Du ký - 2008:
Thăm biệt thự Chị em Bà Đoàn Lê
Nguyễn Xuân Diện
Cuối tuần vừa rồi tôi đưa cả gia đình đi nghỉ ở Đồ Sơn. Thú vui non nước Đồ Sơn đều đã được thưởng ngoạn: nào tắm biển, nào đi ngựa, thăm dinh Bảo Đại, thăm Casino Đồ Sơn...
Chúng tôi có đến thăm biệt thự của hai nữ sĩ họ Đoàn. Đó là một biệt thự rộng đến 800 mét vuông, lưng dựa vào núi, mặt hướng ra biển. Chủ nhân của biệt thự là hai chị em bà Đoàn Lê và Đoàn Thị Tảo – những người rất nổi tiếng trong văn giới.
Bà Đoàn Lê có những tác phẩm gây tiếng vang như: Cuốn gia phả để lại (tiểu thuyết), Niết Bàn rực cháy (phim), Làng Vũ Đại ngày ấy (phim), Trinh tiết xóm Chùa (tập truyện) ...Còn bà Đoàn Thị Tảo – em gái bà Đoàn Lê thì nổi tiếng với bài Chị tôi đã được nhạc sĩ Trọng Đài phổ nhạc, và cô Mỹ Linh trình bày rất thành công ca khúc này. Cuốn Trịnh Tiết Xóm Chùa còn được GS Nguyễn Lân Dũng PR giữa Quốc hội. Đại biểu Quốc hội lúc ấy còn quan tâm đến dân nhiều, nên sai đệ đi lùng mua khắp nơi.
Nguyễn Xuân Diện
Cuối tuần vừa rồi tôi đưa cả gia đình đi nghỉ ở Đồ Sơn. Thú vui non nước Đồ Sơn đều đã được thưởng ngoạn: nào tắm biển, nào đi ngựa, thăm dinh Bảo Đại, thăm Casino Đồ Sơn...
Chúng tôi có đến thăm biệt thự của hai nữ sĩ họ Đoàn. Đó là một biệt thự rộng đến 800 mét vuông, lưng dựa vào núi, mặt hướng ra biển. Chủ nhân của biệt thự là hai chị em bà Đoàn Lê và Đoàn Thị Tảo – những người rất nổi tiếng trong văn giới.
Bà Đoàn Lê có những tác phẩm gây tiếng vang như: Cuốn gia phả để lại (tiểu thuyết), Niết Bàn rực cháy (phim), Làng Vũ Đại ngày ấy (phim), Trinh tiết xóm Chùa (tập truyện) ...Còn bà Đoàn Thị Tảo – em gái bà Đoàn Lê thì nổi tiếng với bài Chị tôi đã được nhạc sĩ Trọng Đài phổ nhạc, và cô Mỹ Linh trình bày rất thành công ca khúc này. Cuốn Trịnh Tiết Xóm Chùa còn được GS Nguyễn Lân Dũng PR giữa Quốc hội. Đại biểu Quốc hội lúc ấy còn quan tâm đến dân nhiều, nên sai đệ đi lùng mua khắp nơi.
Tôi may mắn quen biết bà Đoàn Thị Tảo cũng đã khá lâu. Bà Đoàn Lê, Đoàn Thị Tảo là em gái của bà Đoàn Linh – thân mẫu của TS. Trần Đoàn Lâm, bạn tôi. Trần Đoàn Lâm hiện là GĐ nhà xuất bản Thế giới, Chủ tịch Quỹ Đan Mạch – Việt Nam phát triển văn hóa. Những lần sang chơi, nghe đàn ngâm thơ với Trần Đoàn Lâm, tôi cũng đã có may mắn được dùng cơm với bà Tảo, và được biết bà là một phụ nữ nấu ăn rất ngon.
