Nhà văn Nguyễn Quang Thiều: CHÚNG TA CÓ NÊN SÁP NHẬP LÀNG THÔN ???

Nhà văn Nguyễn Quang Thiều lên tiếng:
CHÚNG TA CÓ NÊN SÁP NHẬP LÀNG THÔN ???

Mấy hôm trước về quê, ngồi uống trà trò chuyện với một số người làng làm trong ban lãnh đạo địa phương. Họ lo lắng khi nghe tin sẽ sáp nhập các làng ( thôn) vào với nhau để trở thành một làng ( thôn) mới. Chỉ là nghe tin thôi chứ chưa có gì chính thức.

 

Làng tôi là làng Chùa. Các làng khác cùng trong xã cũ là làng Sóc, làng Vĩnh...Chỉ trong chu vi khoảng hơn 5 km vuông và mỗi làng chỉ cách nhau một cánh đồng nhưng giọng nói khác nhau, phong tục tập quán khác nhau, ẩm thực khác nhau. Bởi thế có những vẻ đẹp của làng này không thể thay thế bởi vẻ đẹp của làng khác. 

LÀNG CỔ ĐÔ - LÀNG HỌA SĨ, LÀNG THƠ

Làng Cổ Đô xưa và nay

Nguyễn Xuân Diện - viết năm 1993

 

Làng Cổ Đô là một làng quê nhỏ bé nằm nép mình bên dòng sông Đà cuộn sóng. Xuôi xuôi một chút là Ngã Ba Hạc nơi gặp gỡ của ba con sông, ba màu nước lại là nơi chất chứa bao huyền thoại từ thuở hồng hoang khi “vũ trụ mơ màng, càn khôn xếch xác”. Đất Cổ Đô là đất cổ, trước đó có tên là An Đô, sau lại đổi là An Bang, thuộc huyện Tiên Phong, phủ Quảng Oai, trấn Sơn Tây (nay là huyện Ba Vì, tỉnh Hà Tây).

LÀNG NÔM ĐẸP NHƯ CỔ TÍCH

 

LÀNG NÔM ĐẸP NHƯ CỔ TÍCH

Làng Nôm, xã Đại Đồng, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên không những cổ kính mà còn rất đẹp và sạch. Làng có một cái hồ rất dài, kéo từ trước cửa đình (thờ Thánh Tam Giang) ra tận nhánh sông Nguyệt Đức. Hai bên bờ là nhà dân và các nhà thờ họ: Họ Đan, họ Đỗ, họ Phùng… Kiến trúc nhỏ mà đầy đủ, xinh xắn và hoà hợp với cảnh quan, nhìn chả khác phố Hội bên sông Hoài ở Hội An. Hồ dài hơn một cây số, trông như một con sông. Nước hồ trong veo, mà bờ không có tý rác nào dạt vào; cũng không có mùi xú uế. 

Vương Toàn: CÁ KHO LÀNG SO

 

CÁ KHO LÀNG SO 

Vương Toàn   

Tễu Blog: Làng So thuộc xã Cộng Hòa, huyện Quốc Oai, Hà Nội, cách trung tâm thủ đô khoảng 25 km. Đình Làng So nổi tiếng là "Đẹp nhất Xứ Đoài". Làng có nhiều cổ tục tốt đẹp, lại cũng là nơi có nhiều món nổi tiếng: Cá kho, Chè kho (để một năm vẫn dùng được), rau cần nộm miến cá quả, nem mắm. Đây cũng là làng có thương hiệu Miến So nổi tiếng. Nhân dịp tết cổ truyền đang đến gần, xin giới thiệu bài viết của Ông Vương  Toàn về món Cá kho của làng So - quê hương của tác giả. 

Những con cá tươi được xắt khúc bổ đôi nướng trên than hồng cho vàng, sau đó được kẹp vào sếp tre, phơi trên nắng hanh đến khi vàng suộm màu cánh gián và khô cứng như rễ củi.

THĂM NHÀ THỜ KẺ SẶT - LÀNG CHÂU KHÊ VÀ LÀNG HOA ĐƯỜNG

Nhà thờ Kẻ Sặt

Cuối tuần, theo lời mời của một người bạn, tôi cùng bạn bè về thăm Kẻ Sặt - một vùng quê nổi tiếng thuộc huyện Bình Giang tỉnh Hải Dương. Nơi đây có Nhà thờ Kẻ Sặt nổi tiếng, rồi có các đặc sản bánh đa và bánh chả Kẻ Sặt nức tiếng xa gần.

