Hội Văn Nghệ Dân gian Việt Nam vừa cho tái bản cuốn sách "Lịch sử và Nghệ thuật Ca trù" của Nguyễn Xuân Diện, trong khuôn khổ Dự án công bố, phổ biến tài sản văn hóa văn nghệ dân gian Việt Nam. Đây là lần tái bản thứ hai, in tại Nxb. Văn hóa dân tộc với số lượng 2.000 bản. Trước đó, vào năm 2010, cuốn sách được tái bản lần đầu tại Nxb Thế giớí với số lượng 1.000 bản.
"Lịch sử và Nghệ thuật Ca trù" vốn là Luận án Tiến sĩ Ngữ văn của Nguyễn Xuân Diện được bảo vệ thành công vào ngày 30 tháng 3 năm 2007 và được in thành sách vào tháng 10 cùng năm với số lượng 500 bản.
Cuốn sách sau đó đã được Hội Xuất bản trao Giải Vàng Sách Đẹp của ngành xuất bản toàn quốc năm 2008.
Cuốn sách sau đó đã được Hội Xuất bản trao Giải Vàng Sách Đẹp của ngành xuất bản toàn quốc năm 2008.
Nhân dịp cuốn sách được tái bản lần thứ hai, xin trân trọng giới thiệu Thay lời tựa của Giáo sư Trần Văn Khê:
.
Thay lời tựa.
NHẬN XÉT CỦA GIÁO SƯ TRẦN VĂN KHÊ
VỀ LUẬN ÁN TIẾN SĨ CỦA NGUYỄN XUÂN DIỆN
Năm
vừa qua, trước khi gặp tác gỉa tại quê nhà, tôi đã đọc được quyển sách
"Góp phần tìm hiểu lịch sử Ca trù" của Nguyễn Xuân Diện. Tôi vô cùng
thích thú và ngạc nhiên.
Thích thú vì trước kia khi bắt đầu tìm hiểu Ca trù, tôi chỉ đọc được hai bài viết trên báo Nam Phong của Nguyễn Đôn Phục và Phạm Quỳnh. Sau này, có thêm quyển Việt Nam Ca trù biên khảo của hai tác gỉa Đỗ Trọng Huề và Đỗ Bằng Đoàn. Hôm nay, quyển sách của Nguyễn Xuân Diện đã cho tôi biết thêm rất nhiều sách báo về hát Ca trù mà tôi chưa hề đọc được. Trước kia tôi chỉ biết một quyển Ca trù thể cách mà trong thư mục tác gỉa đã cho tôi biết thêm sáu, bảy quyển Ca trù thể cách khác, lại còn kê khai trên bảy chục văn bia viết bằng chữ Nôm đang được tàng trữ tại Viện Hán Nôm.
Ngạc nhiên vì tác gỉa là một thanh niên lại chịu học Hán Nôm, sưu tầm, nghiên cứu rất nhiều tư liệu về Ca trù và giữ chức vụ Phó Giám đốc Thư viện, ngạc nhiên vì quyển sách là một bước tiến rất mới và rất xa trong việc nghiên cứu Ca trù, vừa mang tính phát hiện, vừa mang tính bao quát, phương pháp áp dụng rất phù hợp với cách nghiên cứu trong các nước tiên tiến, đầy đủ tiêu chuẩn quốc tế nên có độ tin cậy rất cao. Tôi rất mong khi về nước sẽ gặp được tác gỉa để tỏ lời khen tặng.
Nhờ biết trước khả năng của tác gỉa nên khi tôi làm cố vấn cho việc lập hồ sơ để trình bày những nét đặc thù của ca trù cho Unesco, tôi đã nghĩ ngay đến em và mời em tham gia viết hồ sơ, cụ thể là phần lịch sử và phát triển ca trù Việt Nam.
Hôm nay, sau khi đọc bản Luận án của em thì tình cảm mến được tăng lên rất nhiều. Nội dung vô cùng phong phú. Công việc sưu tầm, nghiên cứu phân tích và phê phán các văn bia rất phù hợp với những phương pháp khoa học đã được áp dụng trên các nước Âu Mỹ theo phương cách đặt câu hỏi cái gì, ai, ở đâu, lúc nào, như thế nào (what, who, where, when, how) và không quên đối chiếu với những tư liệu khác.
