Nguyễn Xuân Diện: VĂN HÓA DÒNG HỌ XƯA VÀ NAY

Văn hóa dòng họ xưa và nay

Nguyễn Xuân Diện

Tết đến Xuân về, trong sự giao hòa của vũ trụ và trong niềm vui đoàn tụ với gia đình gia tộc, cùng suy ngẫm về văn hóa dòng họ tâm hồn ta như được lắng lại trong cảm xúc của một con người có căn cước giống nòi bằng những sợi dây chằng chịt, khăng khít.

Tham khảo Đặc biệt: DÀNH CHO CÁC CỤ ĐANG SOẠN GIA PHẢ

Tộc phả họ Vũ. Ảnh: Internet

CÁCH MỚI VẼ PHẢ ĐỒ VÀ BẢNG HƯƠNG LINH

Đinh Phong Hồng
(Khánh Hòa)

1.Lời nói đầu & diễn giải:

“Cây có cội, nước có nguồn.Chim có tổ, người có tông “ là hoạt động các Tộc trong ngày giỗ Họ hắng năm hay các cuộc họp, hội thảo về Tộc Họ diễn ra quanh năm trên khắp mọi miền đất nước. Từ lúc tham gia Ban Điều Hành Tộc Trương Diên Khánh, thuộc Huyện Diên khánh, Tỉnh khánh Hòa. Từ tình hình thực tế, suy nghĩ và tham khảo nhiều cách viết Gia Phả ..... ứng dụng vào tình hình thực tế của đất nước, thấy quá nhiều khó khăn khi tuân thủ những điều mà cha ông để lại cho chúng ta.

Tin HOT: TỜ LỆNH ĐẶC BIỆT CỦA DÒNG HỌ LÊ VĂN Ở NGHỆ AN

Tinh thần dân tộc trong dòng họ

Hôm nay trên mạng xã hội lan truyền một tờ LỆNH của gia tộc Lê Văn ở xã Hợp Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An. Văn bản tờ lệnh có chữ ký của ông Phó Trưởng tộc, ký thay Tộc trưởng, có đóng con dấu của dòng họ. Văn bản tờ lệnh nói về việc Đài truyền hình quốc gia VTV "tuyên truyền sai sự thật về Đồng bào ngư dân Miền Trung trong thảm họa Formosa".

BÀI 4: KHO GIA PHẢ Ở VIỆN NGHIÊN CỨU HÁN NÔM

GIA PHẢ VÀ TƯ LIỆU GIA PHẢ Ở THƯ VIỆN

VIỆN NGHIÊN CỨU HÁN NÔM

Trần Thị Kim Anh

1/ Gia phả được hình thành trên cơ sở tồn tại của các gia tộc. Gia tộc, theo quan điểm của Nho giáo, là sự liên kết quan hệ huyết thống theo phụ hệ. Từ một ông tổ truyền xuống đến bốn đời được gọi là một tông tộc, một gia tộc.

BÀI 3: GIA PHẢ - NGUỒN TÀI LIỆU LỊCH SỬ QUÝ GIÁ

GIA PHẢ - THẦN PHẢ - NGỌC PHẢ
một nguồn tài liệu lịch sử cần sưu tầm và khai thác
 
Văn Tân

Các gia phả, thần phả không những còn nhiều mà còn chứa đựng nhiều tài liệu sử học, văn hoá dân gian có giá trị nữa. Đây là một kết luận mà tôi rút ra sau khi đi nghiên cứu thực địa, điền dã nhiều năm ở tỉnh Hoà Bình cũ, ở Thạch Thất, Ba Vì,…

