SEN & CUA

Cua & Sen
(Bài này tặng Hy Bách Phạm Hy Tùng tiên sinh)

Nhà sưu tầm cổ vật Phạm Hy Tùng vừa gửi tặng tôi một ống bút bằng trúc. Chiều cao của ống là 17,2 cm. Thân ống có khắc phù điêu SEN – CUA, hình hai đóa sen nở giữa đám lá, và một con cua nhỏ nằm trên một lá sen. Nét khắc rất tinh tế và rất đẹp.

Bên cạnh là một bài thơ chữ Hán, (có bản phiên âm và dịch nghĩa gửi kèm theo ống bút):

Phiên âm:

Tương Giang dạ vũ túy quần đà,
Lược kiến đông phong đạm tiếu oa.
Di nhập họa lâu do giải bộ,
Bích sa song ngoại nguyệt như ba.

(Quý Sửu xuân, vương nguyệt
Thương Loa thư).

Dịch nghĩa:

Mưa đêm trên sông Tương, đám người kéo thuyền say khướt,
Thoáng thấy gió xuân cười trên vũng nước xoáy.
Trở vào lầu vẽ, còn nấn ná dừng chân,
Ngoài song the biếc, ánh trăng như sóng gợn.

(Tháng Mùa Xuân năm Quý Sửu.
Thương Loa viết).

* Chú thích: Thương Loa tên Triệu Thư, tự Dịch Đình, hiệu Thương Loa, người đời Thanh. Bài thơ này rất nổi tiếng, nhiều tác phẩm điêu khắc trên tre gỗ đã sử dụng.

Chiếc ống bút bằng trúc có trong cuốn sách "Bộ sưu tập cổ vật Trung Hoa"
của tác giả Phạm Hy Tùng.

Nhân được tặng cổ vật, xin hầu quý vị câu chuyện về ý của đề tài CUA - SEN.

Trên các đĩa mà vua chúa Việt Nam đặt làm bên Trung Hoa, có một số đĩa có vẽ hình CUA – SEN (xem hình). Đây cũng là đề tài thường thấy trên các đĩa cổ.

Cua chữ Hán là ẩn chữ Giáp. Đời xưa thi cử lấy Nhất giáp, Nhị giáp, Tam giáp để phân thứ bực các tiến sĩ. Nhất giáp còn gọi là đỉnh giáp chỉ có ba bực:Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa.

Một con cua là Nhất giáp. Hoa sen tên chữ là Liên hoa, đồng âm với chữ Liên khoa (liên tục các khoa thi).

CUA – SEN là Nhất Giáp Liên Hoa, tức là Nhất giáp liên khoa.

Hai con cua là: Nhị giáp Liên hoa, tức là Nhị giáp liên khoa.