CÓ THỂ THU HỒI DỰ ÁN FORMOSA ĐƯỢC KHÔNG?

Nhà máy Formosa Hà Tĩnh. Ảnh: RFA.

CÓ THỂ THU HỒI DỰ ÁN FORMOSA ĐƯỢC KHÔNG?

Blog RFA

Nguyễn Anh Tuấn
3-7-2016

Vài ngày gần đây, không hiểu vô tình hay hữu ý mà có một số bài viết khẳng định như đinh đóng cột rằng không thể đóng cửa Formosa được.

Họ loại trừ phương án TỐNG KHỨ FORMOSA đi.

Tổng hợp các bài viết này, có 2 lý do được đưa ra:

(1) “Hợp đồng giữa Chính phủ và Formosa KHÔNG CHO PHÉP THU HỒI dự án trong bất kỳ hoàn cảnh nào, vì bất kỳ lý do gì.”

Tuy nhiên các bài viết đều không đưa dẫn chứng nào cho chi tiết này.

Cũng hợp lý thôi, vì dẫu đã có nhiều lời kêu gọi công khai toàn bộ những giao kèo giữa Chính phủ với Formosa – một việc hết sức đơn giản nhưng lại rất cần thiết, nhưng tới nay công luận vẫn không thể tiếp cận được với thông tin này.

Mấy ngày rồi thử tìm hiểu thì tình cờ thấy Báo Pháp luật Việt Nam cách đây 2 năm có đề cập đến hợp đồng thuê đất của Formosa năm 2009, trong đó có viết:

“Đảm bảo không thu hồi đất vì mục đích cộng đồng và phát triển kinh tế hay các mục đích khác; đối với thu hồi đất vì lý do quốc phòng, an ninh, hai bên tiến hành thảo luận đi đến thống nhất bồi thường dứt điểm trước khi thực hiện” [1]

Nghĩa là việc không thu hồi dự án không phải là TUYỆT ĐỐI, mà có một ngoại lệ: Quốc phòng – An ninh.

Giữ Formosa lại có gây ảnh hưởng đến an ninh chính trị tại địa phương hay không?

Formosa tiếp tục vận hành gây ô nhiễm môi trường như vừa rồi có ảnh hưởng tới an ninh biển đảo của Việt Nam không khi mà ngư dân không còn động lực ra khơi?

Vậy đã đủ lý do để thu hồi, theo đúng giao kèo đã ký kết hay không?

(2) “Thu hồi dự án Formosa sẽ ảnh hưởng xấu đến môi trường đầu tư”

Lý do này lại càng không hợp lý.

Giả sử bạn là một nhà đầu tư lương thiện, hoàn toàn không có ý định gây ô nhiễm môi trường để trục lợi.

Trước khi đầu tư vào Việt Nam, bạn thấy nước này đóng cửa nhà máy của một tập đoàn tai tiếng hàng đầu thế giới về gây ô nhiễm môi trường, từng bị trao giải Hành Tinh Đen 2009, được đưa ra làm ví dụ về tàn phá môi trường trong sách giáo khoa ở Mỹ, thế thì:

Bạn có đầu tư không?

Dĩ nhiên là có rồi vì bạn đâu có định làm giống Formosa, tiết kiệm chi phí xử lý chất thải để trục lợi.

Còn nếu ngược lại, bạn là nhà đầu tư kiểu Formosa, thì Việt Nam không tiếc gì nếu bạn tránh tầm mắt khỏi Việt Nam đâu.

Vậy thì ngang đây cho thấy các lý do đưa ra để loại trừ phương án TỐNG KHỨ FORMOSA có vẻ chưa có sức thuyết phục.

Ở chiều ngược lại, lý do cần phải tống khứ nhà máy này đi thuyết phục hơn nhiều:
2007 nhiều tầng lớp người dân Đài Loan khác nhau đã đấu tranh và dừng được dự án xây nhà máy thép của Formosa ở nước họ, sao Chính phủ Việt Nam lại rước đúng cái của nợ đó về, để cả quốc gia bây giờ sống trong thấp thỏm?