Gia đình họ Đoàn có 9 chị em. Đây vốn là một gia đình chuyên nghề Nho – Y nổi tiếng nền nếp gia phong ở Phòng. Các bà đều được thụ hưởng nền giáo dục rất nghiêm của song thân. Cả 9 bà đều thành gia thất với những người có vị trí trong xã hội.
Tôi mới hân hạnh được tiếp xúc với 4 bà là bà Linh, bà Ngọc, bà Lê, bà Tảo. Các bà đều đã sáu bảy mươi tuổi mà nói chuyện rất duyên dáng và cuốn hút. Có lẽ vì thế, mỗi lần chị em bà Lê bà Tảo “nhảy lên” mặt báo là cứ phải chiếm trọn một trang báo, bất kể báo to hay báo nhỏ. Nếu tôi là một nhà văn hay nhà báo thì có lẽ tôi phải viết chí ít cũng phải 9 kỳ về 9 chị em nhà bà.
.
Bà Linh và Bà Ngọc. Bà Ngọc là cô bé trong thiên ký sự Chùa Hương thuở nào.
Khi chúng tôi đến, bà Tảo đón chúng tôi ở ngõ. Rồi bà dịu dàng bế đứa con nhỏ của tôi, dịu dàng vui cười với cháu bé như một người bà thân thương.Chúng tôi cùng trò chuyện về văn học và xã hội, về những tác phẩm mới và cũ của các bà. Rồi bà Đoàn Lê đưa chúng tôi đi thăm hết các nơi trong biệt phủ. Nào non bộ, nào ao cá, nào phòng tranh, nào phòng văn...Bà còn đưa cu Moon nhà tôi đi xem đàn cá vàng trong cái bể lớn ở giữa khu vườn.
Mọi cử chỉ của bà đều toát lên sự dịu dàng, chu đáo ân cần và lịch lãm, khiến cho chúng tôi thấy rất xúc động.
Trò chuyện hồi lâu, bà Lê nhắc bà Tảo chuẩn bị ít đồ ăn để mời các cháu ở lại dùng cơm tối. Chúng tôi vội cảm ơn không thể ở lại, vì đang đi nghỉ cùng đại gia đình ở biệt thự V.T.
Bà Lê vội đi lấy tập Thu biển, tập thơ mới nhất của bà Tảo để bà ký tặng gia đình chúng tôi. Bà Đoàn Lê biết nhà tôi là một người làm công tác nghiên cứu và cũng có vẽ vời, nên bà mời sang năm xuống chơi, bà sẽ dành cho cả một tầng biệt thự để làm xưởng vẽ. Bà Tảo thì bảo nhà tôi cứ yên tâm đem các cháu xuống, bà sẽ chợ búa, trông giữ đám trẻ con cho mà vẽ vời.
Tạm biệt biệt phủ của các nữ sĩ họ Đoàn, tôi vô cùng xúc động trước tình cảm mà các bà đã dành cho chúng tôi. Trong chuyến đi này, những giây phút êm đềm trong biệt phủ của các nữ sĩ họ Đoàn đã trở thành một kỷ niệm đẹp đẽ mà chúng tôi không thể nào quên.
Hà Nội, 7.6. 2008
N.X.D
_____________
Ai cứu Xóm Chùa?
Nguyễn Lân Dũng
.
Xóm Chùa là tên một làng quê được nhắc đến trong nhiều truyện ngắn của nữ tác giả Đoàn Lê (trong tập Trinh tiết Xóm Chùa, NXB Hội Nhà văn, 2005) . Có thể đó không phải là một địa danh thật và không phải mọi câu chuyện ở đây đều xảy ra tại một làng quê cụ thể nào, nhưng với cái nhin sắc sảo và nhân ái của tác giả, tôi tin là những câu chuyện xảy ra liên quan đến cái Xóm Chùa này đều là những chuyện có thật tại nông thôn nước ta từ ngày Mở cửa. Tôi khâm phục văn tài của Đoàn Lê vì chị đã làm cho người đọc không thể không khắc khoải suy nghĩ và lo âu cho tương lai của nông thôn nước ta trước những diễn biến đi ngược lại với truyền thống nhân văn, nhân ái qua hàng nghìn năm qua.