BÀI 2: TÌM DẤU TÍCH DANH NHÂN TRONG NHỮNG TRANG GIA PHẢ

GIA PHẢ, NGUỒN TƯ LIỆU QUÝ TRONG CÔNG CUỘC TÌM HIỂU DANH NHÂN VĂN HÓA

Nguyễn Khắc Xương

Gia phả và phả hệ là những tư liệu văn bản ghi chép lại về các thế hệ và những biến cố liên quan của một nhân vật, một gia đình và một dòng họ. Các gia đình nho học và các danh nhân văn hóa có thể nói không nhà nào, không ai là không có gia phả và phả hệ. Các bản gia phả này vừa chép về một thế hệ với các vai vế họ hàng của thế họ đó, lại chép các thế hệ với các vai vế họ hàng của thế hệ đó, lại chép các thế hệ nối tiếp nhau từ các cụ tổ xa đời, từ cội nguồn của dòng họ cho tới thế hệ người soạn chep gia phả và cứ thế nổi tiếp mãi, tựa như dòng chảy bất tận của tông tộc. Nhìn vào phả hệ, một hình thức biểu đồ gia phả, ta được thấy cả hàng ngang về quan hệ họ hàng của thế hệ đương đại với hàng dọc là các thế hệ nối tiếp nhau từ khởi thủy, từ ngày tiên tổ lập nghiệp mở đường cho dòng họ định hình, tồn tại và phát triển lâu dài, thế hệ tiếp nối thế hệ các hàng ngang cứ xếp tiếp với nhau trở thành chồng lên, tựa lên nhau theo chiếu chứng biểu hiện sự trường tồn của một dòng họ.

Chùm bài về Gia phả - Bài 1: GIA PHẢ VÀ ĐẠO LÝ VIỆT NAM

GIA PHẢ - NGUỒN CẢM XÚC DẠT DÀO VỀ ĐẠO LÝ
UỐNG NƯỚC NHỚ NGUỒN

Mai Xuân Hải*

.

Hai tiếng “Gia phả” đối với người Việt Nam ta xưa nay thật vô cùng thiêng liêng. Bởi gia phả chính là bộ sử sống của gia đình, của dòng họ, mà ở đó tổ tiên, ông bà các đời của chúng ta, những người liên tục truyền nối từ thuở vô thủy tới nay đã mang đến cho ta mạng sống, cho ta được làm người đã hiện lên rõ rệt...

Xưa kia, bất kể dòng họ lớn nhỏ nào cũng thường có gia phả. Dòng họ nhỏ đôi khi chỉ vào mươi trang ghi chép vắn tắt họ, tên, ngày giỗ, phần mộ của các cụ. Dòng họ lớn thì gia phả viết rất quy củ, có phép tắc, có đủ lời tựa, lời dẫn, phàm lệ, đủ cả phần chính phả, ngoại phả. Ngoài việc ghi chép họ tên, thụy hiệu, ngày sinh ngày mất, phần mộ, chức tước, hành trạng, công lao lúc sống của các cụ, gia phả còn ghi chép cả thơ văn, bi ký, hoành phi, câu đối, văn khấn, nghi thức cúng giỗ, điều lệ dòng họ, về việc xây dựng từ đường, ruộng họ, cùng các đạo sắc phong, chế cáo ban tặng của nhà vua. Phần nhiều là gia phả viết tay, đôi khi những dòng họ có điều kiện kinh tế và có ý thức cao, gia phả còn được khắc in.

Nhưng dù dài ngắn mặc lòng, gia phả vẫn là những bộ sử riêng của gia đình, dòng họ viết về những bậc tiền bối với tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, “phục bản phản thủy”, “thận chung truy viễn”, nên nó thường tràn đầy một tình cảm thiêng liêng, một trách nhiệm, một bổn phận cao cả đối với các lớp tiền bối và cả các lớp con cháu sau này, một thái độ thành kính, biết ơn công lao sinh thành, gây dựng, vun đắp của tổ tiên, nên có sức lôi cuốn, có sức cảm hóa mạnh mẽ các lớp cháu con.

XẠ THỦ HOÀNG XUÂN VINH VÀ VỢ VỀ QUÊ THẮP HƯƠNG TIÊN TỔ

Xạ thủ Hoàng Xuân Vinh cùng vợ vinh quy bái tổ  
VNE
Thứ hai, 29/8/2016 | 20:15 GMT+7 

Hôm nay 29/8, VĐV bắn súng vừa giành hai huy chương Olympic về Quảng Trị để thắp hương và báo cáo tổ tiên. 


