Trao đổi về bài trả lời của Trần Ngọc Thêm với cuốn 'Văn hóa người Việt vùng Tây Nam Bộ'
Nguyễn Thanh Lợi
Báo TT & VH - Thứ Hai, 04/08/2014 11:24
.
.
Thethaovanhoa.vn - LTS: Sau bài viết của tác giả Nguyễn Thanh Lợi nhan đề Cuốn sách Văn hóa người Việt vùng Tây Nam Bộ tái bản vẫn quá nhiều sai sót trên báo Thể thao & Văn hóa
ngày 9/7/2014, GS Trần Ngọc Thêm đã có bài trả lời trên báo ngày
23/7/2014. Tác giả Nguyễn Thanh Lợi lại tiếp tục có thêm bài trao đổi.
Báo Thể thao & Văn hóa xin giới thiệu bài viết mới này trên ấn bản điện tử.
1. Về giường thờ, Trần Ngọc Thêm dẫn sách Nói về miền Nam của Sơn Nam: "Ở
miền quê, quen gọi “cái giường thờ”, vì như đã nói ở phần trước, lấy
cái giường ngủ của người quá cố đem ra thờ (như khi còn sống)... Cái
giường, vì nhu cầu thâu hẹp, lần hồi được thay thế với cái bàn thấp, đặt
sát vách, khi làm đám giỗ, thức ăn trưng bày trên đó” và như vậy Trần
Ngọc Thêm vẫn cho rằng: “Giường thờ thực sự (mà người chết đã nằm) ở Tây
Nam Bộ hiện nay thường chỉ thấy ở một số ngôi nhà cổ”. Có thật vậy
không?
Sách Đại Nam quốc âm tự vị của Huỳnh Tịnh Của xuất bản từ năm 1895 ở mục từ Giầng tức Giường: “Giường thờ sắm riêng để thờ ông bà” (tập 1, tr.370). Điều Huỳnh Tịnh Của đưa ra là có cổ hơn so với điều Sơn Nam. Và chính Sơn Nam cũng đã lại viết: “Giường thờ và bàn thờ là hai món riêng, gắn bó hữu cơ. Bàn thờ ở phía ngoài nhìn vào, khá cao, chưng bộ lư, chân đèn, lư cắm nhang, chén cúng nước, tô đựng nước (để súc miệng trước khi ăn trầu, để uống trà Huế)...Giường thờ thấp hơn, nối liền từ bàn thờ đến sát vách buồng, trên giường đặt vài món kỷ niệm của người quá cố (quạt, gối) nhưng công dụng chánh của giường này là bày biện thức ăn khi cúng giỗ...(Đồng bằng sông Cửu Long nét sinh hoạt xưa, NXB TP.HCM, 1985, tr.121). Như vậy là đã rõ.
Lại nữa, Trần Ngọc Thêm còn viết: “Về Huế, ta vẫn thấy những chiếc long sàng của vua chúa đã qua sử dụng được đặt thờ trong các khu lăng tẩm”. Các long sàng đó, nếu có, cũng chỉ là tưởng niệm về người quá cố hay hàm ý để vong hồn người chết ngủ nghỉ theo quan niệm “sự tử như sự tồn”, chứ cái long sàng không phải là bàn thờ/hương án thờ các vị vua.
Sách Đại Nam quốc âm tự vị của Huỳnh Tịnh Của xuất bản từ năm 1895 ở mục từ Giầng tức Giường: “Giường thờ sắm riêng để thờ ông bà” (tập 1, tr.370). Điều Huỳnh Tịnh Của đưa ra là có cổ hơn so với điều Sơn Nam. Và chính Sơn Nam cũng đã lại viết: “Giường thờ và bàn thờ là hai món riêng, gắn bó hữu cơ. Bàn thờ ở phía ngoài nhìn vào, khá cao, chưng bộ lư, chân đèn, lư cắm nhang, chén cúng nước, tô đựng nước (để súc miệng trước khi ăn trầu, để uống trà Huế)...Giường thờ thấp hơn, nối liền từ bàn thờ đến sát vách buồng, trên giường đặt vài món kỷ niệm của người quá cố (quạt, gối) nhưng công dụng chánh của giường này là bày biện thức ăn khi cúng giỗ...(Đồng bằng sông Cửu Long nét sinh hoạt xưa, NXB TP.HCM, 1985, tr.121). Như vậy là đã rõ.
Lại nữa, Trần Ngọc Thêm còn viết: “Về Huế, ta vẫn thấy những chiếc long sàng của vua chúa đã qua sử dụng được đặt thờ trong các khu lăng tẩm”. Các long sàng đó, nếu có, cũng chỉ là tưởng niệm về người quá cố hay hàm ý để vong hồn người chết ngủ nghỉ theo quan niệm “sự tử như sự tồn”, chứ cái long sàng không phải là bàn thờ/hương án thờ các vị vua.
