Thứ Năm, 18 tháng 5, 2017

TƯ LIỆU LỊCH SỬ QUÝ VỀ CỤ HỒ QUA LỜI MỘT BÀI HÁT


.
TƯ LIỆU LỊCH SỬ QUÝ VỀ CỤ HỒ QUA LỜI MỘT BÀI HÁT


Tạ Duy Anh
18  - 5  - 2017



Cụ Hồ là nhân vật lịch sử lớn nhất thời hiện đại của nước Việt Nam ta, điều đó là miễn tranh cãi. Nhưng chính vì vậy mà chắc chắn sẽ luôn còn rất nhiều người tò mò về cuộc đời của Cụ. Cá nhân tôi, qua hàng trăm lần nghe bố kể về ba lần ông được vinh dự đi đón Cụ Hồ, bằng thứ giọng đầy sùng kính của ông, thì hình ảnh Cụ cứ tự nhiên in sâu vào tâm trí tôi từ nhỏ. Vào ngày Cụ Hồ mất, tôi mới có mười tuổi. Chứng kiến cảnh bố mình khóc đỏ hoe cả mắt, lớn lên, bỗng có lúc tôi rất muốn biết, trước khi từ giã cõi đời, Cụ Hồ trăng trối điều gì với hậu thế, đặc biệt là với các đồng chí cũng là học trò của Cụ. Một người như Cụ, chắc chắn trước khi từ giã cõi đời, phải có nhiều người ở bên cạnh, tập trung cao độ chờ từng biểu hiện nhỏ từ Cụ, để xem Cụ nói gì mà còn ghi lại, không được thiếu một chữ.


May cho tôi là điều mình quan tâm lại có ngay trước mắt và cứ vang lên khắp hang cùng ngõ hẻm suốt cả hàng chục năm rồi. Đó chính là nội dung bài hát “Lời Bác dặn trước lúc đi xa” của cố nhạc sĩ Trần Hoàn. Bài hát sau đó nằm trong cụm tác phẩm của Trần Hoàn được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

Giờ chúng ta hãy cùng đọc đoạn đầu lời của bài hát theo kiểu đọc văn xuôi hoặc đọc sử (Xin lưu ý, chúng tôi không dám thêm bớt một từ nào vào nội dung bài hát, mà chỉ nhấn mạnh những chữ đáng chú ý trong văn bản):
 
Chuyện kể rằng trước lúc người ra đi, Bác muốn nghe một câu hò xứ Huế. Nhưng không gian vẫn bốn bề lặng lẽ. Bác đành nằm yên.

Chuyện kể rằng Bác đòi nghe câu ví. Nhớ làng Sen từ thủa ấu thơ. Mà xung quanh vẫn lặng như tờ. Bác chờ mãi, chờ mãi không thôi. 

Bác muốn nghe một câu hò Huế, bởi nước non chia cắt vẫn chưa liền. Bác muốn nghe một câu hò xứ Nghệ, bởi làng Sen day dứt trong tim. Bác muốn nghe một đôi khúc dân ca. Trước lúc đi xa, qua bên kia bầu trời Người muốn đem tận vô cùng. Bài ca đất nước theo Bác đến mênh mông. 

Lần thứ ba Bác vẫy gọi xung quanh. Bác muốn nghe một đôi làn quan họ. Ôi may sao, bỗng có em gái nhỏ, bước vào gần Bác.

Rồi căn phòng xao động trong nước mắt... Những lời ca nức nở tái tê. Rằng "người ơi người ở đừng về". Bác nhìn em rơm rớm hàng mi.
(…)

Có lúc tôi nghĩ hay là tác giả hư cấu? Thì đây, tôi có ngay bài báo: Nhạc sĩ Trần Hoàn với “Lời Bác dặn trước lúc đi xa” của Hoàng Thu Phố, đăng trên báo Đại Đoàn Kết số ra ngày mùng 2 tháng 9 năm 2013 để không còn dám nghĩ bậy nữa:

“Sinh thời nhạc sĩ Trần Hoàn không có nhiều dịp được gần Bác Hồ nhưng hình ảnh vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc luôn in đậm trong trái tim ông. Tình cảm ấy luôn thôi thúc người nhạc sĩ rút ruột gan mình giống như con tằm nhả tơ làm kén. Năm 1989, một lần nằm trong bệnh viện Việt – Xô chữa bệnh cùng với đồng chí Vũ Kỳ - thư kí riêng của Bác, nhạc sĩ Trần Hoàn được đồng chí Vũ Kỳ kể lại cho nghe một câu chuyện xúc động.

