KÍNH MỜI ANH CHỊ EM MUA SÁCH MỚI CỦA NGUYỄN XUÂN DIỆN

KÍNH TRÌNH SÁCH MỚI

Cuốn sách nói về một nghi lễ vô cùng đặc biệt của Việt Nam là Giáng bút tại hàng trăm Đàn Thiện trong khắp các tỉnh Bắc bộ, Trung bộ trong một thời kỳ đầy biến động của lịch sử dân tộc.

Thiện đàn chính là một tổ chức xã hội dân sự phát triển rộng khắp vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Và hàng trăm vị Tiên - Phật - Thánh - Thần đã thoáng chốc rời điện ngọc cung tiên để xuống nhân gian cứu độ chúng dân, chỉ bảo đường đi lối lại, vì yêu mà mắng, vì thương mà dạy, đặng cứu lấy nước non Lạc Hồng; chấn hưng văn hoá và đạo đức xã hội đang tan nát tơi bời trong gió Á mưa Âu.

Nhân ngày giỗ Đức Thánh Trần: ĐỨC THÁNH TRẦN NÓI VỚI HẬU THẾ

Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Tranh thờ thời Nguyễn. 

Đức Thánh Trần với phong trào văn thân yêu nước Duy tân – Đông Kinh nghĩa thục

Vũ Thế Khôi

Tạp chí Xưa và Nay số 287 tháng 7 - 2007 có bài giới thiệu việc phát hiện ở Nghệ An một tài liệu Hán Nôm quý - bộ ván khắc “Trần Đại vương Chính kinh”. Tác giả bài viết cho biết bản kinh này vốn được thờ ở đền Ngọc Sơn Hà Nội, Cụ Trần Khắc Hinh lặn lội từ Nghệ An ra thỉnh về, tổ chức khắc in dưới đời vua Bảo Đại, năm 1943. Tuy nhiên bài báo chưa cho biết thời điểm, bối cảnh ra đời và sứ mạng cụ thể của bài “Chính kinh”.

Từ 13 năm trước, trên báo Đại đoàn kết, số ra ngày 19 - 9 - 1995, căn cứ các văn bia trong đền Ngọc Sơn và bài ký “Hồ sơn thắng hội tự” của Phó bảng Nguyễn Văn Siêu, chúng tôi đã nêu ý kiến rằng Đức Thánh Trần chỉ bắt đầu được hội Hướng Thiện đưa vào thờ trong Đền Ngọc Sơn sau khi thực dân Pháp chiếm Hà Nội năm 1882 và phá bỏ đền Hựu Linh thờ Trần Hưng Đạo ở thôn Hà Thanh trên bờ đông của hồ Hoàn Kiếm. 

Ngay sau đó, năm 1997 chúng tôi đã phát hiện ở Viện Nghiên cứu Hán Nôm Hà Nội 4 sách chữ Hán có khắc bài “Chính kinh” của Đức Thánh Trần và nhân kỷ niệm 700 năm sinh của Trần Hưng Đạo đã giới thiệu vắn tắt nội dung của bài kinh “giáng bút” này trên tạp chí Xưa & Nay số 80 – tháng 10 - 2000. 

Tháng 5 - 2007 trong báo cáo khoa học tại Hội thảo quốc tế “Vietnam, le moment moderniste (1905 - 1908)”, tổ chức ở thành phố Aix-en-Provence (Pháp), chúng tôi đã trình bày chi tiết vấn đề nêu tại đầu đề bài báo này. Dưới đây xin trích phần liên quan và xin kèm theo nguyên bản chữ Hán, bản phiên âm và dịch nghĩa bài văn “Chính kinh” trong sách Trần triều hiển thánh Chính kinh tập biên do đền Ngọc Sơn khắc in năm 1900, hiện lưu trữ với ký hiệu A.2382 tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm Hà Nội, để bạn đọc quan tâm có thể đối chiếu với bản mới phát hiện tại Nghệ An.

5.3. Tục thờ Đức Thánh Trần thuộc Đạo giáo dân gian Việt Nam (gọi là "Nội đạo", tức "Đạo bên trong", đạo của dân tộc, không phải từ ngoài du nhập vào) luôn song hành cùng tục thờ Mẫu Liễu Hạnh. "Tháng 8 giỗ Cha (Trần Hưng Đạo mất 20 - 8 âm lịch), tháng 3 giỗ Mẹ (Liễu Hạnh mất mồng 6 - 3 âm lịch)" - riêng câu thành ngữ này đã cho thấy ảnh hưởng vô cùng to lớn của tín ngưỡng ấy trong tâm linh quảng đại quần chúng người Việt. Nội đạo rất đa dạng và phức tạp, có cả những yếu tố thần bí và mê tín. Tuy nhiên ở đây chúng tôi chỉ đề cập khía cạnh đặc biệt trong việc thờ cúng Đức Thánh Trần ở đền Ngọc Sơn, sau đó lan nhanh ra khắp các địa phương.

