Tư liệu: THẾ KỶ VIII CÓ MỘT NGƯỜI NHẬT BẢN ĐẾN VIỆT NAM

Tranh cổ Nhật Bản. Nguồn: Internet.

THẾ KỶ VIII CÓ MỘT NGƯỜI NHẬT BẢN ĐẾN VIỆT NAM

Việt Anh

Viện Nghiên cứu Hán Nôm

Abe Nonakamaru (701(1)- 770) là tên của người Nhật Bản đã theo sứ giả Nhật Bản đến nhà Đường (Trung Quốc) vào niên hiệu Khai Nguyên thứ 5 thời vua Huyền Tông, năm 717. Chàng trai chưa đầy 20 tuổi ấy, vì mến mộ văn hóa đã không về nước, tình nguyện ở lại du học trong nhà Thái học tại kinh đô Trường An. Giữa rất nhiều nhân tài Trung Quốc, Abe nổi lên nhờ thành tích xuất sắc. Có tư liệu cho biết, Abe được Đường Huyền Tông trọng tài, ban tên chữ Hán là Triều Hành (tư liệu của Trung Quốc thường viết là 晁 衡, tư liệu của Nhật Bản thường viết là 朝 衡). Triều Hành tên tự là 巨 卿Cự Khanh, đậu Tiến sĩ, làm quan với triều Đường qua các vị trí: Tư Kinh cục Hiệu thư, Tả Cáp di, Tả Bổ khuyết, Bí thư giám kiêm Vệ uý khanh. Ông trau dồi thi văn, kết bạn thân với các tác giả lớn thời Đường là Vương Duy, Trừ Quang Hy, Lý Bạch. Mười sáu năm sau, Triều Hành tỏ ý xin về Nhật Bản nhưng Huyền Tông vì quyến luyến nên không cho. Niên hiệu Thiên Bảo 12 (753), ông được cho phép theo thuyền của sứ giả Nhật Bản trở về. Vương Duy đã viết tặng bài thơ 送 秘 書晁 監 還 日 本Tống Bí thư Triều Giám hoàn Nhật Bản. Nhưng trận bão lớn giữa hành trình trên biển lại đưa ông trôi dạt đến địa phận An Nam(2). Triều Hành ở đây 2 năm. Trong thời gian này, tin đồn ông gặp nạn chết trên biển lan truyền ở Trung Quốc. Lý Bạch đã làm bài thơ bốn câu bảy chữ Khốc Triều Khanh thi 哭 晁 卿 詩viếng bạn.

CON NHÀ NHO CŨ - Tản văn của Việt Anh

 

“Con nhà nho cũ...”

Việt Anh 

Một chiều cuối đông, e-mail ở Hà Nội nhận được đôi dòng ngộ nghĩnh: Em là một con gái rất thú vị. Bối cảnh gia đình em thế nào nhỉ? Điều thú vị, không vì mình được khen, mà chính bởi người viết những dòng thư ấy. Đó là người phụ nữ được sinh ra ở một phương trời khác, đang sống ở một châu lục khác, nhân duyên thế nào mà những năm chín mươi của thế kỷ trước, từng viết nên một luận án về Việt Nam. Công trình ấy, kể đến nay, cũng đã trình làng tới chục năm. Tên của chị, nếu đặt vào dấu ngoặc kép mà lướt web mạng Google, sẽ tìm thấy 953 kết quả; khi tìm trên mạng MSN, kết quả được tới 1030. Về vùng đất Việt có những người từ thủa mang gươm cất bước, chị từng viết rằng, là nơi hữu Phật phi Nho, có Phật giáo mà vắng đạo Nho. Để rồi, cuối năm 2007 mới rồi, chị trở lại Hà Nội với một nghiên cứu rằng, mối giao lưu tay ba về buôn bán thư tịch giữa Việt Nam với Trung Quốc, Nhật Bản, thể hiện ở ba thương cảng là Phố Hiến (Hưng Yên, Việt Nam), Ninh Ba (Triết Giang, Trung Quốc) và Nagasaki (đất Trường Kỳ của Nhật Bản) là một cơ sở của việc phát triển Nho giáo ở Việt Nam. Bấm tay mà tính, cũng đã hai thế kỷ, những tơ vương với Nho giáo dường như là một trong nhiều lẽ đưa chị trở đi trở lại với nước Nam này. Lần nào cũng vậy, vượt đại dương, vẫn kiểu mũ rộng vành hao hao cao bồi nước Mỹ, từa tựa vẻ phớt Ăng-lê, từ tốn và nhanh, trầm và cởi mở, chị không có vẻ gì bị chao đảo bởi độ lệch múi giờ, khoảng cách không gian hay dòng chảy sự kiện.