THẬT HAY GIẢ HAI TẤM BIA TRẠNG TRÌNH NGUYỄN BỈNH KHIÊM?

THẬT HAY GIẢ HAI TẤM BIA
TRẠNG TRÌNH NGUYỄN BỈNH KHIÊM?

Đặng Văn Sinh 

Mấy hôm nay, một số tờ báo, trong đó có "Người lao động" và "VTC new", đồng loạt đưa tin, nhóm điền dã của tiến sĩ Tiến sỹ Nguyễn Văn Vịnh, Trưởng khoa Khoa học cơ bản, Trường Đại học Mỹ thuật công nghiệp Hà Nội tìm được 2 tấm tại khu vực sát bờ sông thuộc thôn Thanh Trì, xã Kiến Thiết, huyện Tiên Lãng, Hải Phòng, có liên quan đến thân thế và sự nghiệp Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm.

Trước khi tin này được chính thức công bố, tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện đã gửi cho tôi một loạt ảnh chụp cận cảnh các mặt hai tấm bia. Dù chưa được tận mắt nhìn thấy hiện vật, nhưng qua hình ảnh khá sắc nét, bước đầu tôi đã có ngay cảm giác, đây hình như là đồ giả với những lý do sau:

1 - Người xưa rất cẩn trọng trong việc lập bia về các danh nhân, hơn nữa, người ấy lại là Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Khi tạo dáng, mặt bia phải có tỷ lệ cân đối, hoa văn trang trí theo các motif truyền thống hài hoà, sinh đông. Tuy nhiên, căn cứ vào hiện vật, chẳng cần phải có chuyên môn sâu, bằng mắt thường cũng thấy rõ, trán bia méo mó còn hoa văn trang trí xộc xệch bằng những nét khắc cẩu thả chứng tỏ người chế tác tay nghề kém.

2- Văn bia thường là các bậc túc nho soạn thảo. Khắc bia phải kén tượng nhân cao tay nghề. Khuôn chữ đồng đều, nét khắc sắc, thanh thoát và đủ sâu để hạn chế sự bào mòn của thời gian. Vậy mà, mới chỉ đọc sơ qua chúng tôi đã có thể khẳng định, đây không phải bia cổ mà có vẻ như là bia nguỵ tạo với những dòng chữ viết kiểu giun dế, nét khắc tuỳ tiện, nông choèn, khuôn chữ không thống nhất và nhất là dùng sai chữ Hán cho dù những người tạo ra nó đã khá tinh vi trong việc làm mờ đi bằng công nghệ hiện đại.

Dòng chữ lớn nhất ở chính giữa bia theo chiều dọc là:

莫晁容皇帝同宗阮公文達之九原

Phiên âm:

Mạc triều Dung hoàng đế đồng tông Nguyễn công Văn Đạt chi cửu nguyên.

Tạm dịch nghĩa:

Mộ của ngài Nguyễn Văn Đạt cùng họ với hoàng đế nhà Mạc (là) Dung (Văn Đạt là tên tự của Nguyễn Bỉnh Khiêm)

Đọc đi đọc lại mãi tôi vẫn không hiểu ý của người viết đoạn văn nói gì? Tại sao Mạc Đăng Dung lại cùng họ với Nguyễn Bỉnh Khiêm? Và vì lý do gì tác giả lại liều lĩnh lôi tên huý của Mạc Thái Tổ ra, một điều cấm kỵ trong nguyên tắc soạn văn bia, văn tế?

Có thể nói người nguỵ tạo đã khá tinh vi trong thủ thuật dùng chữ 晁 triều (cổ) thay cho chữ 朝 triều (thông dụng) nhưng vẫn lòi đuôi chuột khi mà viết chữ 容 (dung) không phải tên của ông vua khai sáng triều Mạc. Tên chính thức của Mạc Thái Tổ là 庸và 登庸 (Đăng Dung) nghĩa là "làm việc lớn".

Trong số 14 chữ trên, tôi chỉ còn nghi ngờ một chữ同(đồng) bị sứt mẻ do không được trực tiếp đọc trên bia hay bản dập. Vậy coi như đó là tồn nghi. Rất mong những bậc thức giả thông thạo cổ văn thẩm định, kiến giải để có câu trả lời chính xác về "nhân thân" của hai tấm bía Tiên Lãng.

Chí Linh, 16, 5,2018
Đ.V.S.

P/S: Sau khi nhận ý kiến phản hồi của nhiều bạn, tôi mở ảnh ra và đọc lại 14 chữ trên bia và nhận diện chữ thứ ba từ trên xuống là 睿 (duệ) chứ không phải 容, (dung), vì là bia rởm nên chữ khắc lem nhem, khó đoc, dễ nhầm lẫn. 睿 (duệ) nghĩa gốc là sáng suốt, hiểu tới chỗ sâu xa, thường dùng để tôn xưng tài trí sáng suốt của thiên tử. Trong trường hợp này là chỉ đế hiệu Mạc Tuyên Tông (Duệ Hoàng đế) tức Mạc Phúc Nguyên, trị vì từ năm 1546 - 1561. Trong khi ấy Nguyễn Bỉnh Khiêm đến năm 1585 mới qua đời. Điều này chứng tỏ người soạn thảo văn bia không nắm rõ lịch sử triều Mạc và tiểu sử Nguyễn Bỉnh Khiêm nên mới ghi niên hiệu "Duệ hoàng đế".