Kẻ Sặt là địa danh cổ chỉ một địa phương. Tên địa danh Kẻ Sặt là tên Nôm của làng Trang Liệt. Những địa danh có chữ LIỆT thường có tên Nôm là Sét (Thịnh Liệt - HN), Sặt (Trang Liệt - Từ Sơn, Bắc Ninh; Trang Liệt - Bình Giang, Hải Dương).

Tóm lại, ngày xưa, những vùng đất cổ thường có hai tên:
- Tên cổ thì gọi là Kẻ + tên gọi (ví dụ: Kẻ Noi, Kẻ Chủ, Kẻ Mía, Kẻ Ngác, Kẻ Thày, Kẻ Vẽ....), những tên gọi này thường chỉ là truyền miệng, và có từ rất xa xưa.
- Tên chữ, thường xuất hiện sau, muộn hơn so với tên nôm na, do nhu cầu phải văn bản hóa để quản lý về mặt hành chính.

Bác Ha Le cho biết: Ở miền Nam cũng có địa danh Kẻ Sặt, thuộc vùng Hố Nai, nơi có một ngôi chợ rất sầm uất và nổi tiếng nằm ven quốc lộ 1, gọi là "Chợ Sặt". Đó ban đầu là tên của một làng (đồng thời là giáo xứ) do các giáo dân di cư lập ra, lấy lại tên cũ từ quê hương miền Bắc của họ. Giáo xứ Kẻ Sặt là một trong những giáo xứ đông dân bậc nhất của địa phận Xuân Lộc, hay có thể nói của toàn miền Nam, theo địa giới hành chính hiện này thì thuộc phường Tân Biên, tp. Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai.

Điều này đúng như những lời bà con giáo dân và chức sắc giáo xứ Kẻ Sặt cho tôi biết trong chuyến thăm này.  Bà con cho biết, vào những dịp lễ trọng hàng năm, bà con Kẻ Sặt ở Hố Nai và các tỉnh phía Nam về quê cha đất tổ dự thánh lễ rất đông, xe lớn chở khách nối nhau dài đến cả cây số. 

Giáo xứ Kẻ Sặt hiện có chừng hơn 5000 giáo dân. Nhà thờ Kẻ Sặt nằm trong một khuôn viên 32 ngàn mét vuông. Nhà thờ được xây vào năm 1882 và được sửa chữa vào năm 1922.

Hôm nay Cha xứ đi vắng, có ủy cho các ông Chánh và Phó trương cùng ban hành giáo đón tiếp và hướng dẫn chúng tôi tham quan nhà thờ. 

Trước khi ra về, chúng tôi gửi lời cảm ơn Cha xứ, cảm ơn các vị chức sắc đã đón tiếp ân cần, niềm nở và kính chúc bà con giáo dân Giáo xứ Kẻ Sặt một mùa Giáng sinh vui vẻ, đầm ấm, hạnh phúc và thành tựu trong hồng ân của Thiên chúa. 

 

 

 Nhà thờ Kẻ Sặt có một dàn trống khủng. Đây là một trong những chiếc trống đó, do thợ Đọi Tam làm
.

THĂM LÀNG CỔ CỰ ĐÀ TRONG XÓT XA LO BUỒN

THĂM LÀNG CỔ CỰ ĐÀ TRONG XÓT XA LO BUỒN 

Nguyễn Xuân Diện

Cự Đà là một làng cổ, theo sự phân loại của Pierre Gourou thì đây là “làng ven sông”. Làng Cự Đà nổi tiếng làm tương ngon đã thành thương hiệu từ lâu. Cự Đà nay còn có thêm nghề làm bánh đa và bột đao cũng rất được tiếng. 

Cự Đà cách Hà Nội khoảng ngót 20 km, nhưng chỉ có 1 con đường độc đạo dẫn đến làng - đường dọc sông Nhuệ. Cự Đà nằm bên sông, dân cư bám lấy sông và bố trí theo hình xương cá. Con đường ấy, ngày xưa có thể đủ cho hai cỗ kiệu hoặc cỗ xe song mã, 2 chiếc xe hơi cổ tránh nhau. Nhưng nay, con đường đã thành quá nhỏ.

THĂM LÀNG ĐỘNG PHÍ QUÊ HƯƠNG NHÀ VĂN HOÀNG MINH TƯỜNG

THĂM LÀNG ĐỘNG PHÍ
QUÊ HƯƠNG NHÀ VĂN HOÀNG MINH TƯỜNG 

Nguyễn Xuân Diện

Hôm nay chủ nhật, nhà văn Hoàng Minh Tường mời về quê uống rượu. Quê anh là làng Động Phí, xã Phương Tú, huyện Ứng Hoà, Hà Tây xưa.

