Hoàng Tuấn Công: CHÚNG TÔI KHÔNG "TẤN CÔNG" CÁ NHÂN NÀO

Tác giả: Hoàng Tuấn Công. Ảnh: FB Hoàng Tuấn Công.

Hoàng Tuấn Công:

.

CHÚNG TÔI KHÔNG "TẤN CÔNG" CÁ NHÂN NÀO

“Mỗi tác phẩm, công trình nghiên cứu được ví như những “đứa con tinh thần” của tác giả. Nghĩa là có thai nghén, ấp ủ, mang nặng đẻ đau. Khi ra đời thì dù hay dở thế nào, cha đẻ của nó cũng phải chịu trách nhiệm với những gì mình đã viết, kể cả sau khi chết. Riêng đối với những công trình như từ điển, sách khảo cứu, thì sau khi “đứa con” ra đời, nếu chưa tốt, “cha đẻ” của nó còn phải lắng nghe dư luận, tiếp thu ý kiến độc giả để tiếp tục “nuôi dạy” đứa con tinh thần của mình “nên người”. Bởi vậy, có thể nói, mỗi lần tái bản là một cơ hội vô cùng quý giá để soạn giả bổ khuyết thiếu sót, kịp thời sửa chữa nhầm lẫn.

Có thể lấy ví dụ quyển “Từ điển tiếng Việt” do Hoàng Phê chủ biên, Trung tâm từ điển học Vietlex kế thừa. Từ khi ra đời (2007) đến nay, sách đã được Trung tâm từ điển học Vietlex (do GS Hoàng Phê sáng lập) tái bản và sửa chữa, bổ sung rất nhiều lần. Trong mỗi quyển từ điển do Vietlex phát hành đều in sẵn một phiếu góp ý. Bạn đọc sẽ được tặng sách nếu tìm ra được “những góp ý xác đáng nhất thiết phải sửa về nội dung” (trích nội dung phiếu góp ý). Trong khi sử dụng Từ điển Vietlex, chúng tôi đã phát hiện một số sai sót “nhất thiết phải sửa” như vậy. Cuối năm 2014, được biết Vietlex đang có kế hoạch tái bản Từ điển tiếng Việt này, chúng tôi đã gửi đến Vietlex những góp ý cụ thể cho từng mục từ. Điều đáng hoan nghênh là hầu hết những góp ý của chúng tôi đã được Vietlex kịp thời tiếp thu và sửa chữa trong lần tái bản 2015. Đây chính là một trong những lý do khiến từ điển của Vietlex trở thành quyển từ điển tiếng Việt tốt nhất hiện nay.

Trở lại câu chuyện từ điển của GS Nguyễn Lân. Người xưa dạy rằng: “過而不改謂過矣 - Quá nhi bất cải vị quá hĩ”, nghĩa là “Có lỗi lầm mà không sửa, ấy mới thật là có lỗi vậy”. Một điều đặc biệt là các công trình từ điển của GS Nguyễn Lân hầu như không hề được sửa chữa, bổ sung gì. Thậm chí, khi độc giả và các nhà nghiên cứu (cụ thể như Huệ Thiên - An Chi) chỉ ra những sai sót, thì “cha đẻ” của nó lại ứng xử theo kiểu “bênh con lon xon mắng láng giềng”:

“Những điều mà ông Huệ Thiên nêu lên trong bài “Đọc lướt” của ông ấy đều tỏ rằng sự phê bình như thế là không chính đáng. Rất mong các vị độc giả đã đọc bài “Đọc lướt” của ông ta trên tạp chí Văn ở miền Nam sẽ đánh giá khả năng và tư cách của ông ấy thế nào”. (“Đọc lướt Từ điển từ và ngữ Việt Nam của Nguyễn Lân” - Huệ Thiên, tài liệu đã dẫn).