Nhờ đó, có nhiều phát hiện mới mà từ trước đến nay chúng ta chưa được biết. Có những nghi vấn về Ông Tổ của Ca trù, về lúc nào danh từ “Ca trù” được dùng lần đầu tiên thì Luận án này đã đưa ra những bằng chứng đáng tin cậy.
Nhờ Luận án này, chúng ta thấy rõ không gian biểu diễn Ca trù như hát thờ, hát chơi và hát chúc hổ (hát chúc thọ nhà Vua hay tiếp Sứ ngoại quốc), cách tổ chức giáo phường, lề lối và hoàn cảnh sinh hoạt của các nghệ nhân, nghệ sĩ; nắm rõ được các thể cách, thể điệu (chín mươi chín thể cách trong đó có sáu mươi sáu về hát và ngâm và ba mươi ba hát và múa), xuất xứ và miêu tả nhạc khí căn bản của Ca trù như phách, đàn đáy, trống chầu; kỹ thuật hát (hát khuôn, hát hàng hoa, các khổ đàn, khổ phách như phách khoan, phách mau, phách theo, phách rốc, phách ba, phách hơi, phách vào ba ra bảy…).
Luận án đưa ra bảy kết luận nhưng trong Luận án, chúng ta thấy nhiều điều có thể mở ra những vấn đề nghiên cứu khác nữa.
Văn phong giản dị, ngôn ngữ và chánh tả chính xác. Nội dung và hình thức của Luận án cho phép chúng tôi đánh gía đây là một công trình khoa học tối ưu. Nguyễn Xuân Diện đã đóng góp đáng kể trong việc nghiên cứu về lịch sử Ca trù đồng thời cũng cung cấp được nhiều cứ liệu quan trọng trong việc phục hồi không gian văn hóa Ca trù và phát triển nghệ thuật Ca trù.
Mặc dầu đề tài Luận án đặt trọng tâm vào nguồn tư liệu Hán Nôm về việc nghiên cứu Ca trù, chúng tôi đề nghị thêm một phụ lục vào những bài viết đáng kể về Ca trù của các tác gỉa ngoại quốc như Baron trong quyển Histoires curieuses des royaumes du Tonkin et de Laos.
Nên có một bảng ngữ vựng về những thuật ngữ chuyên môn trong Ca trù.
Nên có một danh sách những dĩa hát xưa nay về Ca trù (Beka, Columbia…), những băng ghi âm ghi hình.
.
Thích thú vì trước kia khi bắt đầu tìm hiểu Ca trù, tôi chỉ đọc được hai bài viết trên báo Nam Phong của Nguyễn Đôn Phục và Phạm Quỳnh. Sau này, có thêm quyển Việt Nam Ca trù biên khảo của hai tác gỉa Đỗ Trọng Huề và Đỗ Bằng Đoàn. Hôm nay, quyển sách của Nguyễn Xuân Diện đã cho tôi biết thêm rất nhiều sách báo về hát Ca trù mà tôi chưa hề đọc được. Trước kia tôi chỉ biết một quyển Ca trù thể cách mà trong thư mục tác gỉa đã cho tôi biết thêm sáu, bảy quyển Ca trù thể cách khác, lại còn kê khai trên bảy chục văn bia viết bằng chữ Nôm đang được tàng trữ tại Viện Hán Nôm.
Ngạc nhiên vì tác gỉa là một thanh niên lại chịu học Hán Nôm, sưu tầm, nghiên cứu rất nhiều tư liệu về Ca trù và giữ chức vụ Phó Giám đốc Thư viện, ngạc nhiên vì quyển sách là một bước tiến rất mới và rất xa trong việc nghiên cứu Ca trù, vừa mang tính phát hiện, vừa mang tính bao quát, phương pháp áp dụng rất phù hợp với cách nghiên cứu trong các nước tiên tiến, đầy đủ tiêu chuẩn quốc tế nên có độ tin cậy rất cao. Tôi rất mong khi về nước sẽ gặp được tác gỉa để tỏ lời khen tặng.
