KHÓC ÔNG NGHỊ CÁC, BẠN ĐỒNG CHÍ CỦA ÔNG LÊ DUẨN, BỊ GIẾT TRONG CCRĐ

Khóc ông Nguyễn Xuân Các 

Lời dẫn của Hoàng Quý Thân (H.Q.T): Ông Nguyễn Xuân Các nguyên là Ủy viên xứ ủy Trung kỳ, nghị sỹ Nghị viện Trung kỳ (do Xứ ủy cử tham gia tranh cử trong thời kỳ Mặt trận Bình Dân. Ông cùng chi bộ với ông Lê Duẩn (Bí thư Xứ ủy), ông Phan đăng Lưu, ông Nguyễn Chí Diểu, bà Hoàn vợ ông cũng là đảng viên của chi bộ này. Ông còn là Tổng biên tập tờ báo Dân, cơ quan Xứ ủy Trung kỳ 1935-1939 (hiện trong bảo tàng cách mạng còn có tờ báo và tên ông). Ông bị bắt giam vu oan Quốc dân đảng phản động vì có danh Nghị Các (nghị sĩ thường trực Nghị việnTrung kỳ do xứ ủy cử ra tranh cử và trúng cử).

Cha tôi Minh Sơn Hoàng Bá Chuân làm văn tế này cho bà Các đọc như lời vợ khóc than với chồng. Cha tôi là thông gia với ông bà.
.

KHÓC ÔNG NGUYỄN XUÂN CÁC*       
(Lời bà Hoàn vợ ông Các)

Chết là hết, thôi làm chi được nữa
Ước mong gì ngày trở lại ông ơi
Thôi không thôi, uất ức mãi khôn nguôi
Bọn gian ác tham tàn không xiết kể

Máu uất hận sôi tràn theo dọt l
Mồ ông đây hồn non nước còn đây,
Ánh mặt trời u ám bởi quầng mây
Cho nên nỗi cây sầu và lá úa

Thân cách mạng dấn vào cờ liềm búa
Quyết đấu tranh vì nhân loại điêu tàn
Chí tiêm cừu quảng bá báo tiếng Dân
Hoạt động khắp những hồn thiêng đất nước

Xe ngựa đó mặc cho ai xuôi ngược
Chỉ thề rằng cùng quyết chí hy sinh
Dù gian lao đầy đọa vẫn xem khinh
Hăm hở quyết tiêu trừ quân phát xít

Bao năm trải trong khói binh mờ mịt
Cứ xông pha cứ hăng hái hiên ngang
Hoạt động đều một trận gió thổi vang
Cờ chiến thắng huy hoàng vừa năm ngoái

Kéo đất nước non sông liền một giải
Nhạc kết đoàn reo rắt điệu hòa bình
Vẫn chưa quên những công việc chưa thành
Chân vẫn tiến theo con đường xã hội

Có bất trắc bởi vì đâu nên nỗi
Bắt đầu ngày cải cách đội về
Lời tố vu phản động đủ trăm bề
Không được chút minh oan cho ra lẽ

Hình xử tử đã thành trong án nghi
Ôi thôi rồi thân thể có ra chi
Tấc gan vàng chẳng chịu bọn ngu si
Thà tự tử cho non sông cảm động

Ứa nước mắt thảm cuộc đời ảo mộng
Vị cha già lãnh tụ thấu hay chăng?
Ôi thân tàn tính mạng nhẹ như lông
Dù khuất mặt vẫn ghi lời đồng chí

Lòng bực tức miền Nam còn lũ Mỹ
Còn hùng hồn còn khí phách chưa tan
Dạ bâng khuâng thổn thức biết bao ngàn

Mong những bậc trung kiên càng tha thiết

Sự hư thực gần xa đều đã biết
Lưới trời đang bao bọc khối u minh
Hởi đồng bào xin đoái lại tâm tình
Để giải phóng cho bao hồn oan khổ

Cát Tượng sơn(1) chưa phai dòng máu đỏ
Chợ Phan Long(2) xao xác tiếng sầu bi
Nín sao đành uất ức nổi biệt ly !
Bèo bọt thế bút mực đâu tả hết?

Nay bác, đảng, trung ương đều hiểu biết
Quyết sửa sai giải tỏa nổi oan khiên
Ôi thương ôi, cùng một hội một thuyền,
Người ta sống còn biết bao hy vọng

Thảm thiết nổi mẹ con tôi trông ngóng
Chốn tuyền đài Ông có thấu hay không ?
Ngóng non sông rồi lại ngóng vừng trăng
Thôi thôi thế, cuộc đời sao đến thế !?

6- 1956

*Ông Nghị Các là thông gia với cha tôi.

(1, 2) Tên các địa phương huyện Quảng Trạch gần Ba Đồn. 

Bãi Cát là nơi xử tử các tù nhân bị quy oan, Ông Nghị Các tự sát trước khi bị xử bắn, du kích đem ông ra vùi lấp ở bãi cát Tượng Sơn, áo quần tơi tả với 2 chiếc dép lốp, không gỗ ván. Thật đau lòng cho 1 chiến sỹ cách mạng cao cấp của đảng. Sau khi 3 tỉnh sát nhập thành tỉnh “Bình Trị Thiên” và có lịch sử Đảng bộ Bình Trị Thiên ông Lê Duẩn mới được biết ông Nghị Các đã chết do bị quy oan trong CCRĐ năm 1955.

H.Q.T