TTX BA SÀM: TƯỜNG THUẬT TRAO KIẾN NGHỊ SỬA ĐỎI HIẾN PHÁP

Đoàn đại biểu của những người ký tên vào bản Kiến nghị về sửa đổi Hiến pháp 1992 trao bản Kiến nghị cho đại diện Ủy ban sửa đổi Hiến pháp

Hồi 10h sáng thứ Hai 4-2-2013, một đoàn đại biểu gồm 16 nhân sĩ trí thức, đại diện cho 72 người đầu tiên trực tiếp ký tên và hàng ngàn đồng bào đã tham gia ký tên vào bản “Kiến nghị về sửa đổi Hiến pháp 1992”, đã đến Địa điểm tiếp nhận ý kiến đóng góp của nhân dân tại 37 Hùng Vương, Hà Nội, để trao bản Kiến nghị cho Ủy ban.

Thành phần Đoàn đại biểu gồm: Nguyễn Quang A, nguyên Viện trưởng Viện IDS, Hà Nội; Phan Hồng Giang, TSKH ngành nghiên cứu văn học, Hà Nội; Lê Công Giàu, nguyên Phó Bí thư thường trực Đoàn TNCS HCM – TPHCM, TPHCM; Chu Hảo, nguyên Thứ trưởng Bộ KH & CN, Hà Nội; Phạm Duy Hiển, nguyên Phó Viện trưởng Viện năng lượng nguyên tử Việt Nam, Hà Nội; Vũ Đức Khiển, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội, Hà Nội (vắng mặt đột xuất); Tương Lai, nguyên thành viên Ban nghiên cứu của Thủ tướng Chính phủ, Hà Nội; Phạm Chi Lan, nguyên thành viên Ban nghiên cứu của Thủ tướng Chính phủ, Hà Nội; Hồ Uy Liêm, nguyên Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH & KTVN, Hà Nội; Nguyễn Đình Lộc, nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Hà Nội (Trưởng đoàn); Huỳnh Tấn Mẫm, nguyên Chủ tịch Tổng hội Sinh viên Sài Gòn, TPHCM; Nguyên Ngọc, Nhà văn, Hội An; Hoàng Xuân Phú, GS, Viện Toán học, Hà Nội; Nguyễn Minh Thuyết, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa-Giáo dục & Thanh thiếu niên-Nhi đồng Quốc hội, Hà Nội; Nguyễn Trung, nguyên thành viên Ban Nghiên cứu của Thủ tướng Chính phủ, Hà Nội; Tô Nhuận Vỹ, Nhà văn, Huế.

Trước đó, Đoàn đã thông báo mời một số báo chí tới tham dự, đưa tin.

Tiếp Đoàn có ông Lê Minh Thông, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, Phó Ban Biên tập dự thảo sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 1992 và một số cán bộ trong Văn phòng Ủy ban sửa đổi Hiến pháp.

Phóng viên các báo Thanh niên, Tuổi trẻ, VietnamNet đều có mặt.

Sau đây là một số hình ảnh và nội dung phát biểu:
.

Nguyên Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Đình Lộc, Trưởng đoàn, 
ký vào văn bản gửi Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992.

Ông Lê Minh Thông: Thay mặt cho Ban biên tập, chúng tôi nhiệt liệt chào mừng các bác đến Văn phòng của Ủy ban sửa đổi Hiến pháp để thăm và trao đổi công tác. Tôi xin giới thiệu tôi là Lê Minh Thông, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội, Phó trưởng ban thường trực Ban biên tập Ủy ban sửa đổi Hiến pháp. Xin được thay mặt Ban biên tập một lần nữa xin được kính chào các bác, chúc các bác sức khỏe (vỗ tay). Và thay mặt Ban biên tập, chúng tôi xin được rất hân hạnh lắng nghe ý kiến các bác. Làm việc với các bác hôm nay có tôi và các đồng chí chuyên viên của Văn phòng Ủy ban sửa đổi Hiến pháp. 

Ông Chu Hảo: Có lẽ anh Thông cho phép tôi được giới thiệu các thành viên trong đoàn (Nội dung như ở trên). Sau đây chúng tôi xin được mời Trưởng đoàn của chúng tôi phát biểu.
.