Nhờ biết trước khả năng của tác gỉa nên khi tôi làm cố vấn cho việc lập hồ sơ để trình bày những nét đặc thù của ca trù cho Unesco, tôi đã nghĩ ngay đến em và mời em tham gia viết hồ sơ, cụ thể là phần lịch sử và phát triển ca trù Việt Nam.
Hôm nay, sau khi đọc bản Luận án của em thì tình cảm mến được tăng lên rất nhiều. Nội dung vô cùng phong phú. Công việc sưu tầm, nghiên cứu phân tích và phê phán các văn bia rất phù hợp với những phương pháp khoa học đã được áp dụng trên các nước Âu Mỹ theo phương cách đặt câu hỏi cái gì, ai, ở đâu, lúc nào, như thế nào (what, who, where, when, how) và không quên đối chiếu với những tư liệu khác.
Nhờ đó, có nhiều phát hiện mới mà từ trước đến nay chúng ta chưa được biết. Có những nghi vấn về Ông Tổ của Ca trù, về lúc nào danh từ “Ca trù” được dùng lần đầu tiên thì Luận án này đã đưa ra những bằng chứng đáng tin cậy.
Nhờ Luận án này, chúng ta thấy rõ không gian biểu diễn Ca trù như hát thờ, hát chơi và hát chúc hổ (hát chúc thọ nhà Vua hay tiếp Sứ ngoại quốc), cách tổ chức giáo phường, lề lối và hoàn cảnh sinh hoạt của các nghệ nhân, nghệ sĩ; nắm rõ được các thể cách, thể điệu (chín mươi chín thể cách trong đó có sáu mươi sáu về hát và ngâm và ba mươi ba hát và múa), xuất xứ và miêu tả nhạc khí căn bản của Ca trù như phách, đàn đáy, trống chầu; kỹ thuật hát (hát khuôn, hát hàng hoa, các khổ đàn, khổ phách như phách khoan, phách mau, phách theo, phách rốc, phách ba, phách hơi, phách vào ba ra bảy…).
Luận án đưa ra bảy kết luận nhưng trong Luận án, chúng ta thấy nhiều điều có thể mở ra những vấn đề nghiên cứu khác nữa.
Văn phong giản dị, ngôn ngữ và chánh tả chính xác. Nội dung và hình thức của Luận án cho phép chúng tôi đánh gía đây là một công trình khoa học tối ưu. Nguyễn Xuân Diện đã đóng góp đáng kể trong việc nghiên cứu về lịch sử Ca trù đồng thời cũng cung cấp được nhiều cứ liệu quan trọng trong việc phục hồi không gian văn hóa Ca trù và phát triển nghệ thuật Ca trù.
Mặc dầu đề tài Luận án đặt trọng tâm vào nguồn tư liệu Hán Nôm về việc nghiên cứu Ca trù, chúng tôi đề nghị thêm một phụ lục vào những bài viết đáng kể về Ca trù của các tác gỉa ngoại quốc như Baron trong quyển Histoires curieuses des royaumes du Tonkin et de Laos.
Nên có một bảng ngữ vựng về những thuật ngữ chuyên môn trong Ca trù.
Nên có một danh sách những dĩa hát xưa nay về Ca trù (Beka, Columbia…), những băng ghi âm ghi hình.
.
Ngày 26 tháng 3 dương lịch, năm 2007.
GS. TS Trần Văn Khê
Nguyên Giáo sư Đại học Sorbonne Paris
Nguyên
Giám đốc nghiên cứu (Directeur de recherche) Trung tâm nghiên cứu khoa
học quốc gia Pháp. Thành viên danh dự Hội đồng Quốc tế Âm nhạc
(Unesco). Viện sĩ thông tấn Hàn Lâm viện châu Âu Khoa học, Văn chương,
Nghệ thuật.
(Đã ký tên và đóng dấu)
Tái bản lần 1:
LỊCH SỬ VÀ NGHỆ THUẬT CA TRÙ
Khảo sát nguồn tư liệu tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm
Khảo sát nguồn tư liệu tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm
Lời giới thiệu
(cho lần tái bản thứ nhất)
.
