15h30: KHAI MẠC TRIỂN LÃM "BÓNG ĐỒNG" CỦA 24 HỌA SĨ HÀ NỘI

 Một tác phẩm sẽ bày trong Triển lãm.

Nhân Triển lãm BÓNG ĐỒNG của 24 HỌA SĨ HÀ NỘI
Tại Nhà triển lãm 29 Hàng Bài - HN

Khai mạc và trình diễn Hầu đồng lúc 15h30 ngày 21/5/2018.
Thời gian mở cửa triển lãm từ 9h đến 21h hàng ngày, từ 21/5 đến 27/5/2018. 

Vào cửa tự do.

BÓNG ĐỒNG – HÀNH TRÌNH CỦA TRẢI NGHIỆM VÀ THĂNG HOA

Nguyễn Xuân Diện

 
24 họa sĩ sẽ mở chung một triển lãm tranh, mang tên BÓNG ĐỒNG tại Nhà triển lãm 29 Hàng Bài, HN. Đây là cuộc triển lãm tranh thứ hai về đề tài hấp dẫn nhưng cũng đầy thách thức này, kể từ sau ngày UNESCO ghi danh Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu là Di sản văn hóa Thế giới.

Từ trong dọc dài lịch sử, Tứ Phủ chính là Vũ trụ quan của Người Việt. Theo quan niệm dân gian, vũ trụ gồm tứ phủ: Thiên phủ (miền trời), Địa phủ (miền đất), Nhạc phủ (miền rừng núi), Thuỷ phủ (miền sông nước). Mỗi một miền này có một nữ thần cai quản, thay quyền tạo hóa quản cai nhân gian. Các vị nữ thần đó là Mẫu Cửu Thiên (áo đỏ) cai quản miền trời, Địa Mẫu (áo vàng) cai quản miền đất, Mẫu Thượng Ngàn (áo xanh) cai quản miền rừng núi, và Mẫu Thoải (áo trắng) cai quản miền sông nước.

Từ bao đời nhân dân đã sống trong sự chở che của các Mẫu. Tôn vinh các Mẫu, người dân thờ phụng Mẫu ở khắp nơi, bất kể là thành thị hay nông thôn, đồng bằng hay miền núi. Thờ Mẫu trở thành một nét văn hóa giàu giá trị nhân văn và độc đáo trong văn hóa Việt. Và điệu hát chầu văn cùng nghi lễ lên đồng là một sự thể hiện niềm tôn kính đó đối với các Mẫu.

Lên đồng là hình thức ca múa nhạc tín ngưỡng dân gian của Việt Nam có mục đích tôn vinh thần thánh và tạo cảm xúc, theo niềm tin tín ngưỡng, giúp con người giao tiếp với thần linh.

Nghi lễ Lên Đồng chính là cuộc hội nhập của Thi ca, Âm nhạc, Vũ đạo và Hội hoạ mang đậm phong cách dân gian thuần Việt.

Về Thi ca: Các bài thơ để hát trong lên đồng bên cạnh các thể thơ tiếp thu từ văn học cổ Trung Hoa như phú, thơ luật, là những bài sử dụng lối thơ dân gian rất quen thuộc như: lục bát, song thất lục bát, hát nói. Các bài thơ này có lời văn chau chuốt, đẹp đẽ, ca ngợi vẻ đẹp nơi tiên giới, uy linh của các vị thần tự thân đã rất ý vị và giầu nhạc tính. Các bài thơ này, khi được hát lên, theo các làn điệu khác nhau (khoảng vài trăm làn điệu), thì mang lại một xúc cảm gấp bội.

Về Âm nhạc: Nhạc khí chủ đạo của hát văn là đàn nguyệt, và bên cạnh nó là phách, cảnh, sênh, trống chầu, chuông, trống … Hình thành trên các lối ngâm truyền thống, có tiết tấu và cao độ rõ ràng phụ thuộc vào lời thơ, hát văn không những hình thành nên những liên khúc có khả năng thể hiện những nội dung lớn của huyền thoại một cách sinh động mà nó còn tiếp thu thâu nhập những nét đẹp của dân ca các miền để làm phong phú sự thể hiện của mình.