Hoàng Xuân Vinh từ chối xin danh hiệu anh hùng cá nhân 

Hoàng Xuân Vinh: 'Không thể mãi thất bại ở phát bắn cuối'
 

Đi cùng Hoàng Xuân Vinh chuyến này là vợ của anh, Phan Hương Giang. Cả hai tham dự buổi gặp mặt do UBND tỉnh Quảng Trị tổ chức, thắp hương mộ ông bà, viếng đình làng Đình Tổ - quê quán gốc của xạ thủ quân đội, thăm Thành cổ Quảng Trị và một số nơi khác.

Tin HOT: HỘI ĐỒNG GIA TỘC HỌ DƯƠNG VIỆT NAM ĐÃ THOÁI HÓA ?

TS. Lê Đăng Doanh: 

LienVietPostBank nên đổi tên thành ngân hàng họ Dương!
 
Infonet
27/06/2016 14:57

Mấy ngày gần đây việc Ngân hàng Bưu điện Liên Việt (LienVietPostBank) ưu tiên tuyển dụng người có cùng họ Dương với Chủ tịch Hội đồng quản trị đã thu hút sự chú ý của dư luận.

Cụ thể, theo thông báo của Hội đồng họ Dương Việt Nam, Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt thường xuyên có những đợt tuyển dụng cán bộ - nhân viên vào làm việc tại hệ thống ngân hàng. Vì vậy, để phát triển và ưu tiên tạo cơ hội việc làm cho con cháu trong dòng tộc, Hội đồng Họ Dương Việt Nam thông báo đến toàn thể Hội đồng Họ Dương trên khắp cả nước về việc sẽ ưu tiên tuyển dụng con em họ Dương vào làm việc ở các phòng giao dịch tại các huyện mở mới phòng giao dịch (các Thành phố và huyện đã mở sẽ không tuyển dụng) của ngân hàng khắp các tỉnh thành trên cả nước. 
.

Thông báo tuyển dụng đăng trên website họ Dương Việt Nam

Thông báo này do ông Dương Công Minh, Chủ tịch HĐQT LienVietPostBank ký. Ông Dương Công Minh cũng là Phó Chủ tịch Hội đồng họ Dương Việt Nam.

Thông báo cũng yêu cầu, các ứng viên là những sinh viên họ Dương đã tốt nghiệp các trường trung cấp, cao đẳng, đại học trong và ngoài nước chuyên ngành kinh tế: Quản trị kinh doanh, tài chính ngân hàng, kế toán - kiểm toán…

CHẲNG NHẼ ÔNG BAN KIMOON KHÔNG BIẾT TÊN CỤ TỔ?

Ông Ban Ki moon (Phan Cơ Văn) thắp hương lễ nhà thờ họ Phan Huy, Sài Sơn, 

Phải chăng Ông Ban Ki Moon (Phan Cơ Văn)
không biết tên cụ Tổ!?!?

Thiền Phong

Ông Tổng thư kí Liên Hợp quốc về Sài Sơn viếng nhà thờ họ Phan là sự kiện “hot” trên các mạng truyền thông gần đây. Có chuyện rằng, hôm ông đến thăm viếng cụ tổ, thăm hỏi họ hàng họ Phan Huy, rồi ông hỏi một cụ có vai vế trong tộc rằng: Phan Huy Chú là chữ Chú nào? Về tìm tổ, mà chả nhẽ không rõ tên tổ chăng? Như thế là nhầm à?

GS. Phan Huy Lê: ÔNG BAN KI MOON NÓI LÀ HẬU DUỆ PHAN HUY CHÚ

GS Phan Huy Lê:
'Không thể suy diễn chuyến thăm của ông Ban Ki-moon'

VNExpress
Thứ ba, 3/11/2015 | 12:11 GMT+7

Thành viên của dòng họ Phan Huy cho rằng, việc Tổng thư ký Liên Hợp Quốc về thăm nhà thờ Phan Huy Chú hẳn là có lý do riêng, không nên suy diễn việc ông nhận họ hàng hay không. 

