Thứ Ba, 31 tháng 5, 2016

CƠN NGỤY BIỆN TRONG CHƯƠNG TRÌNH “60 PHÚT MỞ”


CƠN NGỤY BIỆN TRONG CHƯƠNG TRÌNH “60 PHÚT MỞ”


Lê Thiếu Nhơn
31-5-2016

Ngụy biện hay lỗi ngụy biện (fallacy) trong thảo luận và trình bày ý kiến là một vấn đề nghiêm trọng, xảy ra trên bình diện đại số đông người Việt, không chỉ ở cả dân thường mà kể cả các vị có bằng cấp, học thức, hot bloggers hay như từ cách lý luận báo chí trong nước vốn là một núi ngụy biện. Ngụy biện (fallacy) nguy hiểm hơn, còn khiến người nhiễm phải nó có một lối tư duy suy nghĩ và phân tích vấn đề sai lệch. Người càng ít tranh luận thì càng khó có khả năng phát hiện lỗi ngụy biện trong tư duy của mình để chỉnh sửa. Đó là lý do ta thấy nhiều người ít nói, nhưng một khi mở miệng thì sẽ đuối lý và kết quả là chỉ biết chửi thề, xúc phạm, tấn công cá nhân người khác mà thôi. Chúng ta thử xem xét vài ngụy biện của những người tham gia buổi “đấu tố” mang tên “Chia sẻ trên mạng xã hội để làm gì?” trong chương trình “60 phút mở” của VTV đang gây xôn xao dư luận.

CƠN NGỤY BIỆN TRONG CHƯƠNG TRÌNH “60 PHÚT MỞ”

HOÀNG VŨ

Tiêu đề: Mc Phan Anh chia sẻ về việc cá chết, do anh ấy muốn nói ra quan điểm cá nhân, muốn toàn xã hội của chúng ta có những tiếng nói dân chủ và thẳng thắn, muốn đóng góp vào một tiếng nói chung.

1- Ngụy biện của Nguyễn Thái Sơn – Nghiên cứu mạng xã hội

Lỗi ngụy biện rơm (straw man): 11’09” Sơn dẫn dắt “Những chia sẻ tiêu cực sẽ được chia sẻ gấp 4 lần những chia sẻ tích cực. Những chia sẻ tiêu cực sẽ phát triển theo cấp độ hồi hộp, lo lắng, gây khủng hoảng tột độ” lỗi ngụy biện khi bóp méo luận điểm của ai đó để từ đó tấn công nhận định của họ. Ở đây Sơn dùng ngụy biện rơm (straw man) bằng cách, đánh tráo, cường điệu hóa vấn đề cảm xúc xấu không liên quan đến việc động cơ chia sẻ thông tin của P.A.

2- Ngụy biện Facebooker Hoàng Minh Trí

– Phút 13: “Tôi viết Fb là viết chuyện tình yêu, phụ nữ vui vẻ, tôi không muốn gây cho bất kỳ ai một ý nghĩ tiêu cực, không muốn gieo rắc những âu lo cho người khác, tôi biết vì bản năng con người rất muốn biết những gì ngoài kinh nghiệm của bản thân ko được trực tiếp tiếp xúc. Nó gây cho họ cái cảm giác khoái cảm an toàn nên họ sẽ chia sẻ thông tin…”
Câu nói trên đã phạm cùng lúc 2 lỗi ngụy biện: ngụy biện lợi dụng lòng thương hại, ngụy biện gây cảm giác tội lỗi.

– Ngụy biện lợi dụng lòng thương hại (appeal to pity): ngụy biện thay vì bàn về logic của vấn đề, kẻ ngụy biện lại đánh vào cảm giác, tâm lý thương hại, trắc ẩn người đối thoại bằng sự âu lo về người khác, để dành phân lợi cho luận điểm của mình. Mr Chí đưa sự ” không muốn gieo rắc những âu lo cho người khác” vào để đánh vào tâm lý người đối thoại, gợi lòng trắc ẩn của họ.