Ông Nguyễn Đình Lộc: Thực ra tôi và các anh bên Quốc hội cũng rất là quen, vì tôi … (cười) 

… Nhưng có lẽ theo tôi là chúng ta nên bình thường hóa cái quan hệ này đi, xem đây là một sinh hoạt rất bình thường, sinh hoạt dân chủ. Nhưng mà dù sao thì tôi cũng phải có vài lời cho rõ: 

Kính gửi Ủy Ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992. Chúng tôi những công dân có tên trong danh sách 16 người kèm theo đại diện cho 72 người đã trực tiếp ký tên vào “Kiến nghị sửa đổi Hiến pháp 1992” và hàng ngàn người khác đã tham gia ký tên tiếp. Hôm nay đến địa điểm tiếp nhận ý kiến đóng góp của nhân dân tại 37 Hùng Vương để trao Bản Kiến nghị cho quý Ủy Ban.

Việc chuẩn bị cho Bản kiến nghị đã được thực hiện một cách công phu lấy ý kiến nhiều chuyên gia pháp luật, các vị nhân sĩ nguyên là lãnh đạo Quốc hội, Đảng, Chính phủ, các nhân sĩ tri thức đã từng tham gia nghiên cứu, đóng góp nhiều ý kiến sâu sắc để sửa lỗi Hiến pháp trong những năm qua. 72 người đã đi đến nhất trí về ký tên ban đầu vào Bản Kiến nghị thể hiện ý thức trách nhiệm của mình đối với vận nước. Ngày 22 tháng 01 năm 2013, chúng tôi đã chính thức công bố toàn văn Bản Kiến nghị và Dự thảo trên trang mạng boxit để lấy ý kiến đóng góp của mọi người dân khắp trong và ngoài nước. Có hơn 2000 chữ ký nhất trí với nội dung Bản Kiến nghị, ngoài ra còn rất nhiều ý kiến đóng góp chân tình, có giá trị của người dân. Với mong muốn đem trí tuệ của mình, kiến thức tập thể, ý nguyện đông đảo người dân tới người có trách nhiệm nhất góp phần cho Bản Hiến pháp mới thực sự của dân, do dân, vì dân, những người tham gia xây dựng Bản Kiến nghị thống nhất cử một số đại diện đảm bảo Kiến nghị này trực tiếp gửi tới Ủy Ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp. Ngoài bản Kiến nghị này, có tài liệu tham khảo là Bản Dự thảo Hiến pháp năm 2013 làm rõ các nội dung rất mới mẻ trong đó. Cũng để tăng cường hơn nữa ý kiến đóng góp của người dân, mong Ủy ban Dự thảo cho công bố với báo chí tóm tắt tinh thần Bản Kiến nghị này của chúng tôi. Đấy là tôi nói vắn tắt. (Ông Nguyễn Đình Lộc trao bản Kiến nghị cho ông Lê Minh Thông. Vỗ tay).
.

Ông Lê Minh Thông: Trước hết là thay mặt cho Ban biên tập, tôi xin được nhận Bản Kiến nghị của các bác. Và trách nhiệm của Ban biên tập là chúng tôi sẽ báo cáo với Ủy ban sửa đổi Hiến pháp về Kiến nghị của các bác, còn việc lắng nghe cái ý kiến kiến nghị như thế nào thì thuộc thẩm quyền của Ủy ban Sửa đổi Hiến pháp. Trách nhiệm của chúng tôi sẽ chuyển đến tận tay các đồng chí trong Ủy ban Sửa đổi Hiến pháp. Xin được cám ơn các bác! Các bác còn có ý kiến gì nữa không ạ?

Ông Nguyễn Đình Lộc: Tôi thì … tôi nghĩ những buổi như thế này thì cũng nên là ngồi lâu lâu tí chăng? Chúng ta tạo cái sinh hoạt dân chủ trong … của đất nước. Nên xem đây là sinh hoạt dân chủ, vì chúng tôi với tất cả thành tâm mà đến đây, không có một ý đồ nào khác. Và chắc các anh tiếp chúng tôi cũng vì … đây là những người thành tâm đến với chúng ta.  Nhưng mà … là sự ban đầu. Mọi sư ban đầu bao giờ cũng có cái bỡ ngỡ của nó. Nhưng mà ,trước lạ sau quen, tôi nghĩ rằng dần dần rồi chúng ta tạo ra cái không khí dân chủ, để mọi tiếng nói dân chủ đều có thể bọc bạch ra được.  Cho nên tôi nghĩ là … anh Trung xem có ý kiến gì thêm nói thêm nữa ? …
.