.
Xóm Chùa hay Xóm Chùa Ông là nơi dân chúng tụ tập lại sống quanh khu lăng mộ của một liệt sĩ dòng tôn thất nhà Trần. Xóm Chùa đang yên lành thì náo động lên bắt đầu từ cái cát-sét có được sau ngày giải phóng. Nó làm đủ mọi nhiệm vụ trong đám cưới , đám tang. Không ngày nào không có người tìm đến chủ nhân với hàng đống các loại băng khóc cha, khóc mẹ, loại dành riêng cho con dâu, con rể, con nuôi, có cả loại kinh Phật dành cho đối tượng đang thập tử nhất sinh. Cú sốc lớn hơn là từ ngày cái gái Nhớn được tuyển làm diễn viên ở Trung ương quay về làng với hai mắt xanh lè, mí mắt rắc nhũ óng ánh, mặt mũi chỗ đỏ, chỗ nâu, quần áo miếng xanh, miếng tím.. Rồi lại xuất hiện cái ti-vi cho cả xóm xem chung. Tiếp đến bà Chiu bán rượu nếp bị chiếc xe của Tây móc vào đòn gánh kéo lê một quãng gây xây xát nhẹ mà được đền tới 400 đô-la, khiến cho nhiều người ao ước được vướng vào xe của Tây như bà (!). Rồi chuyện cô gái lai đen tên Mừng chuyên hủ hóa với trai làng và quy đổi ra thành gạo. Nhưng chưa có gì đáng xáo trộn bằng chuyện mở đường cao tốc qua làng làm tha hóa cả một tầng lớp cán bộ thất học và tham lam. Chủ tich xã Quang sau bốn năm cầm quyền, bằng cách nhử mồi câu cá, sợi dây bảo hiểm cho gã hoạn lợn đã dài tận Huyện, tận Thành phố, gã cóc sợ ai nữa. Gã thường bật cười bảo dân xóm Chùa: Các vị đi xe đạp lên Tỉnh kiện tôi sao nhanh bằng tôi đi xe máy(!). Thế là lão bán đứt Khu vườn cây của các cụ cho Viện cây giống. Nhưng sự thật là “Viện đứng nhận lấy danh nghĩa thôi. Họ chỉ có ba suất. Còn bác Thái (bí thư) lo cho bảy suất con cháu anh em trong nhà…Còn mười suất phía ông Quang chủ tịch mặc ông ấy lo… Ông biết Viện trưởng Viện cây giống là ai không? Chồng con Cúc nhà dượng Tám gọi chúng tôi bằng bác họ” …Thế đấy, họ Đào vươn ngành, vươn chi như vòi bạch tuộc, bám vào đất xóm Chùa chưa thỏa, sao còn dây mơ rễ má, cốt che mắt thiên hạ ăn cướp với nhau. Họ tranh cướp nhau mặt đường đến nỗi lão Hớn đã nói “ Để có rẻo mặt đường dưới âm, cần phải chết sớm tranh đất, tôi xin chết ngay”. Thiêng thật, sau khi bị mất trộm ba cây vàng có được do bán hớ mảnh đất đáng giá mười ba cây lão đã thắt cổ tự vẫn. Đáng sợ hơn là thời kỳ cô Khờ (có ông nội là mõ làng, bố đi đánh dậm nuôi cả nhà) lấy người Đài Loan đổi tên là Lầy Lầy và với dáng điệu đung đưa háng với bộ váy xẻ ngược, xẻ xuôi, để lộ đến tận khúc đùi nõn nà, đập cửa ô tô đánh sầm rồi điềm nhiên lắc mông đi về làng. Lầy Lầy mừng tết Trung Thu cho mỗi người 1 đô-la, trẻ con mỗi đưa mỗi gói bánh quy kèm mấy viên kẹo Tàu. Cả làng được dịp rộ lên kéo nhau đi nhận quà như đi nhận