Nội dung câu chuyện được nhạc sĩ chuyển tải nguyên vẹn trong ca từ của bài hát "Lời Bác dặn trước lúc đi xa”, không hư cấu hay thêm bớt một chi tiết nào cả (chúng tôi nhấn mạnh). Bài hát giống như một lời dặn của người Cha già trước lúc đi xa, mong cho con cháu mãi yêu quý và giữ gìn bản sắc dân tộc.

Về bài hát này, lúc sinh thời, nhạc sĩ Trần Hoàn cho biết, ông muốn khai thác chất liệu dân ca để bài hát có thêm sức sống, đồng thời vận dụng thể loại balát để truyền tụng lại một câu chuyện đã xảy ra một cách chân thực (chúng tôi nhấn mạnh). Lời bài hát chỉ nhẹ nhàng, mộc mạc, giai điệu giống như lời thủ thỉ tâm tình nhưng lại gây được hiệu quả rất lớn. Và nhạc sĩ đã rất thành công với phong cách này.

Người nghe ấn tượng sâu sắc với "Lời Bác dặn trước lúc đi xa” qua giọng ca trứ danh của các nghệ sĩ nhân dân như Thu Hiền, Thanh Hoa… Có người còn cho rằng chính nhạc sĩ Trần Hoàn đã hát cùng nghệ sĩ Thanh Hoa, rất thành công, trong lần ra mắt đầu tiên của bài hát tại Cung văn hóa Hữu nghị Việt – Xô. Khi đó, nhạc sĩ vừa đàn vừa hát trước anh em cựu học sinh Quốc học Huế. Cũng chính tại đây nhạc sĩ còn được Đại tướng Võ Nguyên Giáp và nhà thơ Tố Hữu rất khen ngợi”.

Vậy là có thể yên tâm những gì tác giả kể lại, dù qua lời một bái hát, thật trăm phần trăm (Nếu có ai nghi ông Vũ Kỳ bịa, thì vẫn còn lời xác nhận của các cụ Võ Nguyên Giáp và Tố Hữu).

Vậy là trước khi nhắm mắt, Cụ Hồ không (không có cơ hội) dặn lại điều gì (nếu có thì chỉ em gái nhỏ nào đó nghe được), như tên của bài hát, mà Cụ khóc (Bác nhìn em rơm rớm hàng mi). 

Các nhà làm sử về lãnh tụ, lớp con cháu hậu thế chắc chắn sẽ không thể bỏ qua tư liệu có một không hai này khi nghiên cứu về Cụ.

-------------------------------

Báo điện tử Trung Quốc cho biết, người hát cho Cụ Hồ nghe trước lúc mất là một nữ y tá Trung Quốc là Vương Tây Minh, xem tại đây:

Các thầy thuốc Trung Quốc bên cạnh Bác 
vào những năm tháng cuối đời
2013-05-21 

Bác Hồ với các y bác sĩ Trung Quốc
(Bác sĩ Trương Hiếu người ngồi bên phải-ảnh tư liệu 
do con gái Bác sĩ Hiếu cung cấp)

Những ngày cuối tháng 8, tình trạng sức khỏe của Bác trở nên nguy kịch, các bác sĩ Trung Quốc và Việt Nam không kể ngày đêm túc trực bên cạnh Người. Các bác sĩ Trung Quốc, không nề hà khó khăn, mệt nhọc. Để nâng cao hiệu quả của thuốc chích Erytromyxin, bao giờ các bác sĩ Trung Quốc cũng lấy thuốc tiêm thí nghiệm trên thân mình trước khi tiêm cho Bác.