Trao đổi với VnExpress, Giáo sư Phan Huy Lê, Chủ tịch Hội Khoa học - Lịch sử Việt Nam, thành viên của dòng họ Phan Huy cho hay, có biết tin ông Ban Ki-moon về thăm nhà thờ Phan Huy Chú ở Sài Sơn (Quốc Oai, Hà Nội) nhưng không có mặt ở đó. Ông rất buồn vì việc nhiều người hoài nghi thủ bút để lại có phải là của vị Tổng thư ký Liên Hợp Quốc hay không. Ông khẳng định thủ bút cũng như ảnh chụp chuyến viếng thăm là hoàn toàn xác thực."Ông ấy đi thăm nhà thờ họ Phan Huy với tư cách cá nhân, là việc riêng, không phải với tư cách ngoại giao hay trong chương trình làm việc những ngày ở Việt Nam của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc. Do vậy tôi nghĩ nên tôn trọng đời tư của mọi người và không nên đưa ra bình luận quá nhiều", giáo sư nói.

Theo nhà sử học, với cương vị người đứng đầu Liên Hợp Quốc, ông Ban Ki-moon chắc hẳn phải cân nhắc rất cẩn thận những việc mình làm. Ông bất ngờ về thăm nhà thờ Phan Huy hẳn phải có lý do.
"Hơn nữa, ông ấy còn nói là hậu duệ của cụ Phan Huy Chú và khi đọc gia phả họ Phan Huy đã chú ý tìm hiểu tên "Chú" viết chữ Hán. Việc ông công khai để lại thủ bút lưu niệm, trong đó ghi rõ "là một người con của dòng họ Phan" thì chắc hẳn phải có căn cứ", giáo sư nói và cho rằng, căn cứ đó là gì thì đến giờ chưa được công bố, chưa ai biết, không nên suy đoán mà chỉ nên ghi nhận chuyến thăm của ông Ban Ki-moon. Cho đến nay, giáo sư Phan Huy Lê cũng chưa thấy có tư liệu nào trong gia phả hay sử sách để giải thích mối quan hệ giữa ông Ban Ki-moon với dòng họ Phan Huy.

Trả lời câu hỏi liệu có một nhánh nào của dòng họ lưu lạc ở nước ngoài mà sử sách, gia phả không ghi chép hay không, giáo sư Lê cho rằng việc này rất khó xác định và cần phải có thời gian phát hiện, thu thập và giám định tư liệu từ hai phía.Ông dẫn chứng, chẳng hạn ở Hàn Quốc, để xác định thông tin về hai dòng họ Lý gốc Việt (họ Lý Hoa Sơn và họ Lý Tinh Thiện), con cháu dòng họ và các chuyên gia đã phải dày công sưu tầm tư liệu và tổ chức hội thảo mới có căn cứ. Tư liệu của hai dòng họ Lý gốc Việt này hoàn toàn không có ở Việt Nam mà nằm ở phía Hàn Quốc.

VIỆT - HÀN: ĐÃ CÓ 5 CUỘC THĂM VÀ NHẬN HỌ HÀNG Ở VIỆT NAM

Lâm Khang

Do hoàn cảnh lịch sử đưa đẩy, sắp đặt, giữa Việt Nam và Cao Ly xưa (nay là Hàn Quốc và Triều Tiên) đã có một mối liên hệ rất đặc biệt. Đó là quan hệ thiên di và huyết thống. 

Chỉ kể từ đầu thế kỷ 20 trở lại đây, xác nhận đã có 5 cuộc người Hàn Quốc về Việt Nam nhận họ hàng hoặc tìm hiểu về lai lịch và huyết thống:

1- Hậu duệ của Lý Dương Côn (người Việt sang Cao Ly, trước Lý Long Tường 100 năm) về Sài Gòn, để tìm lại họ hàng.

2- Cách đây khoảng hai chục năm, Ông Lý Xương Căn và các hậu duệ của Hoàng thúc Lý Long Tường đời Lý đã về Đình Bảng - Kinh Bắc (Bắc Ninh) để nhận lại họ hàng. Hai bên đã nhận nhau là họ hàng.

3- Dưới thời Việt Nam Cộng hòa, vào năm 1959, Tổng thống Hàn Quốc là Lý Thừa Vãnđã về Sài Gòn để tìm lại họ hàng.

