TẤM LÒNG CỦA BẬC ĐẾ VƯƠNG
(Trời rét, nhớ câu thơ của Hoàng đế Minh Mạng)
Cách đây 188 năm, sau một trận mưa rào giữa đêm, Hoàng đế Minh Mạng của nước Đại Nam đã thức dậy rất sớm (nhà vua thường dậy vào giờ Dần, tức là 3h sáng) và viết một bài thơ, trong đó có những câu thơ:
Y ôn niệm chức tồn dư ý.
Thực bão tư nông động ngã tâm.
衣 溫 念 織 存 余 意,
食 飽 思 農 動 我 心
(Mặc ấm nhớ người dệt vải, đó là điều còn mãi trong ý ta.
Ăn no, nhớ người cày ruộng, điều đó còn lay động tâm can ta).
Trong tâm tình ấy, ông tiến hành cải cách hành chính và cai trị đất nước bằng cả tài trí, tâm lực của mình, đưa nước Đại Nam thành một quốc gia hùng mạnh nhất trong khu vực lúc bấy giờ!
為農吟
Trả lờiXóa前宵咸喜濟時霖，
繼此連連細細斟。
凜冽冬中之順厚，
畯巡田上恐寒侵。
衣溫念織存餘意，
食飽思農動我心。
稼穡艱難從古重，
無時不以舉為吟。
Vị nông ngâm
Tiền tiêu hàm hỷ tế thời lâm,
Kế thử liên liên tế tế châm.
Lẫm liệt đông trung chi thuận hậu,
Tuấn tuần điền thượng khủng hàn xâm.
Y ôn niệm chức tồn dư ý,
Thực bão tư nông động ngã tâm.
Giá sắc gian nan tòng cổ trọng,
Vô thời bất dĩ cử vi ngâm.
Dịch nghĩa
Đêm trước mọi người đều mừng trận mưa cứu mùa màng,
Tiếp đó hạt mưa nối nhau rơi rả rích.
Trong mùa đông lạnh lẽo mà mưa như thế thì biết là thời tiết thuận lợi,
Người nông dân lội bì bõm trên ruộng, sợ e bị nhiễm lạnh.
Mặc ấm phải nhớ đến người dệt vải, đó là điều còn mãi trong ý ta,
Ăn no phải nghĩ đến người làm ruộng, đó là điều làm cảm động đến lòng ta.
Nỗi gian nan trong chuyện cấy gặt, từ xưa vốn được coi trọng,
Không lúc nào ta không đem nỗi gian nan ấy cất lên thành khúc ngâm.