phát chẩn. Lầy Lầy về làng để tuyển con gái đi Đài Loan mà tiêu chuẩn phải xinh xắn, dễ coi, trẻ, khỏe…lại còn phải xịn. Lầy Lầy dám bảo bà Duệ lo cho khoản tiền kha khá để vá màng trinh cho con bà trước khi đưa đi xuất ngoại. Và bi thảm nhất là chuyện cả làng há hốc mồm ra khi biết kết quả khám nghĩa vụ quân sự có tới một nửa thanh niên xóm Chùa bị loại vì máu có khoản dương tính với con Hít (!).Lão Bản ngậm ngùi: Còn đâu Xóm Chùa ngày xưa nữa. Giờ tha hồ con gái đóng mác xuất ngoại, con giai đu đưa ma túy,ca-ve lẻn vào tận làng hoạt động kiếm tiền. Cái tha hóa len lỏi đến cả nhà ông lão đại tá về hưu có thằng con phá hang làm Khu Du lịch sinh thái rởm Hang Dơi. Nó đưa ba gái về nhà nói dối là để chờ lớp đào tạo nhà buồng, không ngờ một cô khiêu khích được lão già đến nỗi làm ông chết vì nhồi máu cơ tim ngay trên giường (!).
Đọc xong 16 truyện trong tập sách này lòng tôi đau xót quá. Đành rằng không phải chỗ nào cũng như Xóm Chùa này, nhưng rõ ràng ở nhiều nơi nông thôn hiện đã không còn bình yên nữa. Tôi thường xuyên trả lời trên báo Nông nghiệp Việt Nam cho nên hàng ngày nhận được khá nhiều thư. Bên cạnh những thông tin đáng mừng về thành công của đổi mới cây trồng , vật nuôi và phát triển nghề thủ công, còn không ít những lá thư tâm tình về sự nghèo đói, bỏ học , buồn chán và cả những thư hỏi rất nhiều về chuyện tình dục trước hôn nhân. Nông thôn đang chuyển động. Cái tốt đang về với làng quê nhưng không ít cái xấu cũng đang len lỏi về theo. Nhà nghỉ, quán Karaokê , cắt tóc thư giãn , Game online …đang tỏa dần đến tận các xóm làng vốn bao đời thanh bình, êm ả. Không it những cán bộ cơ sở hy sinh việc nhà để gánh vác biết bao công tác giúp đỡ dân làng chỉ với những đồng tiền lương hay phụ cấp quá ít ỏi. Nhưng những Xóm Chùa vẫn hiện diện nơi này nơi nọ với những biến tướng khác nhau, nhưng đều giống nhau ở sự tha hóa của cán bộ cơ sở, sự tê liệt hoạt động của Đảng và các đoàn thể quần chúng, sự bóp nghẹt dân chủ , trù giập người cương trực và sự tiếp nhận dễ dãi những lối sống hưởng thụ không lành mạnh.
Ai cứu những Xóm Chùa nói trên? Câu hỏi đó cần được mọi người suy nghĩ trước khi để tình hình diễn biến theo chiều hướng xấu. Đừng quên rằng trên 70% cư dân nước ta còn đang sống ở nông thôn và nguồn lực lao động để công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước đang trông chờ vào lớp trẻ còn đang chưa rời khỏi đồng ruộng hôm nay.
16.05.2008.
Tại một kỳ họp Quốc hội, GS Nguyễn Lân Dũng đã PR tác phẩm Trinh tiết Xóm Chùa của nữ văn sĩ Đoàn Lê. Ông đề nghị các đại biểu Quốc hội tìm đọc tác phẩm này.
.