TIẾT LỘ CỦA GS PHAN HUY LÊ VỀ GỐC VIỆT CỦA NGÀI BAN KI MOON

Ông Ban Ki-moon nói đến quan hệ với Phan Huy Chú

Báo Thanh Niên

02/11/2015 06:02

Theo GS Phan Huy Lê, trong trao đổi, ông Ban Ki-moon nói là hậu duệ của họ Phan Huy, cụ thể hơn là hậu duệ của Phan Huy Chú. 

Cuộc gặp cá nhân

Cuộc sống vẫn bình thường với dòng họ Phan Huy kể từ khi ông Ban Ki- moon, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc tới thăm và thắp hương ở nhà thờ họ tại Quốc Oai, Hà Nội vào tháng 5.2015. Đương nhiên, họ tự hào, song tất cả chỉ dừng lại ở đó. “Một người lãnh đạo Liên Hiệp Quốc về nhà thờ họ tôi thắp hương. Tôi có đủ thông tin, có Facebook mà chẳng dám đưa lên mạng đâu. Mình đưa lên thấy nó vô duyên quá”, ông Phan Huy Huân, trưởng họ, khẳng định.

NHỮNG TRANH CÃI VỀ NGUỒN GỐC TỔ TIÊN CỦA NGÀI BAN KI MOON

Thực hư nguồn gốc Việt Nam
của Tổng thư ký LHQ Ban Ki Moon

Hải Võ
Soha 
31/10/2015 17:47

Thông tin Tổng thư ký LHQ Ban Ki Moon thăm nhà thờ họ Phan Huy ở Sài Sơn, Hà Nội tháng 5/2015 đã thu hút sự quan tâm lớn về khả năng ông Ban có quan hệ gốc gác với dòng họ này.

• ĐỘC QUYỀN: Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc về Việt Nam nhận tổ tiên?

Trong khi đó, một bài báo ở Trung Quốc đăng từ năm 2007 đã tuyên bố những bằng chứng về nguồn gốc tổ tiên của ông Ban Ki Moon (phiên âm Phan Cơ Văn).

Tờ Hà Nam Thương báo (Trung Quốc) số ra ngày 18/11/2007 cho hay, ngay sau khi ông Ban trở thành TTK LHQ (tháng 10/2006), đã có nhiều thông tin trong và ngoài Trung Quốc nói rằng gia tộc của ông Ban có nguồn gốc từ tỉnh Hà Nam, Trung Quốc.

Hồ Hữu Phước: DÒNG HỌ PHAN HUY Ở LỘC HÀ, HÀ TĨNH

Dòng họ Phan Huy ở xã Thạch Châu, 
huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh

Hồ Hữu Phước

VH NT Hà Tĩnh

25/07/2014 15:09

Nếu vùng Thạch Hà xưa có hai dòng họ võ tướng nổi tiếng được người đương thời mệnh danh là “Thạch Hà thế tướng”(họ Ngô ở Trảo Nha và họ Võ Tá ở Hạ Hoàng) thì cũng vùng Nam Nghệ An xưa từ Hồng Lĩnh đến Hoành Sơn có ba dòng họ nổi tiếng cả đất Bắc Hà về văn học: họ Nguyễn (Tiên Điền), Nguyễn Huy (Trường Lưu) và Phan Huy (Thu Hoạch).

Ông nguyên tổ Phan Huy (không rõ tên) được phong tước Quận công là Đôn DZụ công. Đời thứ 2, thứ 3, thứ 4 và đời thứ 7 đều được phong tước Quận công. Con Đôn DZụ công được phong tước Trang Chiêu công. Con Trang Chiêu công được phong tước Thuần Mục công. Con Thuần Mục công được phong Thiều Quân công (thường gọi là cụ Thiều Quang). Cháu đời thứ 7 của Đôn DZụ công là Phan Huy Tịnh được phong tước Tăng Quận công. Họ Phan Huy cũng có nhiều người được phong tước hầu: Tài Lương hầu (đời thứ 5), Vinh Lộc hầu (đời thứ 6), Phúc Nhạc hầu (đời thứ 8).
.