Một ngày trong hạ tuần tháng 8, Bác nhìn các bác sĩ Trung Quốc đứng cạnh nói nhỏ: "Mong nghe ai hát một bài ca Trung Quốc". Chị y tá trưởng của bệnh viện Bắc Kinh, lập tức hát một bài ca Trung Quốc cho Bác nghe. Bác nghe xong, mỉm cười. Nữ y tá đó chính là bà Vương Tây Minh. Năm 2008, nhân kỷ niệm 118 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, bà đã có dịp trở lại Việt Nam và xúc động kể lại: "Lúc đó, tôi đã hát một bài hát Trung Quốc. Tôi xúc động nên hát không được hay lắm. Nghe xong, Bác giơ tay lên và ý nói cảm ơn. Bác để lại cho tôi ấn tượng sâu sắc về một vị Chủ tịch nước thật giản dị, hiền từ".

21 nhận xét :

  1. Cám Ơn Tác Giả!!!

    Trả lờiXóa
  2. Nhưng theo Vương Tinh Minh, y tá trưởng Bệnh viện Bắc Kinh, thành viên Tổ bác sĩ Trung Quốc sang Việt Nam chữa bệnh cho Bác Hồ, tháng 8-1969, người chứng kiến cụ Hồ chết lại nói khác.
    Cụ Hồ trước khi chết không khóc mà cười, cụ cười những 3 lần. Cụ Hồ không muốn nghe bài hát Việt nam mà muốn nghe bài hát Trung Quốc. Không có em bé nào có thể vào đó mà hát khi cụ Hồ lâm chung được. Nguyên văn lời bà này: "Chiều hôm đó sức khỏe của Bác đã có chuyển biến tốt lên một chút, Bác nói muốn nghe một câu hát Trung Quốc. Các đồng chí đề nghị tôi hát. Tôi nói thật là hát cũng không tốt lắm, nhưng để vui lòng Bác, vì tình hữu nghị Trung-Việt, tôi đã hát một bài hát mà nhiều người thuộc và hát được, bài hát có nội dung chính là ra khơi xa phải vững tay chèo. Bác nghe xong rất vui, Bác nở nụ cười hiền từ. Bác nắm nhẹ tay tôi, tặng tôi một bông hoa biểu thị cảm ơn. Đó là lần thứ ba tôi thấy Bác cười. Và đó cũng là nụ cười cuối cùng của Người”.
    Tôi tin lời bà này hơn, vì bà là người trực tiếp hát cho cụ Hồ nghe, lại trực tiếp chứng kiến cụ Hồ chết. Nó đáng tin hơn kiểu nghe hơi của ông Trần Hoàn, lại được chính báo của đảng và quân đội Việt Nam xác nhận (Ba lần Bác cười trước lúc đi xa, http://119.15.167.94/qdndsite/vi-vn/61/43/bao-xuan-canh-dan-2010/ba-lan-bac-cuoi-truoc-luc-di-xa/101538.html)

