Kiện Formosa: CUỘC CHIẾN PHÁP LÝ CHỐNG TÀ QUYỀN ĐÃ BẮT ĐẦU!

 

Ngư dân trên đường tới Tòa án TX Kỳ Anh nộp đơn kiện Formosa. Nguồn: FB

NGƯ DÂN KHỞI KIỆN FORMOSA:
CUỘC CHIẾN PHÁP LÝ CHỐNG TÀ QUYỀN ĐÃ BẮT ĐẦU!

Nguyễn Đăng Quang
2-10-2016

Ngày 26 và 27/9/2016 vừa qua, hàng ngàn giáo dân và ngư dân thuộc giáo xứ Phú Yên huyện Quỳnh Lưu tỉnh Nghệ An đã vượt quãng đường gần 200km để vào Tòa án Thị xã Kỳ Anh tỉnh Hà Tĩnh (nơi đặt nhà máy luyện thép Formosa) nộp đơn khởi kiện tập đoàn này. Tòa án Kỳ Anh đã nhận đơn của 506 hộ dân. Trước đấy, hôm 22/9/2016, hơn 1.000 hộ dân xã Kỳ Lợi (Kỳ Anh) đã gửi đến Chính phủ và Quốc hội yêu cầu được bồi thường 2.000 tỷ VNĐ cho những thiệt hại về vật chất, tinh thần, sức khỏe mà họ phải gánh chịu vì thảm họa cá chết do Formosa gây ra. 

Nếu yêu cầu trên không được giải quyết, họ sẽ tiến hành khởi kiện Formosa, tương tự như bà con Quỳnh Lưu vừa thực hiện! Xem ra, cuộc chiến pháp lý đòi biển sạch, môi trường sạch, chống Formosa và các thế lực tà quyền của bà con ngư dân-giáo dân miền Trung đã khởi sự! Sự kiện này đặt Tòa án Kỳ Anh nói riêng và hệ thống chính quyền các cấp nói chung vào tình thế “tiến thoát lưỡng nan”, “tứ bề thọ địch”!  Đây là cuộc khởi kiện chưa từng xảy ra trong lịch sử nền tư pháp Việt Nam. Trong cuộc chiến pháp lý hy hữu này, những người khởi kiện đã được dư luận rộng rãi trong và ngoài nước đồng tình, ủng hộ!

Thông thường, theo luật định, sau 5 ngày làm việc (tức ngày mai, Thứ Hai, 3/10/2016), Tòa án Kỳ Anh phải ra một trong các quyết định sau:

a/. Yêu cầu nguyên đơn sửa đổi, bổ sung đơn khởi kiện.

b/.Tiến hành thủ tục thụ lý vụ án.

c/.Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền.

d/.Trả lại đơn khởi kiện (tức không thụ lý vụ án).

Nhiều người dự đoán, Tòa án Kỳ Anh sẽ không dám ra quyết định thụ lý vụ án hoặc trả lại đơn khởi kiện cho nguyên đơn (tức từ chối thụ lý vụ án) vào ngày mai, 3/10/2016, mà sẽ tìm cách câu giờ! Cách câu giờ khả dĩ nhất là Tòa sẽ yêu cầu các nguyên đơn sửa đổi, bổ sung các đơn khởi kiện để Tòa có thời gian đợi chỉ thị của Tỉnh ủy Hà Tĩnh, và cũng để cho lãnh đạo cao hơn có thời gian bàn bạc, nghiên cứu, tìm cách ứng phó trước khi có ý kiến chỉ đạo thống nhất cuối cùng! 

Nếu Tòa án Kỳ Anh, sau chỉ đạo của Tỉnh ủy Hà Tĩnh, nại lý do ngư dân giáo xứ Phú Yên (Quỳnh Lưu-Nghệ An) không nằm trong vùng biển bị đầu độc ở 4 tỉnh miền Trung để trả lại đơn kiện, từ chối thụ lý vụ án này, cho dù mọi người thừa biết ngư trường đánh bắt hải sản xưa nay của họ chính là vùng biển vừa bị Formosa đầu độc, thì chẳng khác nào Tòa án Kỳ Anh đã tiếp thêm sức công phá cho quả bom FHS Hà Tĩnh!

Nhưng nếu Tòa thụ lý, mang ra xét xử, cũng đừng nên vội đoán bên nào sẽ thắng kiện, người dân hay Formosa? Nhiều luật sư đã khẳng định chắc chắn 100% là người dân sẽ thắng! Tôi cũng tin là như vậy! Nhưng ở đất nước Việt Nam ta, không thể đoán trước được kết quả bất cứ điều gì nếu chỉ đơn thuần tin vào công lý và dựa vào pháp lý! Theo thiển ý của tôi, trong vụ khiếu kiện này, nếu Tòa thụ lý và đưa ra xét xử, cho dù bên nào thắng kiện thì Chính phủ cũng sẽ là người thua! Không chỉ thua trước niềm tin và con mắt của toàn thể người dân Việt Nam, mà còn thua trước công luận quốc tế nữa! Do vậy, tôi đoán Chính phủ đang rất đau đầu tìm phương án các bên đều thắng (win-win-win). Nhưng xem ra, đây là phương án bất khả thi! Xưa nay phương án 2 bên cùng thắng (win-win) cũng là rất khó khăn và hiếm hoi, nay cả 3 bên cùng thắng (win-win-win), theo tôi, đấy chỉ là ảo tưởng!

