CLB THĂNG LONG MỜI NGUYỄN XUÂN DIỆN NÓI CHUYỆN VỀ GIA PHẢ

Thưa chư vị,

Sáng nay, Lâm Khang đi hầu chuyện các cụ CLB Thăng Long ở số 2 phố Trần Bình Trọng, Hà Nội. Chuyên đề các cụ muốn tôi trình bày là về gia phả và cách thức viết một cuốn gia phả. Có khoảng trên 100 cụ đến dự buổi nói chuyện. 

Tôi cũng báo cáo với các cụ, ở Thư viện Viện Nghiên cứu Hán Nôm (183 Đặng Tiến Đông, HN) hiện lưu trữ 264 cuốn gia phả. Cuốn gia phả của họ Trần ở xã Đông Ngạc, huyện Từ Liêm, HN là cuốn có niên đại xưa nhất, được soạn vào năm 1533, ghi lại thế thứ mười đời từ Trần Thụ đến Trần Văn Kính. 

Trong 264 cuốn gia phả nói trên có cuốn ghi bằng chữ Hán, có cuốn ghi bằng chữ Nôm. Theo thống kê của GS. TS Nguyễn Xuân Kính thì về tên gọi, có 117 cuốn mang tên gia phả, 53 cuốn gọi là thế phả, 24 cuốn mang tên phả ký, 16 cuốn tộc phả, 5 cuốn ngọc phả, 4 cuốn phả hệ...Chỉ có 3 trên tổng số 264 gia phả được khắc in ván gỗ, còn lại là chép tay. Về độ dày, cuốn nhiều số trang nhất là Hương Khê Nguyễn thị gia phả 1200 trang viết tay. Đây là gia phả họ Nguyễn ở Hương Khê. Dòng họ này có nhiều người học giỏi. Có cuốn ít trang nhất là Giáo Dục xã Đỗ tộc phả của họ Đỗ ở tổng Đại An, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định, chỉ có 6 trang. Gia phả gồm 100 trang trở lên có 123 cuốn. Trong số 264 cuốn gia phả thì có 162 cuốn có ghi tên người biên soạn, người viết lời tựa, trong đó có nhiều nhà khoa bảng, người giữ chức vụ cao trong nhà nước quân chủ: Nguyễn Nghiễm, Ngô Thì Sĩ, Phạm Đình Hổ. Về địa bàn phân bố, Thăng Long - Hà Nội là nơi có nhiều gia phả nhất, sau đó đến các tỉnh Hà Tây, Hải Dương, Nghệ An....

 

Ngoài thông tin trên, tôi cũng báo cáo với các cụ về các cuốn gia phả đặc biệt của Việt Nam (gia phả trên lụa, trên đá, gỗ; gia phả hoàng tộc; bí mật trong một số cuốn gia phả mà tôi có dịp tiếp cận, biên dịch...).

Buổi nói chuyện kéo dài từ 8h30 đến 10h. Các cử tọa lắng nghe chăm chú, và còn mong được nghe thêm các chuyên đề khác nữa, do Nguyễn Xuân Diện trình bày, như: Ca trù, Vai trò trí thức trong đời sống xã hội thời trước, tín ngưỡng dân gian Việt Nam...

 

Buổi nói chuyện kế tiếp, vào sáng ngày mai, do GS. Thiếu tướng Công an Lê Văn Cương trình bày.

Nguyễn Xuân Diện kính trình.