay bạn đọc. 

Tôi xin gửi lại các anh đọc bản gốc và.mong được thông cảm 

Chúc lành 

Xuân Ba

Tôi ngập ngừng ngừng gõ lên cánh cửa một ngôi nhà ở đường Láng. 

Ngập ngừng như động thái của người có lỗi. 

Lỗi vì mình đã quá muộn? Lỗi vì sự lừng khừng chần chừ, dùng dắng? 

Thực ra nhiều năm trước,  có lần tôi đã tìm đến ngôi nhà 117 Hàng Bạc. Nhưng người chủ ngôi nhà cho biết người tôi cần tìm không có ở đây. Và không biết đã chuyển đi chỗ nào? 

Những ngài ngại lẫn sờ sợ. Nỗi sợ vô cớ và bầy đàn ấy đã khiến dài mãi thêm những lừng khừng cùng dùng dắng... 

Người tôi cần tìm là ông Nguyễn Hanh. 

Ông là thành viên trong cụm danh từ Cát Hanh Long. Cụm từ ấy từng ám vào tâm trí không ít người của một thời một thuở? 

Ông Nguyễn Hanh là con trai trưởng của bà Nguyễn Thị Năm tức Cát Hanh Long, người đàn bà đầu tiên bị bắn oan trong Cải cách ruộng đất (CCRĐ) 

Nhưng lần này sau khi gặp được một người, tôi đã quyết dẹp đi sự dùng dắng đó. Người ấy là ông Lưu Văn Lợi thư ký riêng của ông Lê Đức Thọ.

NHỮNG GÓC KHUẤT LỊCH SỬ

Ảnh chụp màn hình bài báo Tuổi Trẻ. 

 

NHỮNG GÓC KHUẤT LỊCH SỬ

Luân Lê
24-2-2017

Trả lại sự trung thực và sự thật của lịch sử, là trả lại sự trong sạch cho những nỗi oan khuất của dân tộc.

Trong bài báo này đã nêu rõ hai vấn đề rất quan trọng của lịch sử đã bị (cố tình) lãng quên suốt bao nhiêu năm, né tránh và đôi khi là cố tẩy xoá để hòng không cho nó được minh diện.

CÒN ĐÂY, MỘT KHẨU GIẾNG LÀNG - tạp văn Nguyễn Thúy Hạnh

CÒN ĐÂY, MỘT KHẨU GIẾNG LÀNG

Nguyễn Thúy Hạnh

Làng mình - Vĩnh Lại, một làng quê vùng châu thổ sông Hồng cách Hà Nội 45km, từng có một ngôi đình to lớn và cổ kính. Phía trước sân đình là chiếc giếng cổ trong vắt, nơi bọn con gái thường soi gương xuống mặt nước trước khi khùa đôi thùng vục đầy nước sóng sánh gánh về bể nhà.

Lê Luân: TÁI HIỆN GHÊ RỢN CUỘC ĐẤU TỐ 60 NĂM TRƯỚC

TÁI HIỆN GHÊ RỢN
 

Luân Lê

 
Khi nhìn kỹ bức ảnh này tôi mới biết ba khuôn mặt xuất hiện trong tấm hình: MC Phan Anh đóng vai người đàn ông đứng dúm dó trước sự đấu tố theo kiểu "em là bà nội của anh" bởi một mụ đàn bà "mắt lia mày láu, miệng thơn thớt liên hồi" với một con lợn Hồng nhỏ cắp nách mà âm Thanh phát Quang.

Nguyễn Thúy Hạnh: ĐẤU TỐ, XƯA VÀ NAY

Một cảnh đấu tố xưa. Ảnh: tư liệu

ĐẤU TỐ, XƯA VÀ NAY

Nguyễn Thúy Hạnh

Suốt thời thơ ấu cho đến khi bà nội mất năm 2005, mình luôn được nghe bà kể về nỗi đau Cải cách ruộng đất, những gì mà gia đình mình và những người ruột thịt ở cả 2 họ nội ngoại của bố mình phải trải qua năm 1954. Một gia đình sung túc và có học đã theo cách mạng, rồi bị đấu tố, bị làm nhục, bị cướp sạch tài sản và ruộng đất do công sức lao động và tích lũy bao đời, trước khi bị đuổi ra khỏi ngôi nhà của mình.

Thái Doãn Hiểu: CHA ƠI! CON XÓT XA VÀ TỰ HÀO VỀ CHA!

Thân phụ tôi

Thái Doãn Hiểu 

Cha ơi, con xót xa và tự hào về cha ! Cha đã vượt qua những chặng đường khổ ải với nhiều ân oán của bọn lang băm chính trị đểu cáng để trở thành vị Phật sống luôn hiện hữu giữa đời.

Cha tôi sinh năm Thìn (1904), và người mất cũng năm Thìn (1988). Những hai con Rồng cơ đấy! Ông cưỡi Rồng đến với thế giới hoang dã này và giã từ thế kỷ máu lửa đầy giông bão này cũng trên mình Rồng. Nhưng rất tiếc con Rồng của cha tôi chỉ là Rồng Đất, Rồng giáng chứ không phải Rồng thăng. Bạn thử nhìn kỹ coi. Nó không có vảy, nghĩa là Rồng lươn như thời nhà Lý. Nó chỉ giỏi bò và trườn hệt lươn. Náu mình trong đầm phá, bao phen Rồng cất mình bay là là trên mặt nước rồi bổ nhào đâm đầu cắm xuống bùn, suýt chết.

Năm 2000, đón chào thiên niên kỷ mới anh em nhà chúng tôi dù tứ tán khắp nước nhưng đều nhận được tập hồ sơ tù của cha tôi Thái Doãn Tiên cùng chú  Út Thái Doãn Nghiên do Viện Bảo tàng Xô viết Nghệ  Tĩnh gửi. Thật xúc động khi nhìn gương mặt trẻ của cha chú đầu trọc lốc, gầy gò, mặt rầu rầu trong tư thế chụp chính diện hay chụp nghiêng… Do mối quan hệ tốt đẹp thế nào đó, Chính phủ Pháp có thiện ý giao cho phía ViệtNam300 hồ sơ tù nhân trong phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh 1930-1931 của Sở Mật thám Đông Dương tàng trữ ởParis. Danh sách có đăng báo Nghệ An. Cha tôi lãnh bản án 5 năm tù cấm cố với tội danh “Trong hỏi cung khai là đảng viên đảng cộng sản Đông Dương, chi bộ Vầng Hồng”. Thật dám làm dám chịu đúng tinh thần thượng võ của một con người trung trực. Khai làm cộng sản thì tù mọt gông chứ chẳng chơi. Xót con, bà nội Hoàng Thị Nguyên phải bán không biết bao nhiêu mậu ruộng chạy đôn chạy đáo mới lo lót cứu hai anh em ra khỏi tù, thoát chết, sau 2 năm bị nhốt xà lim Vinh.