[Sau loạt bài của Huệ Thiên, nếu GS Nguyễn Lân cầu thị, xem xét lại toàn bộ nội dung của các cuốn từ điển do mình biên soạn rồi đính chính, sửa chữa lớn trước khi tái bản; hoặc chưa có điều kiện sửa chữa thì chưa tái bản, thì sự việc chắc chắn sẽ khác đi rất nhiều. Ít nhất là đến hôm nay, chúng tôi đã không cần nhọc lòng ngồi viết những dòng này]”. (trích “Từ điển tiếng Việt của GS Nguyễn Lân – Phê bình và khảo cứu”-Hoàng Tuấn Công – NXB Hội Nhà văn – 2017, tr 540).

Khi viết sách “Từ điển tiếng Việt của GS Nguyễn Lân – Phê bình và khảo cứu”, chúng tôi không nhằm “tấn công”, hay “ném đá” bất kỳ một cá nhân nào.

Chứng cứ là tác giả (Hoàng Tuấn Công) đã từng viết rất nhiều bài phê bình về các cuốn từ điển tiếng Việt, cũng như các thể loại văn chương, sách công cụ tra cứu khác. (Ví dụ: 7 bài về chuyện chữ nghĩa của GS Vũ Khiêu; 3 kỳ về những sai sót trong "Giải thích từ ngữ Hán Việt trong sách giáo khoa Trung học cơ sở”, của PGS.TS Nguyễn Công Lý (còn 1 kỳ cuối chưa đăng); 3 kỳ về “Giải nghĩa tục ngữ Việt Nam” của Nguyễn Cừ; 8 bài chỉ ra những cái sai trong các công trình nghiên cứu về thơ Hồ Chí Minh của Lê Xuân Đức; hàng chục bài về từ điển tiếng Việt kém chất lượng của nhiều nhà xuất bản khác nhau…Các bài này đăng trên TCTP, hoặc các báo chí chính thống).

Có chăng, cái khác ở đây là: sai ít thì gói gọn trong một bài (hoặc nhiều bài); sai nhiều thì viết hẳn thành một cuốn sách để hầu bạn đọc.

Đơn giản chỉ vậy thôi.

9/8/2017
Hoàng Tuấn Công
------------

P/S: Một số sai sót trong “Từ điển tiếng Việt” của Vietlex (kể cả sai sót từ thời GS Hoàng Phê) được chúng tôi tập hợp, dự định sẽ công bố. Tuy nhiên, khi được biết thông tin cuốn từ điển này sắp tái bản, chúng tôi đã gửi trực tiếp bài viết đến Trung tâm từ điển học, với mong muốn những lỗi này sẽ được chỉnh sửa kịp thời trong lần tái bản gần nhất, mà không kèm bất cứ một điều kiện nào (Mục đích cuối cùng của chúng tôi, là có những cuốn từ điển tốt, chứ không phải danh tiếng, hay “đánh đấm” ai). Tuy nhiên, Trung tâm từ điển học Vietlex đã ghi lời cảm ơn chúng tôi (bút danh Hoàng Tuấn Công) ở phần "Lời nói đầu" lần tái bản 2015.

Nhân đây, cũng xin trả lời câu hỏi của rất nhiều bạn đọc vẫn thường hỏi, là nên mua cuốn từ điển nào. Theo kinh nghiệm cá nhân tôi, thì "Từ điển tiếng Việt" của Vietlex là cuốn từ điển tốt nhất hiện nay (cũng là một trong những cuốn từ điển được chúng tôi sử dụng làm công cụ tra cứu quan trọng nhất khi biên soạn sách “Từ điển tiếng Việt của GS Nguyễn Lân – Phê bình và khảo cứu”). Đáng tiếc, là hiện nay, nhiều nhà xuất bản đã cấp phép cho các cuốn từ điển khổ nhỏ, nhái từ điển của Vietlex, dùng chiêu cạnh tranh về giá cả để móc túi bạn đọc, đưa bạn đọc vào tình cảnh tiền mất tật mang. Chúng tôi đã nhiều lần lên tiếng, nhưng những loại từ điển này vẫn tràn ngập thị trường.