Hoàng Minh Tường là tác giả của các tiểu thuyết nổi tiếng: Thời của thánh thần, Nguyên khí, Những mảnh rồng, Thuỷ hoả đạo tặc,...trong đó Thời của thánh thần được dịch ra nhiều thứ tiếng.

Những người được anh mời không ai biết anh có vụ gì, cứ đoán già đoán non là anh ra mắt sách hoặc có giỗ thân mẫu. Nhưng không phải, giỗ cụ là tháng 5 al. Đến nơi, anh ra đón mới biết hôm nay anh làm nhà mới cho mẹ (cụ bà mất 4 năm trước, thọ 103 tuổi).

HÔM NAY, LỄ HỘI ĐÌNH SO - PHỦ QUỐC OAI

Lễ hội Đình So, Xuân Đinh Dậu 2017. Ảnh Nguyễn Đức Bình.

Xứ Đoài Đẹp Nhất Đình So

Nguyễn Xuân Diện

Dân gian tứ chiếng có câu: Cầu Nam - chùa Bắc - đình Đoài. Dân gian xứ Đoài lại có câu: Đẹp đình So, to đình Cấn (đẹp đình So, to đình Cấn, bẩn đình Ngọc Than, tan hoang đình Phú Mỹ, cũ kỹ đình Yên Nội). Như vậy là vẻ đẹp của đình So đã được dân gian công nhận. Đình So là ngôi đình đẹp vào hạng nhất trong những đình làng của xứ Đoài.

CHUYỆN VỀ HAI CON CÓC ĐÁ LÀNG CỰ ĐÀ

Cụ Hai Cối và hai con Cóc đá

Trích từ Cự Đà Nhân vật chí

Khi biết tôi viết chuyện Cụ Hai Cối, có mấy Ông trong làng ở Hà Nội và Sài Gòn tỏ ý không tán thành. Vì cho rằng Cụ không làm được điều gì công ích cho làng ta thì chép chuyện Cụ làm gì ? Tôi nghĩ rằng : đây là " Cự Đà nhân vật chí " , thì Cụ Hai Cối cũng là một dị nhân kỳ tích một thời ở làng, Cụ cũng là một mẫu người biểu tượng cho " tính nết Cự Đà " và để lại trong làng xóm bao nhiêu chuyện lý thú ? Đến nay lũ trẻ về làng thấy còn 2 cái trụ đá ở 2 đầu bên sông lối vào 2 xóm, có tạc hình con cóc, mà người lớn tuổi ở làng đều nói : " đây là con cóc đá của Cụ Hai Cối đấy ! " . Chúng sẽ ngẩn ngơ hỏi : Cụ Hai Cối là ai ? Cụ dựng trụ cóc để làm gì ?

Nguyễn Xuân Diện: LÀNG MÔNG PHỤ (ĐƯỜNG LÂM) - XƯA VÀ NAY

Làng cổ Mông Phụ (ở Đường Lâm)
- xưa và nay 

Nguyễn Xuân Diện
Tháng 6/1997

Xin được bắt đầu câu chuyện về làng cổ Mông Phụ từ những cái giếng của làng quê ấy. Làng có 5 xóm, mỗi xóm có một cái giếng khơi quanh năm nước đầy và trong được xây bằng đá ong loại tốt nhất. Mỗi cái giếng đều nổi tiếng và được định vị bởi những giai thoại rất thú vị. Một cái giếng có tấm bia khá lớn dựng ngay bên cạnh, đề bốn chữ “Nhất phiến băng tâm” (lấy chữ từ Đường thi) nhắc người đời giữ giếng sạch trong như giữ lòng trong sáng. Một cái giếng khác có bia ghi về việc sửa giếng vào năm 1705 mà bài bi ký ấy lại do một vị Tiến sĩ chấp bút. (Ghi lại một việc sửa giếng cũng nhờ tay một ông Nghè, xem thế, đủ biết giếng làng quan trọng đến như thế nào). Còn một cái giếng kia thì lại là khởi nguồn cho một câu chuyện thi vị. Giếng ấy, xưa kia có một cái gầu múc nước dùng chung cho cả xóm. Trai gái làng đã khéo hò hẹn nhau qua một mối dây gầu. Chiều chiều đi gánh nước, người con trai kia đã ngấm ngầm thắt một nút trên sợi dây gầu. Và họ đã nhận ra tín hiệu của nhau. Một mối dây gầu thắt lại, ấy là hò hẹn, là dấu hiệu đêm ấy họ gặp gỡ nhau ở điểm đã hẹn. Đêm ấy, có một cô gái trốn nhà đi chơi. Mối dây gầu như một thông điệp, như thắt chặt mối tình của đôi người yêu nhau nơi thôn dã. Mối dây nên vợ nên chồng, nên ông nên bà cả trăm năm.