Nhân dịp cuốn sách được tái bản, chúng tôi xin gửi lời cảm ơn đến Công ty Cổ phần Từ Văn và Nhà xuất bản Thế giới, cũng như đông đảo bạn đọc đã từng quan tâm đến cuốn sách này, đặc biệt đối những độc giả đã tìm kiếm nhưng chưa có được cuốn sách này trong lần xuất bản đầu tiên.
Hà Nội, Trung thu Canh Dần (2010).
Nguyễn Xuân Diện.
Sách gồm 274 trang, khổ 15 cm x 23 cm, được chia làm 3 chương:
Chương 1: Tổng quan nguồn tư liệu
Chương 2: Lịch sử và sinh hoạt ca trù
Chương 3: Nghệ thuật ca trù
Trong sách còn các phần Mở đầu, Kết luận, Phụ lục và nhiều ảnh minh họa.
Cuốn sách đã được trao Giải VÀNG - SÁCH ĐẸP của ngành xuất bản năm 2008
"Cuốn
sách trình bày nhiều vấn đề về lịch sử phát triển ca trù và nghệ thuật
ca trù dựa trên nguồn tư liệu Hán Nôm có giá trị, được hoàn thành trên
cơ sở Luận án Tiến sĩ mà tác giả đã bảo vệ thành công tại Hội đồng chấm
luận án cấp Nhà nước.
Trong cuốn chuyên khảo này, các thông tin được tác giả đưa ra đều mới mẻ, có chứng tích rõ ràng, đáng tin cậy. Có nhiều tư liệu chưa từng được các nhà nghiên cứu trước đây đề cập tới, hoặc có khi đã viết, nhưng không cung cấp chứng cứ thì nay được Nguyễn Xuân Diện giới thiệu.
Đây là một chuyên khảo có giá trị về ca trù, giúp cho chúng ta hiểu biết có căn cứ về một bộ môn nghệ thuật độc đáo trong văn hóa Việt Nam. Chính vì lẽ đó tôi xin trân trọng giới thiệu với tất cả những ai quan tâm đến ca trù và bạn đọc xa gần cuốn sách đặc sắc này".
Trong cuốn chuyên khảo này, các thông tin được tác giả đưa ra đều mới mẻ, có chứng tích rõ ràng, đáng tin cậy. Có nhiều tư liệu chưa từng được các nhà nghiên cứu trước đây đề cập tới, hoặc có khi đã viết, nhưng không cung cấp chứng cứ thì nay được Nguyễn Xuân Diện giới thiệu.
Đây là một chuyên khảo có giá trị về ca trù, giúp cho chúng ta hiểu biết có căn cứ về một bộ môn nghệ thuật độc đáo trong văn hóa Việt Nam. Chính vì lẽ đó tôi xin trân trọng giới thiệu với tất cả những ai quan tâm đến ca trù và bạn đọc xa gần cuốn sách đặc sắc này".
TS. Trần Đoàn Lâm Giám đốc kiêm Tổng biên tập Nhà xuất bản Thế giới.
___________________
*Ghi bên lề: Tác giả vẫn dành 01 bản bìa cứng xuất bản lần 2 (2010) cùng một số CD Ca trù đặc sắc để dành tặng bác Ha Le - một tri kỷ. Đề nghị bác Ha Le gửi email cho biết địa chỉ để tác giả gửi sách biếu.
*Ghi bên lề: Tác giả vẫn dành 01 bản bìa cứng xuất bản lần 2 (2010) cùng một số CD Ca trù đặc sắc để dành tặng bác Ha Le - một tri kỷ. Đề nghị bác Ha Le gửi email cho biết địa chỉ để tác giả gửi sách biếu.
Tôi muốn xin bác Diện quyển sách "LỊCH SỬ VÀ NGHỆ THUẬT CA TRÙ" thì làm phải làm thế nào ?
Trả lờiXóaAnh Dien chac la hat ca tru hay lam nhi? O que em co sac phong cua dong ho Ngo ve ca tru ko biet anh co quan tam ko nhi?