Theo thông lệ, mọi vụ án dân sự, sau khi thụ lý và trước khi đưa ra xét xử công khai, Tòa bao giờ cũng phải tiến hành thủ tục hòa giải! Nhưng phía Formosa đã sớm dội gáo nước lạnh vào khả năng này. Dư Khánh Chương, Phó Tổng Giám đốc Formosa Hà Tĩnh, được hãng tin CNA Đài Loan dẫn lời nói rằng “Vụ việc này sẽ do Chính phủ Việt Nam giải quyết. Công ty chúng tôi không can dự!” .Thật là ngang ngược hết sức! Xin hỏi, chính các ngươi cách đây 3 tháng đã thú nhận là thủ phạm gây ra thảm họa cá chết, biển chết. Nay các ngươi  là bị đơn của vụ kiện này, các ngươi định rũ bỏ trách nhiệm, nghĩa vụ một cách ngang ngược vậy sao? Phải chăng các ngươi nghĩ rằng đã nắm được “điểm yếu” hoặc dựa vào “thỏa thuận ngầm” gì đó với đối tác nên mới dám mạnh mồm như vậy? Cũng giống như trước đây, Chu Xuân Phàm, phát ngôn viên đối ngoại của các ngươi, đã hỗn hào thách thức Chính phủ và nhân dân Việt Nam khi tuyên bố ”Chỉ có thể chọn một: hoặc là tôm cá hoặc là thép! Làm đến Thủ tướng cũng không thể chọn cả 2 được!” Chu Xuân Phàm xắc xược như vậy là bởi mấy ngày trước đó, hắn đã được bảo kê để tuyên bố như vậy! Trở lại câu nói của Dư Khánh Chương là mọi việc đã được giải quyết xong. Vậy, phải chăng Formosa bỏ ra 500 triệu USD là hết trách nhiệm và nghĩa vụ, không còn dính dáng gì về vụ cá chết, biển chết nữa ư? Y muốn đá quả bóng trách nhiệm cho Chính phủ Việt Nam đứng ra giải quyết vụ kiện này như là việc nội bộ của phía Việt Nam, còn Formosa không can dự và liên quan gì nữa vì đã “làm hết bổn phận và trách nhiêm” à? Dư Khánh Chương căn cứ vào đâu để dám nói như vậy?  Chắc hẳn tên này dựa vào điều khoản nào đó của Thỏa thuận song phương giữa Chính phủ và Formosa nên mới dám mạnh mồm như vậy?

Trước những thông tin trái ngược như vừa nói, nhằm minh bạch việc có hay không chuyện “đi đêm” hay “thỏa thuận ngầm” gì đó giữa Chính phủ và Formosa, xin đề nghị với Chính phủ cho công bố toàn văn Bản thỏa thuận song phương giữa Chính phủ và Formosa về việc chấp nhận 500 triệu USD tiền đền bù thảm họa môi trường biển 4 tỉnh miền Trung để nhân dân biết! Chính phủ vẫn thường nói mọi cái cần phải công khai, minh bạch. Vậy việc Chính phủ đứng ra thỏa thuận với Formosa giải quyết hậu quả của thảm họa cá chết, biển chết, nội dung và các điều khoản thỏa thuận như thế nào, rất nên và cần phải công khai để nhân dân toàn quốc, đặc biệt là các nạn nhân trực tiếp (tức ngư dân 4 tỉnh miền Trung) biết rõ và thực hiện, đồng thời cũng để làm cơ sở cho việc giám sát và thực thi thỏa thuận này!

Viết đến đây thì vừa nhận được tin đang xảy ra biểu tình của 6.000 giáo dân (có tin nói là 10.000 người) trước cổng đại bản doanh Formosa ở Thị xã Kỳ Anh trong Hà Tĩnh!  Đọc tin và xem các video clips cho thấy cuộc biểu tình đang diễn ra rất ôn hòa, có tổ chức, nhưng rất quyết liệt. Song cả 2 bên, người biểu tình cũng như lực lượng CSCĐ, đều giữ được bình tĩnh, chưa bên nào vượt quá giới hạn! Chưa rõ bà con giáo dân tham gia và các đức cha đứng ra tổ chức và lãnh đạo cuộc biểu tình này có bị khởi tố về tội “tụ tập đông người” hoặc “gây rối trật tự công cộng” hay không, nhưng điều rõ rệt nhất tôi thấy được qua cuộc biểu tình đang xảy ra trước Đại bản doanh Tập đoàn Formosa Hà Tĩnh là người dân đã vượt qua được nỗi sợ hãi, và sức mạnh của quần chúng nhân dân là vô địch!

Quả đúng như cổ nhân xưa nay nói: “Việc gì phải đến, tất sẽ đến! Điều gì cần làm, ắt sẽ được làm”!  Đây không chỉ là quy luật mà còn là ý chí và quyết tâm của con người ở bất cứ đâu và ở bất thời đại nào trên thế gian này!

Hà Nội, trưa ngày 2/10/2016.
N.Đ.Q.