    Trả lờiXóa
  3. báo Trung Quốc trong bài "CỰU ĐẠI SỨ TQ TỪNG NHƯ THƯ KÝ RIÊNG VÀ Ở BÊN HỒ CHÍ MINH ĐẾN CUỐI ĐỜI". (Bài này được báo Quân Đội Nhân Dân Việt Nam dịch và đăng lên báo)
    Người đó là Trương Đức Duy,phiên dịch tiếng Việt có thâm niên của nước ta, sinh năm 1930 ở Quảng Đông, từng là Hoa kiều học tập tại Việt Nam.Năm 1954, tham gia thành lập Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam, phụ trách phần phiên dịch và điều tra nghiên cứu, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Trung Quốc tại Việt Nam.
    Năm 1967, Hồ Chí Minh bị bệnh đến Trung Quốc nghỉ dưỡng, Trương Đức Duy làm phiên dịch theo suốt cả thời gian này. Trong khoảng thời gian 2 năm sau đó, Trương Đức Duy luôn ở bên Hồ Chí Minh cho đến khi Hồ Chí Minh qua đời.   ...
    Trị liệu được hơn 2 tháng, hiệu quả chữa trị rõ, Hồ Chí Minh rất hài lòng, vì nhớ đến cuộc đấu tranh chống Mỹ cứu nước của Việt Nam, nên ngày 1 tháng 7 năm 1967 đã rời Quảng Châu quay về Hà Nội."
    It lâu, HCM bị bệnh, lại được đưa qua Trung Quốc, nằm tại Nhà điều dưỡng Trung ương Ngọc Tuyền Sơn ở Bắc Kinh dưỡng bệnh trong hơn nửa năm.
    Trong khoảng thời gian 2 năm tiếp đó, Tổ chăm sóc y tế còn từng 3 lần đến Hà Nội chữa bệnh cho Hồ Chí Minh. Mùa hè năm 1969, Hồ Chí Minh muốn để cho Tổ chăm sóc y tế được về Trung Quốc nghỉ phép 1 tháng, tiện thể nhờ Trương Đức Duy mang thư đến cho Thủ tướng Chu Ân Lai luôn.  
    Vào trung tuần tháng 8 năm đó, Hồ Chí Minh ra ngoài đi thị sát đột nhiên bị cảm, dẫn đến viêm phế quản cấp, từng bị choáng mất một lúc. Cả bệnh tim và bệnh mạch máu não cùng phát, tiếp đến viêm phế quản chuyển thành viêm phổi cấp.
    Bắt đầu từ ngày 25 tháng 8, Bắc Kinh điều sang thêm liên tiếp 2 tốp chuyên gia và đội chăm sóc y tế Đông, Tây y…, mang theo các loại thuốc cấp cứu và dụng cụ đáp chuyên cơ tới Hà Nội. Các thầy thuốc Trung Quốc thay phiên túc trực ngày đêm bên giường bệnh Hồ Chí Minh, đã dùng một loạt các biện pháp trị liệu, nhưng đều không thấy có hiệu quả.
    “Tôi còn nhớ rất rõ, trong những ngày tháng cuối cùng ấy, ông cụ tỏ ra rất yên lặng”. Trương Đức Duy nói, ông luôn ở trước giường Hồ Chí Minh, có lần Hồ Chí Minh bị hôn mê khi tỉnh lại, nhìn thấy hộ lý Trung Quốc đứng bên giường còn yêu cầu các cô hát.
    Hai cô hộ lý liền khẽ hát bài hát “Ca ngợi xã hội chủ nghĩa” đã quen thuộc với mọi người.
    Hồ Chí Minh nghe xong mỉm cười gật đầu, mãn nguyện chìm vào giấc ngủ.
    Rạng sáng ngày 2 tháng 9, Hồ Chí Minh đã không còn tự chủ được hơi thở, tim ngừng đập hoàn toàn. Các bác sĩ Trung Quốc đã sử dụng mọi loại thiết bị, nhưng cuối cùng vẫn không thể hồi phục được nhịp tim cho ông cụ.
    Ba tốp chuyên gia chăm sóc y tế do Chu Ân Lai lệnh điều thêm vào ngày hôm đó còn chưa kịp tới Hà Nội thì tử thần đã cướp đi mất sinh mạng của Hồ Chí Minh. Đồng hồ điểm đúng 9 giờ 47 phút ngày 2 tháng 9 năm 1969, Hồ Chí Minh đã không vượt qua nổi cái mốc 79 tuổi. (Nguồn: “Báo Pháp chế buổi chiều”) (HCM, XXIII )

    Như vậy, hoặc là Trương đức Duy, hoặc là Trần Hoàn, một trong 2 có một tên nói láo.