Trả lờiXóaHihi, chúc mừng chú nhé, trông hoành tráng hơn bản trước. Giá cháu cũng được sở hữu một cuốn ^_^
Trả lờiXóahttp://www.han-nom.org/HanNom.php
Trả lờiXóa1. Đang tìm cách mua sách CA TRÙ nầy.
2. Cách nay không lâu, có vào thăm trang Tễu, đọc và chép về máy bản phiên Nôm NƯ TỬ TU TRI của Bác Nguyễn Ngọc Thanh. Cám ơn công việc phiên âm công phu và chủ nhà NXD.
3. Đọc kỹ và so với bản Nôm Khải Định, thấy có vài chỗ phiên sai, gọi là lỗi sơ ý.
4. Hơn 10 năm trước, tôi có soạn bài NTTT, làm bài đọc thêm cho khoá học Giới Thiệu Chữ Nôm các cấp 2 & 3 và mới giao cho Web Master trang han-nom.org để bỏ lên trang Web.
5. Trang Web đang trong thời kỳ thiết lập nên còn rất thô sơ.
Một trở ngại lớn mà chúng tôi chưa vượt qua được là "hiển thị chữ Nôm qua các Browsers thông dụng (Explorer, FireFox, Chrome, Safari, v.v.)"
Tạm thời, thử một số bài Chữ Nôm trên Blog.
Explorer mở cửa cho một số virus vào phá máy, chúng tôi phải ngưng Explorer.
Firefox thì "vui giận bất thường", chỉ còn dùng Chrome tạm ổn(editor mới đọc được hết chữ Nôm).
6. Có mời một số thân hữu hợp tác, có cả anh NXD; bởi trang Web chưa ổn định nên chưa dám hối thúc các bạn gởi bài vở đăng vào đó.
7. Mời Bác Nguyễn Ngọc Thanh và Bác nào thích chữ Nôm, theo trạm nối ghi bên trên, chép bản PDF NƯ TỬ TU TRI.
8. Tám trang phóng ảnh bản Nôm để ở phần Phụ Lục; trong 40 câu Phụ Chú vừa câp nhựt trong tháng 10 2012, sau khi đọc bản phiên của Bác NNT; ngoài ra có tạo thêm một số chữ Nôm và cấp Ucode mới theo Unicode Standard, giữ trong HanNomP.ttf, bản cập nhựt chưa gởi qua anh NXD.
vanhocchunom
Trời đất quỉ thần ơi! Đêm qua tôi đọc bài này trên điện thoại lúc đi làm, hết giờ giải lao phải vội tắt máy vô cày tiếp, chưa kịp thấy dòng chữ đỏ đỏ "Ghi bên lề". Trưa nay ngồi vào máy bàn, đọc thấy mà mừng và cảm động đến lặng người! Không biết nói làm sao nữa!...
Trả lờiXóaBác Diện ôi!!!
Ở nước ta có hiện tượng càng gần đây (nghĩa là xã hội càng "văn minh") thì sách khoa học càng khó bán". Do đó các nhà xuất bản rất dè dặt với loại sách gọi là "nâng cao dân trí". Ca trù là loại nghệ thuật thính phòng, kén người thưởng thức. Nghiên cứu về ca trù lại càng kén độc giả hơn. Nhìn chung loại sách như của Nguyễn Xuân Diện thường chỉ in được một lần và chỉ dưới 1000 bản, bán lay lắt nhiều năm mới hết, có khi phải bán mớ trong các hội chợ sách. (Đây là một thê thảm về văn hoá ở nước ta, cho thấy "phú quý giật lùi" khủng khiếp). Thế mà sách của NXD có lần in tới 2000 bản và lần này là lần in thứ 3, cũng là một trường hợp khá hiếm đấy. Xin chúc mừng.
Trả lờiXóaTôi ở Pháp, rất ngưỡng mộ tài năng của anh Diện, tôi muốn mua vài quyển Ca Trù, không biết phải làm thế nào ? Xin anh chỉ cho.
Trả lờiXóaHậu Hiền (Paris)