ĐÚT LÓT MỘT THANH KIẾM VÀNG ĐỂ LẤY MỘT CHỮ KÝ PHẾ TRUẤT

ĐÚT LÓT MỘT THANH KIẾM VÀNG ĐỂ LẤY MỘT CHỮ KÝ PHẾ TRUẤT

Nguyễn Bá Lân (1700 – 1785) là Tiến sĩ, Thượng thư trải 6 bộ, và là một quan chức cao cấp thời Lê Trịnh. Ông là một danh sĩ, một nhà thơ, nổi tiếng với bài phú Nôm “Ngã Ba Hạc phú”, và những giai thoại được truyền tụng khắp trong triều ngoài nội. 

Năm 1782 khi Trịnh Sâm chết, thì Nguyễn Bá Lân vẫn đang còn làm quan ở phủ chúa, và đã được chứng kiến cuộc tranh cướp ngôi giữa một bên là Trịnh Cán con của Đặng Thị Huệ và một bên là Trịnh Tông, cuộc tranh cướp này là nguyên nhân làm bùng ra cuộc nổi loạn của kiêu binh, làm cho cơ đồ của họ Trịnh bị sụp đổ. 

Theo “Cổ Đô Nguyễn Bá Lân gia phả”, có ghi chép như sau: Trịnh Sâm chết có để lại di chiếu bỏ Quận Tông (Trịnh Khải) lập Quận Cán, các quan bắt buộc phải tuân theo. 

Tuyên phi Đặng Thị Huệ (Bà Chúa Chè) là mẹ của Quận Cán cho em trai là Đặng Mậu Lân (Cậu Ba Chè) đến tận nhà Nguyễn Bá Lân tặng một thanh kiếm bằng vàng và mười dật lụa màu, xin ông cho chữ ký phế truất Quận Tông, lập Quận Cán lên ngôi chúa. Năm ấy, Nguyễn Bá Lân đã 82 tuổi, ông giả vờ già lẫn, không đọc được di chiếu. Ba Chè liền ghé vào tai ông nói nhỏ, rồi lấy tay viết lên không khí ngỏ ý khuyên ông ký vào tờ di chiếu. Ông giả vờ nghễnh ngãng không hiểu Ba Chè nói gì. Cực chẳng đã, Ba Chè phải mang kiếm vàng, vàng và lụa ra về.

Sau đó kiêu binh nổi loạn, chúng đưa Trịnh Tông lên ngôi chúa. Chúng phá nhà ông Thượng Lại (Thượng thư bộ Lại Nguyễn Khản) ở Bích Câu và nhà của nhiều đại thần khác, duy có nhà của Nguyễn Bá Lân, chúng không động đến. Không những thế, chúng còn kéo nhau đến lạy chào.

Sau khi lên ngôi chúa, Đoan Nam vương Trịnh Khải mấy lần tuyên triệu Nguyễn Bá Lân về Thăng Long, cuối cùng ông bất đắc dĩ phải về kinh, nhân dân kéo đến xem mặt ông đông như hội. Người ta gọi ông là Phật sống. Kiêu binh cũng bảo nhau kéo đến chào ông.

Nguyễn Bá Lân được 5 làng ở Xứ Đoài Sơn Tây thờ làm Thành hoàng làng.