Ông Nguyễn Trung: Trước hết tôi rất hoan nghênh việc đồng chí đã đại diện cho Ủy ban sửa đổi Hiến pháp tiếp chúng tôi và tiếp nhận chính thức Bản Kiến nghị của chúng tôi và đồng thời tiếp nhận luôn cả cái Hiến pháp mẫu để tham khảo. 

Cho tôi xin nói một vài suy nghĩ thế này. Hiến pháp là một việc cực kỳ hệ trọng, quyết định vận mệnh của một quốc gia, nó lại là một văn bản thiêng liêng nhất, tối cao nhất đối với cả nước. Cho nên tôi nghĩ rằng cái việc lần này tiến hành sửa đổi Hiến pháp là một cái sinh hoạt chính trị cực kỳ quan trọng của đất nước. Xin cho phép tôi nói thế này, một cách rất thẳng thắn: hiện nay phải nói rằng dư luận trong nước đã rất sôi nổi xung quanh vấn đề này. Rất không may là tự nhiên nó hình thành ra hai cái loại, xưa nay vẫn có một cái danh từ tôi không biết ai đặt cho, một bên là dư luận của báo chí “lề phải”, một bên là dư luận của báo chí “lề trái”. Tôi nghĩ rằng là cái sự phân chia như vậy nó rất không nên và tôi nghĩ rằng về phía nhà nước là những người đang trực tiếp được dân ủy nhiệm tiến hành những cái việc như thế này nên làm sao có một cái thống nhất hay là một cái trao đổi giữa các báo chí, giữa các luồng dư luận khác nhau để mà đừng có cái chuyện lề trái, lề phải nữa. Lề trái hay lề phải, nhưng mà vấn đề Hiến pháp là Hiến pháp của cả nước. Cho nên việc đầu tiên tôi xin đề nghị nên có một cái cách gì đó làm sao để mà có một cái thực sự một cái diễn đàn của nhân dân bàn về những vấn đề vận mệnh của đất nước. Đó là ý kiến thứ nhất.
.

Ý kiến thứ hai tôi cũng thấy rằng, tiếc rằng cho đến nay tất cả những báo chí chính thống của chúng ta hầu như là đứng ngoài cuộc. Và thậm chí là có những cái gì mà đưa lên thì lại đưa lên một chiều thôi. Còn rất nhiều cái ý kiến khác thì tôi thấy rằng là hầu như là vắng bóng, tôi nghĩ rằng là bây giờ nên giao nhiệm vụ cho các báo chí chính thống đang được nhà nước ủy nhiệm vai trò báo chí làm sao cũng phải sưu tầm những cái tiếng nói xây dựng chung quanh cái chuyện sửa đổi Hiến pháp này để thực sự nó trở thành một vấn đề thảo luận, chứ đừng để cho cái việc xây dựng Hiến pháp nó chỉ là một bên nói, một bên không nghe hoặc ngược lại. Thì như thế là nó không thể nào hình thành được một cái diễn đàn mà nhất là vấn đề xây dựng Hiến pháp bây giờ lại là vấn đề hết sức hệ trọng đối với đất nước. 

Ý thứ ba cho phép tôi nói thế này, sự thực ra tình hình đất nước của chúng ta hiện nay đang có rất nhiều vấn đề vừa là những cái thách thức cực kỳ lớn, rất nguy hiểm nhưng mà đồng thời cũng là những cơ hội rất lớn. Cho nên tôi nghĩ rằng, việc sửa đổi Hiến pháp lần này hoặc là cái việc viết lại, viết Hiến pháp mới nó là cái cơ hội vô cùng lớn. Có thể từ cái chỗ này chúng ta tạo ra được một cái sức mạnh của dân tộc, cái ý chí của dân tộc để mà giải quyết những các thách thức đất nước bây giờ đang phải đối mặt cũng như là để giải quyết những các nhiệm vụ bây giờ đất nước phải làm. 