[1] Lật lại hồ sơ Formosa: “Đại gia” xin đủ thứ (Kỳ 1) (PLVN).
____
.
Blog RFA
Nguyễn Anh Tuấn 
3-7-2017

CỔ ĐÔNG KHÔNG GÓP VỐN CỦA FORMOSA

Từ khi Chính phủ công bố nguyên nhân cá chết đến nay, hầu như ngày nào tôi cũng dành thời gian nói chuyện với các nhà báo, nhà hoạt động môi trường Đài Loan để tìm hiểu suy nghĩ của các bạn ấy xung quanh sự việc này. 

Các bạn ấy đều không ngạc nhiên về cách thức Formosa và Chính phủ Việt Nam xử lý thảm họa:

Đóng tiền bồi thường để tiếp tục hoạt động tiếp.

Đơn giản, đây là cách thức Formosa đã từng áp dụng nhiều lần ở Đài Loan khi bị phát hiện gây ô nhiễm môi trường. 

Theo thống kê của các luật sư đang đại diện cho 74 gia đình ở Vân Lâm, Đài Loan khởi kiện Formosa thì trong 5 năm qua, đã có 645 vụ vi phạm pháp luật môi trường của Formosa được ghi nhận với tổng số tiền phạt khoảng 9.3 triệu USD. [1]

Số tiền này, theo các luật sư, ‘không là gì cả’ so với những lợi nhuận Formosa thu được từ việc vi phạm. 

Điều này hoàn toàn phù hợp với những gì mà Diana Wilson – nhà hoạt động môi trường nổi tiếng của Hoa Kỳ, người đã có gần 30 năm theo dấu Formosa khắp nơi trên thế giới để tranh đấu cho môi trường một cơ hội tồn tại trước Formosa – đã mô tả trong diễn văn trao giải Hành Tinh Đen 2009 cho tập đoàn này. [2]

Đó là, cách thức làm giàu của tập đoàn này từ khi mới thành lập khá đơn giản: Họ mua lại các nhà máy hóa chất trên bờ vực phá sản bởi không chịu nổi chi phí vận hành, rồi cắt giảm các chi phí xử lý chất thải và an toàn lao động. Nếu bị phát hiện thì nộp phạt để tiếp tục hoạt động. Nhờ vậy mà họ thu được lợi nhuận khổng lồ để tiếp tục đi mua các nhà máy sắp phá sản khác.

Trước một tập đoàn có bề dày tai tiếng lấy việc gây ô nhiễm môi trường để thu lợi làm thành chiến lược hoạt động, mọi lời hứa ‘khắc phục’ hoặc ‘cải thiện’ của họ không thể không nghi ngờ.

Không gây ô nhiễm biển, không cắt giảm các chi phí xử lý nước thải và chất thải rắn, Formosa có kiếm được lợi nhuận?

Người Đài đã có một kinh nghiệm đáng buồn, khi một số cư dân địa phương quanh nhà máy Formosa ở Vân Lâm chịu thiệt hại đã đồng ý nhận tiền bồi thường và di dời tới nơi ở mới cách xa nhà máy.

Họ để lại một thảm cảnh môi trường nơi họ rời đi, khiến những tiếng nói phản đối Formosa bỗng dưng trở nên yếu ớt.

Thế thì số tiền ấy, theo cách các nhà báo Đài Loan nói, khác gì đâu một khoản chia cổ tức của Formosa từ khoản lợi nhuận khổng lồ mà tập đoàn này kiếm được bằng việc gây ô nhiễm môi trường.

500 triệu USD mà Formosa vừa cam kết sẽ trả để tiếp tục được hoạt động cũng sẽ là khoản cổ tức chia cho Chính phủ Việt Nam – một cổ đông không góp vốn của họ.
-------------

[1]http://www.taipeitimes.com/News/taiwan/archives/2015/08/15/2003625417
[2] Xem diễn văn của Diana Wilson trong lễ trao giải Hành Tinh Đen 2009 cho các tổ chức, cá nhân gây ô nhiễm môi trường nhất thế giới ở đây: