Lã Minh Hằng: VỀ CÁC SÁCH CÔNG GIÁO VIẾT BẰNG CHỮ NÔM

 

 .

VĂN BẢN TÁC PHẨM CÔNG GIÁO GHI BẰNG CHỮ NÔM: 

TỪ THƯ MỤC ĐỀN HIỆN TRẠNG

Lã Minh Hằng, PGS.TS

Tel: 0982354426, Email: lahang@gmail.com

Viện Nghiên cứu Hán Nôm

Tóm tắt

Kho sách tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm lưu giữ số lượng không nhiều các thư tịch Hán Nôm có nội dung Công giáo. Trong quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi không chỉ dừng ở những chỉ dẫn do bộ Thư mục mách bảo, tiếp tục tra tìm thông tin ghi chép trong văn bản, lần đọc từng trang văn bản photo (có đối chiếu với bản gốc, nếu thấy nghi ngờ), thì thấy rõ đôi chỗ có sự không ăn khớp.

Trong khối tư liệu thư tịch Hán Nôm Công giáo tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm, chúng tôi đã khảo sát 10 văn bản tác phẩm Hán, và 13 văn bản tác phẩm Nôm có nội dung Công giáo. Tuy nhiên, trong khuôn khổ của Bài viết lần này, chúng tôi ưu tiên khảo trước 13 văn bản tác phẩm Nôm.

Bài viết sẽ lần lượt thực hiện các bước khảo sau với mỗi tác phẩm: 1/khảo các ghi chép trong bộ Di sản đề yếu, 2/đối chiếu các ghi chép trong bộ Thư mục Di sản đề yếu với thực tế văn bản hiện đang được lưu giữ tại kho sách của Viện Nghiên cứu Hán Nôm, 3/Trên cơ sở các khảo sát đó, rút ra các nhận xét của cá nhân góp phần đính chính cho những nhầm lẫn của bộ Thư mục; Đồng thời, từ việc đọc kĩ văn bản sẽ chỉ ra những sơ xuất trong khâu nhân bản, đóng quyển, quản lí phục vụ độc giả.... Những khảo cứu này sẽ góp phần hữu ích cho các nhà nghiên cứu khi khai thác nhóm tư liệu này, cũng như góp phần vào việc bổ chính cho bộ Thư mục, nếu như chúng được tái bản.

Từ khóa: hiện trạng sách, Hán Nôm Công giáo, Thư mục.

KHO TỪ VỰNG THẾ KỶ 17 TRONG "TRUYỆN ÔNG THÁNH INAXU"

 

 Truyện ông Thánh Inaxu, bản lưu tại Thư viện Quốc gia Pháp.

NGUỒN TƯ LIỆU TỪ VỰNG THẾ KỈ 17 - QUA KHẢO SÁT
TRUYỆN ÔNG THÁNH INAXU

Lã Minh Hằng*
Viện Nghiên cứu Hán Nôm

Linh mục J.Maiorica đã sử dụng chữ Nôm để truyền giáo. Từ năm 1632 đến năm 1656 ông đã viết đến 45 tác phẩm bằng chữ Nôm; hiện chỉ còn lại 15 tác phẩm với 4.200 trang, tổng cộng 1.200.000 chữ Nôm. Các tài liệu này là kho tư liệu vô giá về Ngôn ngữ học - là cứ liệu quan trọng để nghiên cứu chữ Nôm, nghiên cứu phương ngữ, từ vựng lịch sử và ngữ âm lịch sử tiếng Việt.

Ông thánh Inaxu là một trong hai ông tổ dòng Tên. Cùng với Truyện ông thánh Phanxicô Xavie, Truyện ông thánh Inaxu đã được giáo hữu Việt Nam biết đến rất nhiều. Truyện được viết bằng chữ Nôm, do cha Maiorica viết từ rất sớm. Trong bài tham luận này, chúng tôi sẽ khảo sát nguồn trữ lượng từ vựng cổ trong Truyện ông thánh Inaxu.

MỘT CUỐN TỪ ĐIỂN SONG NGỮ HÁN - NÔM VỪA ĐƯỢC XUẤT BẢN

MỘT CUỐN TỪ ĐIỂN SONG NGỮ HÁN NÔM VỪA ĐƯỢC XUẤT BẢN

Nguyễn Xuân Diện

Đó là cuốn từ điển song ngữ Hán Nôm Đại Nam Quốc ngữ (Hải Châu tử Nguyễn Văn San soạn), vừa được xuất bản tại Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội. Sách do Tiến sĩ Lã Minh Hằng ở Viện Nghiên cứu Hán Nôm khảo cứu, phiên dịch, chú giải.

Trong kho tàng di sản Hán Nôm của chúng ta, loại sách từ điển song ngữ Hán Nôm rất hiếm và quý, chỉ có thể kể trên đầu ngón tay. Đó là các cuốn: Chỉ nam ngọc âm giải nghĩa (bản in thể kỷ XVII), Tam thiên tự giải âm (Ngô Giáp Đậu), Nam phương danh vật bị khảo (Đặng Xuân Bảng soạn), Nhật dụng thường đàm (Phạm Đình Hổ soạn đầu triều Nguyễn) và Tự Đức Thánh chế giải nghĩa ca (Tự Đức soạn), Đại Nam Quốc ngữ (Hải Châu tử Nguyễn Văn San soạn)…Những cuốn từ điển song ngữ như vậy là tài liệu rất quý báu để nghiên cứu: văn tự học, ngữ âm học, lịch sử tiếng Việt, quá trình tiếp thu và phổ biến chữ Hán ở Việt Nam, và đặc biệt nhất, đó là một kho tàng từ vựng về sinh hoạt vật chất và tinh thần của người Việt trong quá khứ.

Trước nay, Chỉ Nam ngọc âm giải nghĩa đã được Trần Xuân Ngọc Lan chọn làm đề tài luận án tiến sĩ. Tuy vậy đến nay giới nghiên cứu Hán Nôm vẫn tiếp tục khai thác các giá trị khác nhau của văn bản này. Tự Đức Thánh chế giải nghĩa ca cũng đã từng được biên dịch và xuất bản tại Sài Gòn. Riêng Nhật dụng thường đàm và Đại Nam quốc ngữ thì mới chỉ được nhắc đến trong các bài khảo cứu, chuyên khảo với tần suất khá cao, nhưng chưa được khảo cứu công phu và phiên âm, dịch, chú giải.