Cho nên bây giờ chúng tôi rất thiết tha đề nghị với Ủy ban Sửa đổi Hiến pháp quan tâm đến chuyện này và lưu ý đến những các đề nghị của chúng tôi. Nhất là chúng tôi thiết tha đề nghị nên có một diễn đàn công khai, cởi mở. Một cái diễn đàn này mà tôi nghĩ rằng là hoàn toàn trong tầm tay tổ chức chứ không phải là có vấn đề gì trừ phi là chúng ta sợ cái sự thảo luận công khai thì chúng ta không dám làm. Còn nếu chúng ta thật sự vì quan tâm đến vận mệnh của đất nước, thực sự là vì muốn cần phát huy cái ý chí của nhân dân, thực sự cần một cái sự đồng tâm nhất trí rất cao độ, nó gần như là một cái dạng Diên Hồng mới cho một thời điểm vô cùng quan trọng của đất nước, thì tôi đề nghị một cái diễn đàn như vậy. Dân tộc này hoàn toàn đủ trưởng thành để mà có một cái diễn đàn như vậy. Tôi không nghĩ rằng chúng ta làm được một cái diễn đàn như thế, những cái người nào xấu, những cái người nào mà muốn lật đổ cái đất nước Việt Nam này có thể có chân trong cái diễn đàn đó được. Đấy là một cái đề nghị rất thiết tha của chúng tôi. Xin hết.
.

Ông Lê Công Giàu: Tôi xin có ý kiến! Mấy hôm nay trong TP HCM cũng có một số cuộc họp, Câu lạc bộ Hưu trí, rồi vân vân … Một số anh em ngồi lại với nhau cũng có trao đổi về vấn đề sửa đổi Hiến pháp. Có một điều mà anh em đề nghị tôi rất là cấp bách đó là vấn đề kéo dài thời gian góp ý. Vì hiện nay quy định là 3 tháng mà “tháng giêng là tháng ăn chơi”, hết một tháng rồi. Mà ngay cái việc triển khai xuống cho đến tận tay người dân đến giờ này vẫn chưa có nhiều cái thông tin. Ngay Bản Dự thảo thì cũng chỉ mới đưa xuống một vài nơi. Cho nên tôi đề nghị cái này là … cái này là rất cấp bách: đề nghị gia hạn thời gian cho góp ý Hiến pháp, mà chúng tôi đề nghị, trong cái bản đề nghị chung này chúng tôi cũng đã có rồi đấy, rất nhiều anh em nhắc đi nhắc lại là nếu có dịp thì anh phải nói đề nghị Ủy ban Soạn thảo Hiến pháp rồi trình ra cho cấp có thẩm quyền kéo dài cái này ra 1 năm thì mới đủ thời gian để anh em và dân chúng góp ý. Chứ đâu phải Hiến pháp là ai cũng có thể móc từ bụng ra nói được ngay mà phải trao đổi thảo luận và phải có thời gian để mà suy nghĩ, nghiên cứu. Thì tôi xin đề nghị là nhấn mạnh cái điểm thời gian là 3 tháng, mà trừ tháng tết là còn có 2 tháng rất là gấp. Không thể nào là một cái Hiến pháp mà có thể 5 năm, 10 năm, 20 năm nữa mới thay đổi mà lại chỉ có thể làm trong 2 tháng thì có lẽ đối với chúng ta ai cũng thấy cái điều đó nó quá cấp bách, rất là khó thực hiện. Và nếu như thế là sẽ làm qua loa, làm cho nó có hình thức thôi chứ không thể nào nó có chiều sâu được. Tôi xin hết.

Ông Phạm Duy Hiển: Tôi xin có một ý kiến, ngắn thôi. Chúng tôi ở đây cũng nhiều lần là cũng được các ban của Quốc hội mời đến để mà tham vấn về chuyện này chuyện khác, lần này thì không được mời nhưng mà chúng tôi tự động có cái ý kiến gửi. Tôi chỉ rất mong là làm thế nào những ý kiến này được phản hồi, mà tốt nhất là được phản hồi trong một cái cuộc ngồi lại giữa những người Sửa đổi Hiến pháp và những người lãnh đạo Quốc hội cùng đối thoại với chúng tôi để xem chúng tôi sai ở chỗ nào. Rất mong!
.