    Trả lờiXóa
  4. Hiểm nhỉ, rốt cục trước khi mất cụ Hồ nghe dân ca quan họ, hay nghe cô y tá Khựa hát dân ca Tung Của? Trần Hoàn đúng hay Vương Tây Minh đúng đây? Giờ cả Tố Hữu, Võ Nguyên Giáp, Vũ Kỳ đếu mất cả rồi, biết lấy ai để hỏi cho rõ.
    Bản nhân nghĩ, có lẽ cụ Hồ nghe dân ca Tung Của là đúng, bởi lẽ cụ khôn lắm, lúc nào cũng tranh thủ ngoại giao, đến chết cụ vẫn tranh thủ ngoại giao, thể hiện sự thân thiết với nước lớn để nhờ vả, bởi thế cụ nghe dân ca Tung Của cho thân thiện với bạn Mao Sếnh Sáng. Chê cụ Hồ cái gì thì chê, chứ riêng khoản ngoại giao thì cụ là bậc thầy.

    Trả lờiXóa
  5. Trong hai câu chuyện với hay dữ kiện HOÀN TOÀN TRÁI NGƯỢC nhau. Như vậy phải có một anh bịa đặt trắng trợn. Câu hỏi đặt ra là anh nào (tàu hay ta) đáng tin hơn?
    Công tâm mà nói, bài của anh tàu viết có vẻ sát với thực tế hơn, vì khi một nhân vật cao cấp hấp hối trên giường bệnh, việc người này được vây quanh bởi các nhân viên y tế, chứ lấy đâu ra "em gaí nhỏ" vô danh nào lọt được vào phòng bệnh của một lãnh tụ quan trọng??? Vả lại, bà y tá tàu này còn được ghi nhận là đã trở lại VN để hãnh diện kể lại thành tích 1 0 2 của bà một cách hồn nhiên vô tư (làm cho "ai kia" phải thẹn thùng mắc cỡ vì bị bể mánh hihi )

    Trả lờiXóa
  6. Vậy ai mới là người hát cho Bác Hồ nghe? Y tá Việt Nam hay y tá Trung Quốc?

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Không tìm thấy cô y tá Việt. Chắc cô ta trốn, không muốn nhận vinh dự. Nhiều người có lòng tự trọng cao, hơn mức mà ban tuyên giáo cần.

      Xóa
    2. Y tá Tàu cụ ạ

      Xóa
  7. Biết tin bài báo, hay là tin bài hát?

    Trả lờiXóa
  8. Cảm ơn tác giả , một sự thật trần trụi quý hiếm mà ít người biết.

    Trả lờiXóa
  9. Ông Hồ trước khi chết muốn nghe bài hát Trung Quốc là đúng rồi! Còn sai chạy đằng nào được!

    Trả lờiXóa
  10. Tôi lại nghĩ khác các bác ơi!

    Trả lờiXóa
  11. Cụ Hồ nghe bài hát TQ trước khi chết của một nữ y tá TQ là sự thật lịch sử. Lúc đó ông Vũ Kỳ không được có mặt. Các vị tứ trụ Duẩn Đồng Chinh Giáp cũng không có mặt. Họ chỉ có mặt sau khi cụ Hồ chết. Chết nỗi mình cứ bị ám ảnh bởi Hồ Tuấn Hùng!

    Trả lờiXóa
  12. Mỗi năm đến ngày 19/5 lại thêm một cái quí về HCM được công bố !

    Trả lờiXóa
  13. Báo CÔNG AN NHÂN DÂN điện tử viết bài về Nhô Thị Oanh y tá Viện 108:
    "... Chị Oanh thoáng nghĩ điều hạnh phúc được vào phục vụ Bác, giờ lại được hát dâng Bác, hạnh phúc càng được nhân lên. Chị mạnh dạn xin phép Bác hát bài: "Chiến sĩ quân y làm theo lời Bác". Bài hát tự biên của một đồng chí ở Viện Quân y 108. Hát xong đồng chí Vũ Kỳ động viên:

    - Cô có thuộc bài dân ca nào thì hát tiếp đi!