Cổng vào nhà thờ của họ Phan Huy

Từ đời thứ 8 trở đi, bên cạnh nhiều võ tướng hiển hách và hàng Công hầu, họ Phan Huy (Thu Hoạch) liên tục phát triển rực rỡ về văn học. Người khai khoa đầu tiên của họ Phan Huy là Phan Huy Cận (còn có tên là Phan Huy Áng đời thứ 8). 

Phan Huy Cận (1722 - 1789) là con trai thứ 6 của Tăng Quận công Phan Huy Tịnh (đời thứ 7). Khoa Giáp Tuất (1754) Cảnh Hưng thứ 15, Phan Huy Cận, 33 tuổi, đỗ Hội nguyên Tiến sĩ. Trước đó, ông đỗ Giải nguyên trường Nghệ. Tài năng chính trị và học vấn của ông có tiếng đến nỗi cha con Ân vương Trịnh Doanh (1740 -1767) và Tĩnh vương Trịnh Sâm (1767 - 1782) là hai chúa giỏi của nhà Trịnh cũng phải nể trọng. Nhà Trịnh đã cất nhắc Phan Huy Cận lên chức Bồi tụng, đứng sau Tham tụng, điều khiển Lục phiên ở Phủ Chúa, lại phong ông đến chức Bình Chương quân quốc trọng sự (nhân dân gọi là cụ Bình Chương). Phan Huy Cận là người “luôn giữ mình ngay thẳng, không xu phụ kẻ quyền thế nên phe cánh nịnh hót quyền quý trọng triều xúi giục để nhà Trịnh bãi chức ông. Sau đó chúa Trịnh lại triệu vời vào Phủ Chúa dùng trở lại nhưng Phan Huy Cận lấy cớ tuổi già, xin về ẩn tại thôn Yên Sơn, làng Thụy Khê, phủ Quốc Oai, xứ Sơn Tây (nay là xã Sài Sơn - Hà Tây) lập ra một chi phái họ Phan Huy (Thu Hoạch) tại đó. Chi phái này mặc dầu định cư tại Sài Sơn (Hà Tây) nhưng con Phan Huy Cận là Phan Huy Ích, Phan Huy Ôn, cháu là Phan Huy Thực, Phan Huy Chú, chắt là Phán Huy Vịnh v.v. hàng năm vẫn về Thu Hoạch (nay là Thạch Châu - Thạch Hà) giỗ tổ Đôn DZụ Công, thăm viếng quê gốc.

CHÙM ẢNH NGÀI BAN KI-MOON THĂM NHÀ THỜ, XEM GIA PHẢ HỌ PHAN

Ngài Ban Ki-moon và phu nhân chụp ảnh lưu niệm cùng các vị trong dòng tộc Phan Huy
tại Nhà thờ dòng họ Phan Huy ở chân núi Chùa Thầy, xã Sài Sơn, xứ Đoài.

Chùm ảnh quý, về sự kiện Ngài Ban Ki-moon, TTK LHQ thăm nhà thờ họ Phan Huy tại Sài Sơn, Xứ Đoài.

Ngày 23 tháng 05 năm 2015, trong chuyến thăm Việt Nam 02 ngày, Ngài Ban Ki-moon, tên chữ Hán là Phan Cơ Văn, Tổng thư ký Liên hiệp quốc cùng phu nhân đã âm thầm về chiêm bái nhà thờ dòng họ Phan Huy, xã Sài Sơn, xứ Đoài (huyện Quốc Oai, tỉnh Sơn Tây cũ, nay là Hà Nội). Ngài cùng phu nhân đã thành kính dâng hương, mở xem Gia phả chữ Hán Nôm và ghi lưu bút chính thức nhận mình là hậu duệ của dòng họ Phan. 

Ngài Ban Ki-moon đến rất bất ngờ. Chính quyền xã, thì bí thư kiêm chủ tịch hôm ấy đi vắng. Trưởng ban Văn hóa huyện bận họp cũng không có mặt ở Sài Sơn. Ngài đến Sài Sơn vào buổi sáng. Không thăm chùa Thầy, không leo núi Thầy, không có cả thời gian vào lễ Phật. Thăm nhà thờ tổ xong, ông ra xe đi luôn để chiều về còn phát biểu tại Quốc hội VN (chiều 23/5). 