Ông Nguyễn Đình Lộc: Tôi xin phát biểu thêm một ý kiến. Hôm nay chúng ta nói đến Hiến pháp mà Hiến pháp thì chúng ta biết được về mặt lý luận chúng ta xác định rõ, mà ngay Tư sản cũng đã xác định rõ là luật cơ bản. Vừa rồi tôi cũng đột nhiên được đọc một tác phẩm về Mác, chính ông Mác cũng nói: Hiến pháp là luật cơ bản … Cái chữ “cơ bản” của ông ấy rõ lắm. Nhưng mà hiểu như thế nào được đầy đủ các từ đó, rồi tính đến cái việc vận dụng vào xã hội ta như thế nào? Thì có một điều mà tôi băn khoăn như thế này:

Thật ra, nhân dân đã quan tâm đến Hiến pháp chưa? Bao nhiêu người quan tâm? Người nông dân ai nghĩ đến Hiến pháp? Cho nên làm thế nào những cái dịp như chúng ta tổ chức lấy ý kiến hiện nay phải là một cái cơ hội để làm thế nào để tuyên truyền thật rộng rãi đến những kiến thức rất là cơ bản nhưng cũng là tối thiểu có thể đến được đối với người nông dân. Không thì người dân vẫn cứ dửng dưng mà mình thấy hơi lo, hơi lo là vì cơ bản như thế mà mình xem thường thì tức là tai họa rồi. Thật ra đấy là một sự lãng phí rất lớn trong quá trình phát triển cái nền văn bản pháp luật, nền văn bản Hiến pháp. Đấy là một sự lãng phí rất lớn. Nhưng mà vì tình hình nó như thế cho nên chúng ta có vẻ như là chấp nhận nó và xem đó như là một việc bình thường trong sinh hoạt của chúng ta. Cho nên rõ ràng đó là một tai họa. Vì vậy những dịp như chúng ta đang thực hiện hiện nay, thì phải thấy rằng đây là một thời cơ, cơ hội rất lớn cho chúng ta và các cơ quan có trách nhiệm, mà tôi nghĩ rằng là chính Quốc hội của chúng ta chứ không phải ai khác, phải là cơ quan đi đầu trong việc như vậy. Vì vậy tôi thấy rằng là nếu mà Quốc hội chúng ta lại lặng lẽ như thế này như hiện nay ý thì thực ra cũng là đáng tiếc. Nên như thế là một sự lãng phí rất lớn vì loài người đã đi đến cái Hiến pháp hàng 2, 3 thế kỷ nay rồi. Thế mà bây giờ chúng ta cứ lẽo đẽo chạy theo mà chạy không kịp chứ không phải chạy đuổi. Thường thường anh đi sau phải nhanh hơn anh đi trước thì thực tế bây giờ chúng ta lại lẽo đẽo đi sau. Và vì vậy mà cái kiến thức Hiến pháp rất cơ bản đó, hết sức thiêng liêng đó, hết sức quý giá đó, hết sức giá trị đó lại thật ra treo lơ lửng, ai cũng nhìn thấy được nhưng không ai thấy nó phải làm gì cả.
.