Về Vũ đạo: Múa trong lên đồng còn gọi là múa thiêng, thể hiện niềm kính trọng đối với các thánh mẫu và các vị thần linh. Múa thiêng lên đồng xây dựng các hình tượng thần linh và một tiên giới giữa cõi trần. Trong lên đồng, múa thiêng mang đầy đủ các hình thức thể hiện của ngôn ngữ múa như: múa tính cách (thể hiện rất rõ tính cách khá riêng biệt của từng vị thần linh), múa trang trí (chú trọng đến ngôn ngữ tạo hình, vươn lên đến cái đẹp), múa mô phỏng (cưỡi ngựa, ngã ngựa, chèo thuyền, quảy hàng), v.v.

Về Hội hoạ: Nếu như ta đến một hội làng, ta sẽ thật phấn chấn khi gặp một không gian rực rỡ sắc màu của cờ phướn, trang phục, xe kiệu…thì ta sẽ còn ngạc nhiên hơn khi đến xem một buổi lên đồng. Lên đồng có bao nhiêu giá (thường lên mươi, mười lăm giá; nhưng nếu lên đầy đủ có thể lên tới hàng chục giá), thì có bấy nhiêu trang phục và đi kèm với các trang phục này là các khăn chầu, cờ quạt, đồ hầu dâng nữa. Rồi đèn, nến, rồi lễ vật, và các trang trí nhiều khi tỏ rõ sự phô trương. Có lẽ vì thế mà các hội làng và các buổi lên đồng thường gây nhiều cảm hứng cho các họa sĩ.

Giây phút Lên Đồng chính là khoảnh khắc mà người trần gian đã được hưởng cảm xúc tiên giới một cách đủ đầy, được giao tiếp với thế giới thần linh và được ban tài lộc cùng sức khỏe và sức sáng tạo của một nguồn năng lượng mới. Phút giây ấy, là trải nghiệm, là thăng hoa nên cũng chính là khoảnh khắc ngắn ngủi như thách thức người nghệ sĩ cầm cọ ghi lại được, và tạc dấu ấn trên tranh.

Trong dìu dặt của cung cầm nhịp phách và giọng hát ngọt ngào của cung văn, trong khói hương và điệu múa lảo đảo nhập đồng, người họa sĩ đã trải nghiệm theo cách riêng của mình. Người nghệ sĩ cầm cọ được trời phú cho một “nghề riêng” là chép lại những cảm xúc đó thành những hình hài trên tranh. Những ngón nghề ảo diệu của cung cầm, tiếng hát dìu dặt được biến hóa trong màu, trong sắc để ghi lại những cuộc tao ngộ đầy xúc cảm của trần gian và tiên giới, của hiện thực và thăng hoa ảo mộng. Những bức tranh về BÓNG ĐỒNG ra đời trong những khoảnh khắc như vậy.

Nhưng không chỉ có vậy, với hàng chục tác phẩm hội họa, 24 họa sĩ không chỉ miêu tả một cảnh lên đồng, mà chất chứa trong từng bức tranh, từng nét vẽ là âm vang của hồn đàn phách và tiếng ca được một lần nữa trong cảm nhận riêng biệt của từng nghệ sĩ nay đã hiện diện trên tranh. Không chỉ không gian hiện thực, mà còn là không gian ảo diệu của tiên giới mà hình của BÓNG đã hiện ra trên khuôn diện của ĐỒNG.

Hội họa có cách hưởng thụ và trải nghiệm văn hóa riêng của mình. Với triển lãm này, những thanh âm vọng từ muôn xưa, những bóng hình của Thánh Mẫu và chư Tiên như cả ngàn năm trước lại hiện lên trong sắc màu trên toan, trên vóc lưu giữ lại khoảnh khắc giao hòa của trần gian và tiên giới đậm đà hồn Việt gửi đến công chúng yêu văn hóa và mỹ thuật hôm nay.

Rất hồi hộp, chúng ta cùng chờ mong đến ngày Khai mạc 21/5/2018.