Đoàn của Ngài Ban Ki-moon đã được chính quyền địa phương đón tiếp, đưa đi thăm di tích và được bảo vệ nghiêm ngặt.

NHỮNG CUỐN SÁCH MỚI NHẤT TRÊN GIÁ

Lâm Khang thư viện vừa tiếp nhận một số cuốn sách do các tác giả tặng. Chúng tôi chân thành cám ơn và trân trọng giới thiệu:

 

  Các tác giả Trương Đình Bạch Hồng và Võ Ngọc An tặng

Nhà văn Nguyễn Đình Tú tặng, cuốn Hoang Tâm vừa ra mắt bạn đọc

CLB THĂNG LONG MỜI NGUYỄN XUÂN DIỆN NÓI CHUYỆN VỀ GIA PHẢ

Thưa chư vị,

Sáng nay, Lâm Khang đi hầu chuyện các cụ CLB Thăng Long ở số 2 phố Trần Bình Trọng, Hà Nội. Chuyên đề các cụ muốn tôi trình bày là về gia phả và cách thức viết một cuốn gia phả. Có khoảng trên 100 cụ đến dự buổi nói chuyện. 

Tôi cũng báo cáo với các cụ, ở Thư viện Viện Nghiên cứu Hán Nôm (183 Đặng Tiến Đông, HN) hiện lưu trữ 264 cuốn gia phả. Cuốn gia phả của họ Trần ở xã Đông Ngạc, huyện Từ Liêm, HN là cuốn có niên đại xưa nhất, được soạn vào năm 1533, ghi lại thế thứ mười đời từ Trần Thụ đến Trần Văn Kính. 

Trong 264 cuốn gia phả nói trên có cuốn ghi bằng chữ Hán, có cuốn ghi bằng chữ Nôm. Theo thống kê của GS. TS Nguyễn Xuân Kính thì về tên gọi, có 117 cuốn mang tên gia phả, 53 cuốn gọi là thế phả, 24 cuốn mang tên phả ký, 16 cuốn tộc phả, 5 cuốn ngọc phả, 4 cuốn phả hệ...Chỉ có 3 trên tổng số 264 gia phả được khắc in ván gỗ, còn lại là chép tay. Về độ dày, cuốn nhiều số trang nhất là Hương Khê Nguyễn thị gia phả 1200 trang viết tay. Đây là gia phả họ Nguyễn ở Hương Khê. Dòng họ này có nhiều người học giỏi. Có cuốn ít trang nhất là Giáo Dục xã Đỗ tộc phả của họ Đỗ ở tổng Đại An, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định, chỉ có 6 trang. Gia phả gồm 100 trang trở lên có 123 cuốn. Trong số 264 cuốn gia phả thì có 162 cuốn có ghi tên người biên soạn, người viết lời tựa, trong đó có nhiều nhà khoa bảng, người giữ chức vụ cao trong nhà nước quân chủ: Nguyễn Nghiễm, Ngô Thì Sĩ, Phạm Đình Hổ. Về địa bàn phân bố, Thăng Long - Hà Nội là nơi có nhiều gia phả nhất, sau đó đến các tỉnh Hà Tây, Hải Dương, Nghệ An....

 

Ngoài thông tin trên, tôi cũng báo cáo với các cụ về các cuốn gia phả đặc biệt của Việt Nam (gia phả trên lụa, trên đá, gỗ; gia phả hoàng tộc; bí mật trong một số cuốn gia phả mà tôi có dịp tiếp cận, biên dịch...).

Buổi nói chuyện kéo dài từ 8h30 đến 10h. Các cử tọa lắng nghe chăm chú, và còn mong được nghe thêm các chuyên đề khác nữa, do Nguyễn Xuân Diện trình bày, như: Ca trù, Vai trò trí thức trong đời sống xã hội thời trước, tín ngưỡng dân gian Việt Nam...

 

Buổi nói chuyện kế tiếp, vào sáng ngày mai, do GS. Thiếu tướng Công an Lê Văn Cương trình bày.

Nguyễn Xuân Diện kính trình.