Cho nên tôi nghĩ rằng là không biết làm thế nào đây, phải chăng vừa rồi như anh Trung nêu ý kiến, phải chăng là phải biến những cái dịp này tổ chức nhiều hội thảo và tìm ra những cái ý kiến nó mạnh mẽ đối với nhau, để tìm ra cái… Và tôi nghĩ rằng anh em phải nói rằng là phía Nam mạnh hơn ở chỗ này, vì miền Bắc chúng ta có một thời gian dài là theo Hiến pháp Sô viết, mà Hiến pháp Sô viết là Hiến pháp Stalin, mà Hiến pháp Stalin, Hiến pháp Lênin là nói chuyên chính thôi. Bây giờ thì không khí khác hẳn. Nói đến Hiến pháp thì không thể nói đến chuyên chính. Đương nhiên đó là công cụ quan trọng nhưng mà nó chủ yếu không phải để chuyên chính, để mà thay đổi xã hội, để mà phát triển xã hội. Nhưng mà bây giờ ý kiến ấy chúng ta nói được với nhau, thuyết phục không đơn giản. Cho nên … không biết là … Có anh Thông chủ trì thế này là may quá, cho nên nêu vấn đề này để rồi làm thế nào để  tri thức Hiến pháp, văn hóa Hiến pháp nó lan rộng trong nhân dân như là làn sóng. Tôi nghĩ là rằng là một thuận lợi rất cơ bản, nếu bỏ qua là một sự lãng phí, đáng trách và đáng phê phán.  

Ông Tương Lai: Tôi thì cũng có dịp theo dõi và biết được anh Thông cũng đã có phát biểu trên diễn đàn Quốc hội, trên báo chí. Thế nó có một cái tình cờ thế này, ở trong đoàn hôm nay đi là có 3 người, trước hết là có anh Lộc, nguyên Bộ trưởng Tư pháp, trưởng Ủy ban mà do Quốc hội và Bộ Khoa học công nghệ thành lập gọi là Ủy ban … gì nhỉ … duyệt về thảo luận Hiến pháp do anh Lộc làm trưởng ban (ông Lộc: cũ rồi) và anh Vũ Đức Khiển và tôi cũng có dịp được tham gia vào trong … Tôi nghĩ cách đây cũng 5 năm rồi anh Lộc ạ, và hôm ấy ông Lộc có một cái kết luận tôi nhớ mãi sau đó ông Nguyễn Khánh cũng là thành viên của Ban ấy cũng nhấn mạnh là các anh lưu ý ý anh Lộc là cái đề tài mà Bộ Khoa học công nghệ trao hồi ấy cho cái viện của anh Đường, sau này là anh Thảo phụ trách đấy, là lập một cái đề tài cấp nhà nước về sửa đổi Hiến pháp. Mà phải thành đề tài cấp nhà nước và làm trong mấy năm, một cái chi phí khá lớn, cái số tiền bỏ ra khá lớn nhưng mà vấn đề là làm thế nào để qua cái này nâng cao hiểu biết về pháp luật, về dân trí. Bởi vì muốn nói thực thi dân chủ mà dân, trình độ dân không am hiểu về luật pháp, không có tinh thần thượng tôn luật pháp thì rất khó để mà thực thi dân chủ. 

Từ bấy đến nay thì vô hình chung hôm nay cả 3 thành viên đó có mặt trong đoàn đến đây để mà đưa cái kiến nghị ra. Thì chúng tôi nghĩ như thế này, tại sao chúng tôi làm cái việc kiến nghị sửa đổi Hiến pháp và trong một thời gian vắn tập trung cao độ trí tuệ của một nhóm người. Bên cạnh cái kiến nghị là đưa ra một cái dự thảo Hiến pháp mới dựa trên những cái thành tựu mà như là anh Lộc đã trình bày, vượt qua cái thời kỳ, cái tư duy của Stalinit, Maoit về chuyên chính vô sản. Và đã gọi là chuyên chính vô sản thì không thể có một cái Hiến pháp là công cụ của dân để mà kiểm soát nhà nước.
.

Thực chất Hiến pháp là Bộ luật cơ bản để mà ai kiểm soát ai, là dân kiểm sát cái quyền lực, để dân trao quyền mà không bị mất quyền. Đó là cái bi kịch lớn nhất của loài người từ xưa đến nay mà đến bây giờ vẫn chưa vượt qua được. Nhưng mà dù sao những thành tựu của văn minh nó cũng đã bước những cái bước tiến để nó đạt tới cái chỗ là dân qua công cụ của pháp luật mà trước hết là qua Hiến pháp – cái đạo luật cơ bản mà anh Nguyễn Đình Lộc vừa nói để mà kiểm soát quyền lực của nhà nước, để nhà nước không phải muốn làm gì thì làm mà nhà nước chỉ làm được những cái việc mà luật pháp cho phép, còn dân thì được làm tất cả những việc gì mà luật pháp không cấm. Và như vậy thì không thể có khái niệm về chuyên chính vô sản được, cho nên cái đó phải loại trừ ra khỏi đời sống tinh thần của đất nước thì mới có thể bàn tới chuyện Hiến pháp. Chừng nào còn giữ cái tư duy ấy, chừng ấy không thể có Hiến pháp và mọi cái sự sửa đổi vụn vặt đều trở nên vô nghĩa. Cái tinh thần ấy chính là tinh thần chúng tôi đưa ra trong Kiến nghị về sửa đổi Hiến pháp. Và đó cũng là tinh thần mà trí tuệ dồn vào để đưa ra như là một tài liệu tham khảo về Hiến pháp sắp tới của một nước Việt Nam dân chủ.
.