Xóm Chùa hay Xóm Chùa Ông là nơi dân chúng tụ tập lại sống quanh khu lăng mộ của một liệt sĩ dòng tôn thất nhà Trần. Xóm Chùa đang yên lành thì náo động lên bắt đầu từ cái cát-sét có được sau ngày giải phóng. Nó làm đủ mọi nhiệm vụ trong đám cưới , đám tang. Không ngày nào không có người tìm đến chủ nhân với hàng đống các loại băng khóc cha, khóc mẹ, loại dành riêng cho con dâu, con rể, con nuôi, có cả loại kinh Phật dành cho đối tượng đang thập tử nhất sinh. Cú sốc lớn hơn là từ ngày cái gái Nhớn được tuyển làm diễn viên ở Trung ương quay về làng với hai mắt xanh lè, mí mắt rắc nhũ óng ánh, mặt mũi chỗ đỏ, chỗ nâu, quần áo miếng xanh, miếng tím.. Rồi lại xuất hiện cái ti-vi cho cả xóm xem chung. Tiếp đến bà Chiu bán rượu nếp bị chiếc xe của Tây móc vào đòn gánh kéo lê một quãng gây xây xát nhẹ mà được đền tới 400 đô-la, khiến cho nhiều người ao ước được vướng vào xe của Tây như bà (!). Rồi chuyện cô gái lai đen tên Mừng chuyên hủ hóa với trai làng và quy đổi ra thành gạo. Nhưng chưa có gì đáng xáo trộn bằng chuyện mở đường cao tốc qua làng làm tha hóa cả một tầng lớp cán bộ thất học và tham lam. Chủ tich xã Quang sau bốn năm cầm quyền, bằng cách nhử mồi câu cá, sợi dây bảo hiểm cho gã hoạn lợn đã dài tận Huyện, tận Thành phố, gã cóc sợ ai nữa. Gã thường bật cười bảo dân xóm Chùa: Các vị đi xe đạp lên Tỉnh kiện tôi sao nhanh bằng tôi đi xe máy(!). Thế là lão bán đứt Khu vườn cây của các cụ cho Viện cây giống. Nhưng sự thật là “Viện đứng nhận lấy danh nghĩa thôi. Họ chỉ có ba suất. Còn bác Thái (bí thư) lo cho bảy suất con cháu anh em trong nhà…Còn mười suất phía ông Quang chủ tịch mặc ông ấy lo… Ông biết Viện trưởng Viện cây giống là ai không? Chồng con Cúc nhà dượng Tám gọi chúng tôi bằng bác họ” …Thế đấy, họ Đào vươn ngành, vươn chi như vòi bạch tuộc, bám vào đất xóm Chùa chưa thỏa, sao còn dây mơ rễ má, cốt che mắt thiên hạ ăn cướp với nhau. Họ tranh cướp nhau mặt đường đến nỗi lão Hớn đã nói “ Để có rẻo mặt đường dưới âm, cần phải chết sớm tranh đất, tôi xin chết ngay”. Thiêng thật, sau khi bị mất trộm ba cây vàng có được do bán hớ mảnh đất đáng giá mười ba cây lão đã thắt cổ tự vẫn. Đáng sợ hơn là thời kỳ cô Khờ (có ông nội là mõ làng, bố đi đánh dậm nuôi cả nhà) lấy người Đài Loan đổi tên là Lầy Lầy và với dáng điệu đung đưa háng với bộ váy xẻ ngược, xẻ xuôi, để lộ đến tận khúc đùi nõn nà, đập cửa ô tô đánh sầm rồi điềm nhiên lắc mông đi về làng. Lầy Lầy mừng tết Trung Thu cho mỗi người 1 đô-la, trẻ con mỗi đưa mỗi gói bánh quy kèm mấy viên kẹo Tàu. Cả làng được dịp rộ lên kéo nhau đi nhận quà như đi nhận phát chẩn. Lầy Lầy về làng để tuyển con gái đi Đài Loan mà tiêu chuẩn phải xinh xắn, dễ coi, trẻ, khỏe…lại còn phải xịn. Lầy Lầy dám bảo bà Duệ lo cho khoản tiền kha khá để vá màng trinh cho con bà trước khi đưa đi xuất ngoại. Và bi thảm nhất là chuyện cả làng há hốc mồm ra khi biết kết quả khám nghĩa vụ quân sự có tới một nửa thanh niên xóm Chùa bị loại vì máu có khoản dương tính với con Hít (!).Lão Bản ngậm ngùi: Còn đâu Xóm Chùa ngày xưa nữa. Giờ tha hồ con gái đóng mác xuất ngoại, con giai đu đưa ma túy,ca-ve lẻn vào tận làng hoạt động kiếm tiền. Cái tha hóa len lỏi đến cả nhà ông lão đại tá về hưu có thằng con phá hang làm Khu Du lịch sinh thái rởm Hang Dơi. Nó đưa ba gái về nhà nói dối là để chờ lớp đào tạo nhà buồng, không ngờ một cô khiêu khích được lão già đến nỗi làm ông chết vì nhồi máu cơ tim ngay trên giường (!).
