Vốn là câu thần chú có trong truyện cổ tích “Cây Tre Trăm Đốt” lưu hành trong chốn nhân gian cả ngàn năm nay, nhưng “khắc nhập khắc xuất” hình như cũng là ý chí của các nhà quản trị thời nay. Chuyện tách ra nhập vào, từ các cơ quan tổ chức nhà nước “nhỏ như con thỏ” đến các đơn vị hành chính từ xã đến tỉnh là chuyện vẫn thường xảy ra. Câu hỏi đặt ra là tại sao phải nhập hay tách tỉnh này tỉnh nọ mấy ngày nay đang nóng trên công luận sau khi có thông báo chính thức của một quan bà, chị của cái ông giám đốc sở đi buôn chổi đót mà kiếm được tiền xây biệt phủ, mua được đất làm trang trại bạt ngàn trên núi. Lý do chính được nêu ra là các vị trong cung phát hiện thấy có tình trạng các đơn vị hành chính ngày càng phình to về cơ cấu và tăng lên về số lượng. Năm 1986 Việt Nam chỉ có 44 đơn vị hành chính cấp tỉnh, nhưng đến 2021 đã tăng lên 63 đơn vị cấp tỉnh (tăng thêm 19 tỉnh, 178 huyện, và 1.136 xã). Từ đây, số lượng các quan từ xã đến tỉnh cũng tăng chóng mặt, dân gù lưng đóng thuế cũng không đủ nuôi bộ máy quan chức khổng lồ này, đến nỗi một vị đại biểu của dân đã phải thốt lên giữa nghị trường rằng tiền lương nhà nước trả cho đội ngũ này có vài triệu một tháng thì họ không sống được, chính những bà bán trà đá trên phố, các bà các chị buôn thúng bán rong trên chợ, hàng trăm ngàn người kiết xác bán vé số dạo đã nuôi đội ngũ quan lại triều đình cấp phường xã đấy, mà với mức lương khủng chứ không bèo như của chính phủ đâu. Thật là một câu trả lời đích đáng! Tuy nhiên, làm cách nào để hạn chế nạn “phềnh quan” thì triều đình đã nghĩ nát nước gần chục năm nay và cuối cùng đưa ra giải pháp can thiệp bằng cách sáp nhập dựa trên hai cái tiêu chí căn cốt là quy mô dân số và diện tích tự nhiên. Các tỉnh miền núi có dân số từ 900 ngàn người và diện tích tự nhiên từ 8.000k2 trở lên sẽ không bị sáp nhập. Những tỉnh không phải miền núi có quy mô từ 1,4 triệu người và diện tích tự nhiên từ 5.000 km2 trở lên. Theo cách tính như vậy, phải có đến 20 tỉnh thành nằm trong nhóm nguy cơ cao, nhưng quan chị bảo từ nay đến 2026 sẽ chỉ sắp xếp lại và sáp nhập khoảng 10 tỉnh thành thôi. Tôi dám chắc các vị chức việc từ xã đến tỉnh nằm trong nhóm nguy cơ đang sốt sình sịch, quên cả phải làm gì cứu dân trong cơn dịch dã đang hoành hành khắp thôn cùng ngõ hẻm!