Chúng ta đã bao nhiêu núi xương sông máu đổ ra để giành được độc lập, nhưng mà có độc lập mà không có tự do, không có dân chủ, không có hạnh phúc thì độc lập không có ý nghĩa gì. Điều này thì nó trở thành câu nói cửa miệng của mọi người rồi. Nhưng mà trên thực tế chúng ta mới có độc lập nhưng mà chúng ta chưa có dân chủ, chưa có tự do. Trên thực tế cho đến hiện nay là nông dân, bà con Dương Nội vẫn đang ngồi biểu tình và trên những cái video mà phi chính thức đó, ngoài luồng đó thì vẫn thấy là dân… Mặc dầu là trong những cái diễn văn thì chưa bao giờ những cái từ “vì dân”, “phục vụ dân”, “gần dân” nó lại nhiều như bây giờ. Và dân nói là gần dân, phục vụ dân và đừng thụi dân như người ta đang thụi dân trên, ngay cả vấn đề đối với bà con Dương Nội, bà con Văn Giang. Cho nên cái Hiến pháp này tôi đề nghị, nhân ở đây thì đề nghị là các vị ở trong cái … tiếp nhận ý kiến sửa đổi Hiến pháp làm sao để lắng nghe cho được cái tiếng nói của dân. Và trong tiếng nói của dân thì có tiếng nói của cái nhóm trí thức mà chúng tôi đã kiến nghị, thì chúng tôi xin có ý kiến thêm là như vậy.
.

Ông Nguyễn Đình Lộc: Thôi như thế có lẽ cũng là … Mở đầu tôi nghĩ cũng là tốt rồi. Mong có thể được gặp lại. Và thay mặt cho các đồng chí anh em ở đây xin được cám ơn đồng chí Thông và tất cả anh em ở Ủy ban đã giành thời gian ưu tiên cho chúng tôi trong những ngày bận rộn này của các anh để tiếp chúng tôi, tuy cũng không được dài lắm nhưng cũng đậm đà rồi đấy. Tin xin chia tay, cám ơn. 

Ông Lê Minh Thông: Một lần nữa tôi xin thay mặt cho Ban biên tập chúng tôi xin cám ơn các bác đã bố trí thời gian đến trực tiếp gặp Ban biên tập và chúng tôi sẽ chuyển Kiến nghị của các bác đến các cơ quan có thẩm quyền để xem xét các Kiến nghị của các bác. Tết Nguyên đán sắp tới, xin thay mặt Ban biên tập chúc sức khỏe các bác, chúc cho một Năm mới các bác và gia đình dồi dào sức khỏe và đón Mùa Xuân hết sức an lành. Xin tạm biệt các bác. (Vỗ tay).
.

Ông Nguyễn Đình Lộc bắt tay ông Lê Minh Thông

Hàng thứ nhất, từ trái: Hồ Uy Liêm, Nguyễn Trung, Phạm Chi Lan, Nguyên Ngọc, 
Nguyễn Đình Lộc, Huỳnh Tấn Mẫm, Tương Lai, Nguyễn Minh Thuyết, Tô Nhuận Vỹ.

Hàng thứ hai, từ trái: Lê Công Giàu, Chu Hảo, Nguyễn Quang A, Phạm Duy Hiển, 
Hoàng Xuân Phú, Phan Hồng Giang. (Ảnh: Lê Kiên).

Nguồn: Ba Sàm.