    Lần này mạnh dạn hơn, chị Oanh hát bài dân ca quan họ Bắc Ninh: "Người ơi, người ở đừng về". Hát xong, nhìn nét mặt Bác có vẻ hài lòng và bảo đồng chí Vũ Kỳ lấy bông hồng đang cắm trong lọ tặng chị. Được Bác tặng hoa, chị Oanh sung sướng và hạnh phúc vô cùng, cứ đứng ngây ra, ấp úng mãi mới nói được nên lời:

    - Thưa Bác! Cháu xin cảm ơn Bác ạ!

    Bông hoa Bác tặng, chị Oanh cứ nâng niu mãi, sau này ép vào quyển sổ, đây là kỷ niệm vô giá của cuộc đời chị.

    Trả lờiXóa
  14. có thể, ông Cụ thích cả nhạc tàu lẫn nhạc Ta. Hai tốp y tá Việt và Tàu với ca trực khác nhau, ông cụ đòi nghe hát vào hai buổi khác nhau. Người đưa tin không nói rõ thời gian cụ thể nên sinh ra mâu thuẫn... Lời ca của Trần Hoàn chỉ toàn tán róc, suy luận, biến 3 lần đòi nghe 3 bài hát thành "lời dặn dò" (đúng là kiểu văn chương khoa trương cường điệu, đồng hương với Tố HỮu (xứ Quảng Trị)

    Trả lờiXóa
  15. Mời độc giả đọc bài của Nguyễn Thị Từ Huy:
    http://www.rfavietnam.com/node/2550

    Trả lờiXóa
  16. Tôi tin cô y tá Trung Quốc vì:
    1/ Khi thấy xung quanh là các y tá,bs Trung Quốc ngày đêm săn sóc mình,nên ông Hồ phải có thành ý cám ơn
    2/ Với trường hợp Nguyễn v Trỗi ông nhà thơ Tố Hữu còn tả được cảnh 2 tay bị trói nhưng vẫn giật phăng khăn bịt mắt,bị đạn bắn rồi mà vẫn đứng lên hô 3 lần HCM muôn năm,đả đảo N khánh...Thì với Bác Hồ thần thánh này mấy ông vẽ gì mà kg được

    Trả lờiXóa
  17. Em gái nhỏ đó là Ngô Thị Oanh, một Điều dưỡng viên quân đội, sinh năm 1949, quê tại Liên Châu, Yên Lạc, Vĩnh Phúc. Chồng bà là cán bộ của một đơn vị thuộc Bộ Giao thông vận tải. Ông bà được 2 người con, một trai, một gái, đã lập gia đình. Sau 35 năm công tác trong ngành Quân y, năm 2001 bà nghỉ hưu. Đầu năm 1969, khi Bác Hồ mệt nặng, viện quân y 108 cử nhóm bác sỹ, y tá gồm Trần Thị Quý, Nguyễn Thị Thanh, Nguyễn Thị Láng, Ngô Thị Oanh cùng với BS Bích, BS Phúc, BS Thi, DS Nguyệt, GS Nguyễn Thế Khánh vào chăm sóc sức khỏe cho Bác. Khoảng ngày 28/8/1969, mấy chị em y, bác sĩ đang ngồi, ông Vũ Kỳ hỏi mấy chị em có ai biết hát dân ca không. Bà Oanh đã hát bài dân ca Quan họ Bắc Ninh: Người ở đừng về.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Bà Oanh hát lúc cụ Hồ chưa chuẩn bị đi xa. Còn bà Minh Tàu hát lúc cụ chuẩn bị đi gặp Các Mác, nghe xong bài hát này, cụ Hồ cười rất mãn nguyện và thanh thản ra đi.

      Xóa
  18. Những giây phút cuối đời của bác Hồ:
    http://giaovn.blogspot.com/2013/05/truong-uc-duy-nguoi-phien-dich-tieng_31.html
    http://giaovn.blogspot.com/2013/05/truong-uc-duy-nguoi-phien-dich-tieng.html

    Trả lờiXóa