Thư gửi Hoàng Xuân Hãn năm 1947
Nguyễn Đức Toàn
Trần Trọng Kim (1887-1953) là một nhà giáo, một nhà
nghiên cứu văn học, sử học có tiếng trong giới trí thức nước ta thời cận đại.
Ông đã để lại nhiều công trình nghiên cứu có giá trị, như Nho giáo, Việt Nam sử
lược, có đóng góp cho tri thức và nghiên cứu lịch sử văn hóa nước nhà. Trong
khi tiếp xúc với văn bản Nam
quốc địa dư chí, tôi phát hiện ra bức thư này nằm giữa tờ bìa ngoài gấp
đôi đã bị phết hồ dán kín lại, do thời gian lâu ngày lớp hồ khô đi, trong lúc
kiểm tra văn bản bức thư vô tình rơi ra. Được biết một số sách Hán Nôm có nguồn
gốc từ thư viện riêng của gia đình GS. Hoàng Xuân Hãn. Bức thư này có lẽ đã đến
tay cụ Hoàng và được cụ Hoàng dấu kín vào tờ bìa của cuốn Nam quốc địa dư
chí, mà sau này được hiến tặng lại cho thư viện. Đối chiếu với tập
hồi ký Một cơn gió bụi của cụ Trần đã được xuất bản trong những năm 60,
chúng tôi nhận định đây chính xác là bút tích và giọng văn của cụ Lệ thần -
Trần Trọng Kim, vì những nhân vật trong thư nhắc đến đều là những gương mặt trí
thức chính trị đương thời với cụ. Ngày tháng, sự kiện, giọng văn và tư tưởng
trong bức thư hoàn toàn phù hợp với ngày tháng, sự kiện, giọng văn, tư tưởng
của cụ Trần trong tập hồi ký đã nêu trên.