Hoàng Tuấn Phổ: BÓI THƠ TIÊN, TÌM ĐƯỢC KẺ TRỘM DÊ

Bói thơ tiên, tìm được kẻ trộm dê

Hoàng Tuấn Phổ
Tuấn Công thư phòng
3.2.2015 

Trong xã hội cũ, giới hành nghề mê tín, ngoài thầy bói, thầy cúng, ông đồng, bà cốt...còn có ông tiên. “Ông tiên” này không phải là nhà tu hành thuộc phái đạo gia của Lão giáo. Ông cũng là người thường, có gia đình, vợ con, sống với gia đình, vợ con, nhưng được các vị tiên thánh trên trời ứng nhập để cứu nhân độ thế. Trong con người này có lúc là tiên thánh, tiên sư; khi tiên thánh, tiên sư ứng nhập, nếu không ông chẳng khác chi kẻ phàm trần. Trong nhà ông lập điện thờ ba vị tam tôn: Nguyên Thủy thiên tôn (Ngọc Hoàng thượng đế), Đạo Đức thiên tôn (Thái Thượng Lão Quân), Huyền Thiên Thượng đế (Huyền Vũ). Có khi thờ thêm Trương Đạo Lăng, giáo chủ Đạo giáo (Lão giáo). Tuy là “đệ tử” Đạo giáo, “ông tiên” không luyện thuốc trường sinh (Đan đỉnh phái) lại thiên dùng phù chú chữa bệnh (Pháp lục phái). “Ông tiên” còn một kiểu hành nghề khá đặc biệt: “bói thơ tiên”, dùng văn chương bác học để diễn đạt lời truyền dạy của tiên thánh, đối với tín chủ có lòng thành cầu xin bề trên chỉ bảo.

100 năm trước: THƯƠNG NÒI GIỐNG, THẦN TIÊN GIÁNG BÚT

Những vần thơ của các vị tiên:
Thương nòi giống Thần tiên giáng bút

Khảo cứu của Nguyễn Xuân Diện
2006

Trong các nghi lễ của người Việt thời trước, có một không gian nghi lễ khá đặc biệt rất đáng để ý là thiện đàn. Ở đấy diễn ra một  hình thức sinh hoạt văn hóa tâm linh độc đáo là giáng bút - một hiện tượng văn hoá tâm linh có thực trong xã hội Việt Nam, tức là cầu Thánh - Thần - Tiên - Phật cho mình những bài thơ, thông qua một người có năng lực đặc biệt. Song vì nhiều lý do mà giới nghiên cứu đã coi đó là một vùng cấm và không dành cho nó một sự quan tâm thích đáng, ngoại trừ hai học giả là Nguyễn Văn Huyên (Tục thờ cúng thần tiên ở Việt Nam, 1944) và Đào Duy Anh (Hồi ký Nhớ nghĩ chiều hôm, 1989).

 Minh họa trong sách của Nguyễn Văn Huyên.

Giáng bút là hiện tượng “nhập thần” trong đó thực hiện nghi lễ cầu cúng để mong muốn có sự phán truyền dạy dỗ của thần linh thông qua văn tự (Hán Nôm) mà thư viện Viện Hán Nôm hiện đang lưu trữ 254 cuốn thơ văn giáng bút, với hàng vạn bài thơ, bài văn. 

NHỮNG CUỐN SÁCH MỚI NHẤT TRÊN GIÁ

Lâm Khang thư viện vừa nhận được một số ấn phẩm 
do các tác giả, soạn giả và bạn bè gửi tặng.
Chúng tôi chân thành cám ơn và trân trọng giới thiệu:

 Cuốn sách rất hay về Lịch sử Một Thế kỷ nghiên cứu 

của Viện Viễn Đông bác cổ Pháp tại Việt Nam

 Tư liệu quý về tất cả các bản đồ sáng lập thành phố Đà Lạt 

do Viện Viễn Đông bác cổ Pháp tại Việt Nam thu thập, nghiên cứu và trình bày

 Cuốn sách mới của tác giả Trịnh Khắc Mạnh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Hán Nôm kiêm Tổng biên tập Tạp chí Hán Nôm. Ông đã nghỉ các chức vụ quản lý nên có nhiều thời gian cho công việc nghiên cứu, biên soạn và giảng dạy Hán Nôm

Ô HÔ! GIÁO SƯ AHLĐ VŨ KHIÊU TỪ CÕI TIÊN VỀ GIÁNG BÚT Ở BÌNH ĐÀ

Hình ảnh tấm bia đá ở Đình Bình Đà. chụp sáng 5.4.2014 (tức 6.3 âm lịch năm Giáp Ngọ). Trên bia khắc bài văn "Giáng Bút" của Giáo sư - Anh hùng Lao động VŨ KHIÊU:

"Giáo sư, anh hùng lao động Vũ Khiêu đã giáng bút áng văn tuyệt tác 
ca ngợi công đức của Quốc tổ Lạc Long Quân
.

Vinh quang thay!

Trên đất Bình Đà
Dưới trời Hà Nội.
Lục long triều hội.
Lưỡng phượng giao phi.
Mảnh đất thần kỳ.
Mạch nguồn thiên phú.
"Vi Bách Việt Tổ” - trước cửa đền bức đại tự còn lưu
Một tấm phù điêu - Hình Long Quân ngàn năm vẫn tỏ.
Cho hay quốc tổ: tự buổi xưa lập ấp dựng làng
Đại Việt khởi nguyên: tại Bình Đà địa linh nhân kiệt