NHẤT PHIẾN BĂNG TÂM

Ở xóm Sui làng Mông Phụ có cái giếng, bên cạnh có tấm bia, trên bia có 4 chữ Nho “Nhất Phiến Băng Tâm”.

 Ấy là 4 chữ lấy từ một bài thơ Đường. Bài thơ này rất nổi tiếng nên các đồ sứ của Trung Hoa cũng thường vẽ tranh và đề bài này bên cạnh.

Toàn văn như sau:

PHÙ DUNG LÂU TỐNG TÂN TIỆM
Vương Xương Linh
芙蓉樓送辛漸其一
寒雨連江夜入吳，
平明送客楚山孤。
洛陽親友如相問，
一片冰心在玉壺。

Phù Dung lâu tống Tân Tiệm (kì 1)
Hàn vũ liên giang dạ nhập Ngô,
Bình minh tống khách Sở sơn cô.
Lạc Dương thân hữu như tương vấn,
Nhất phiến băng tâm tại ngọc hồ.

Dịch nghĩa

Mưa lạnh rơi khắp mặt sông trong đêm vào đất Ngô,
Khi trời sáng tiễn khách chỉ có ngọn núi đất Sở trơ trọi.
Nếu như bạn bè thân thích ở Lạc Dương có hỏi thăm,
(Thì xin đáp tôi vẫn giữ) một mảnh lòng trong sáng như băng trong bình ngọc.

Chú giải:

 
- Phù Dung lâu do vua nhà Đông Tấn cho xây và đặt tên ở tại phía tây bắc thành Trấn Nam phủ (nay là tây bắc huyện Đan Dương, tỉnh Giang Tô).

- dạ nhập Ngô: Tác giả mới ra làm quan ở Ngô, ban đêm sông nước mưa lạnh vừa đến, thì sáng sớm hôm sau lại đưa Tân Tiệm về Lạc Dương, tiễn chân ở đất Sở.

- Sở sơn cô: Ngọn núi trơ trọi ở đất Sở. Có nơi hiểu là núi Cô ở đất Sở.

- Lạc Dương: Giờ là Hà Nam.

Bản dịch của Đông Sơn cư sĩ

Đêm mưa thuyền tếch sông Ngô,
Chon von núi Sở sáng đưa khách về.
Lạc Dương bạn hỏi xa quê,
Giá trong hồ ngọc lòng thề như in.

Bản dịch khuyết danh

Canh thâu lác đác tiếng mưa,
Tiễn nhau núi Sở sông Ngô đưa đường.
Mượn về dặm khách Lạc Dương,
Giá trong lòng vẫn thường thường thế đây.

Nguồn: Đường Thi Quốc Âm Cổ Bản, Nguyễn Xuân Diện - Trần Ngọc Đông, NXB tổng hợp TP HCM, trang 359-360

Bản dịch của Nam Trân

Mưa lạnh tràn sông đêm đến Ngô
Sáng ra tiễn khách núi buồn trơ
Lạc Dương nếu có người thân hỏi
Một mảnh lòng băng tại ngọc hồ.

Bản dịch của Trần Trọng Kim

Đang đêm mưa lạnh vào Ngô,
Sáng ngày đưa khách, núi cô trập trùng.
Lạc Dương bầu bạn hỏi cùng,
Băng tâm một mảnh ở trong ngọc hồ.

Nguồn: Trần Trọng Kim, Đường thi, NXB Văn hoá thông tin, 1995

Bản dịch của Cao Tự Thanh

Mưa lạnh theo sông tối tới Ngô,
Sáng ra đưa khách núi Nam sầu.
Bạn bè đất Lạc như thăm hỏi,
Một mảnh lòng băng giữa ngọc hồ.

Nguồn: Cao Tự Thanh, Giai thoại thơ Đường, NXB Phụ nữ, 1995.
Cảm ơn bạn Nguyễn Văn Xá đã tìm được nhiều bản dịch cho bài thơ này.
Ảnh giếng Sui (ảnh Sandinh.com)
Bình gốm và tranh: Từ Hạnh.