Đọc xong 16 truyện trong tập sách này lòng tôi đau xót quá. Đành rằng không phải chỗ nào cũng như Xóm Chùa này, nhưng rõ ràng ở nhiều nơi nông thôn hiện đã không còn bình yên nữa. Tôi thường xuyên trả lời trên báo Nông nghiệp Việt Nam cho nên hàng ngày nhận được khá nhiều thư. Bên cạnh những thông tin đáng mừng về thành công của đổi mới cây trồng , vật nuôi và phát triển nghề thủ công, còn không ít những lá thư tâm tình về sự nghèo đói, bỏ học , buồn chán và cả những thư hỏi rất nhiều về chuyện tình dục trước hôn nhân. Nông thôn đang chuyển động. Cái tốt đang về với làng quê nhưng không ít cái xấu cũng đang len lỏi về theo. Nhà nghỉ, quán Karaokê , cắt tóc thư giãn , Game online …đang tỏa dần đến tận các xóm làng vốn bao đời thanh bình, êm ả. Không it những cán bộ cơ sở hy sinh việc nhà để gánh vác biết bao công tác giúp đỡ dân làng chỉ với những đồng tiền lương hay phụ cấp quá ít ỏi. Nhưng những Xóm Chùa vẫn hiện diện nơi này nơi nọ với những biến tướng khác nhau, nhưng đều giống nhau ở sự tha hóa của cán bộ cơ sở, sự tê liệt hoạt động của Đảng và các đoàn thể quần chúng, sự bóp nghẹt dân chủ , trù giập người cương trực và sự tiếp nhận dễ dãi những lối sống hưởng thụ không lành mạnh.
Ai cứu những Xóm Chùa nói trên? Câu hỏi đó cần được mọi người suy nghĩ trước khi để tình hình diễn biến theo chiều hướng xấu. Đừng quên rằng trên 70% cư dân nước ta còn đang sống ở nông thôn và nguồn lực lao động để công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước đang trông chờ vào lớp trẻ còn đang chưa rời khỏi đồng ruộng hôm nay.
16.05.2008.
Tại một kỳ họp Quốc hội, GS Nguyễn Lân Dũng đã PR tác phẩm Trinh tiết Xóm Chùa của nữ văn sĩ Đoàn Lê. Ông đề nghị các đại biểu Quốc hội tìm đọc tác phẩm này.
Cứ tưởng Xóm Chùa ở Saigon !
Trả lờiXóaLại Lân Dũng
Trả lờiXóaCảm ơn Xuân Diện qua bài viết của anh đã cho 1 người lớn tuổi như tôi biết về thân thế, sự nghiệp, thành công... của các chị em trong 1 gia đình nổi tiếng này cư trú ở Đồ sơn. Vậy mà đã nhiều lần đến Đồ sơn nhưng chưa được nghe 1 thông tin nào về các nhà văn trong 1 gia đình này.
Trả lờiXóa