– Ngụy biện gây cảm giác tội lỗi (appeal to shame): loại ngụy biện trong đó kẻ ngụy biện cố ý gây cho người đối thoại, hay độc giả có cảm giác tội lỗi về luận điểm của họ, cách nghĩ và hành xử ác ý, để dành phần lợi cho mình – nhưng thật ra cách dẫn dắt ấy chỉ đánh vào tâm lý, cảm xúc chứ không hề liên quan logic vấn đề đang bàn. “Nó gây cho họ cái cảm giác khoái cảm an toàn nên họ sẽ chia sẻ thông tin.”. Ta sẽ hình dung gì qua cụm từ “cảm giác khoái cảm an toàn”?

3- Ngụy biện của tiến sĩ tâm lý hành vi Phạm Mạnh Hà:

– Ngụy biện cắt xén thông tin ngoài ngữ cảnh (quoting out of context): Phút 3’20”, ông Hà đã trích dẫn Lý thuyết McClelland về nhu cầu, động cơ thúc đẩy hành động một con người gồm: động cơ tồn tại (được mọi người biết đến mình), động cơ liên kết, giao tiếp (muốn kết nối nhiều người, hiểu được quan điểm suy nghĩ của mình) và nhu cầu quyền lực (nhu cầu tác động người khác, người khác phải nghe theo mình).

Thật ra lý thuyết McClelland về nhu cầu con người thường được áp dụng trong môi trường làm việc là chính. Theo lý thuyết này, người ta chia nhu cầu, động lực người làm việc ra làm ba nhóm: nhóm muốn thử thách và đạt thành quả công việc (achievement), nhóm muốn hòa mình vào đám đông (affiliation), chọn công việc ít rủi ro và nhóm muốn có quyền lực (power), control và tác động người khác làm theo ý họ. Dựa vào việc phân chia thành viên nhóm theo cá tính, như câu, động lực của họ, “các sếp” sẽ có cách phân chia công việc hợp lý, phù hợp từng người. Lý thuyết McClelland vì thế được giảng dạy trong các giáo trình quản trị và áp dụng trong môi trường công việc là chính yếu.

Trong ngữ cảnh trao đổi trong clip, ông TS Hà đã trích dẫn sai lý thuyết McClelland (chẳng hạn không có nhu cầu tồn tại như lời ông Hà nói), do đó phạm lỗi ngụy biện cắt trích thông tin ngoài ngữ cảnh (quoting out of context).

– Ngụy biện kết luận ẩu, phán ẩu (jumping to conclusions): khi ông Hà đã kết luận – việc MC Phan Anh share một clip để mong mọi người quan tâm về quyền được lên tiếng của mình – là vì nhu cầu quyền lực. Điều này sai, vì việc lên tiếng trên không gian facebook không có ý nghĩa ép buộc người khác làm theo, tin theo và nếu nhìn khách quan, những gì Phan Anh lên tiếng là vì lương tâm, trách nhiệm và muốn cống hiến sức mình, tiếng nói mình cho cộng đồng mà thôi. Đó là một nhu cầu rất trong sáng và nếu dùng sắp xếp “nhu cầu quyền lực” theo kiểu của McClelland thì không ổn thỏa. Có nhiều học thuyết sắp xếp nhu cầu con người khác nhau, chứ không chỉ riêng của McClelland, chẳng hạn như thuyết sáu nhu cầu về mặt cảm xúc con người của Anthony Robbins trong đó có nhắc đến nhu cầu cống hiến (contribution need). Tôi thấy cách phân loại của Anthony Robbins có thể áp dụng chính xác để giải thích cho hành động đầy trách nhiệm của Phan Anh hơn là thuyết của McClelland.

4- Ngụy biện của nhà báo Hồng Thanh Quang

Tệ hại nhất là nhà báo Hồng Thanh Quang, khi ông ta đã phạm nhiều lỗi ngụy biện rất thấp kém:

– Ngụy biện kết luận ẩu (jumping to conclusions): khi phút 8’10”, Hồng Thanh Quang kết luận Phan Anh ngụy biện (Tôi thì vui nhất đoạn này, khi thấy giang hồ nhắc đến cụm từ “ngụy biện” bla bla bla), mà không có chứng cớ hay lập luận gì logic để chứng minh nhận định đó cả.

– Đoạn kết tội trên có thể liệt kê vào – ngụy biện tấn công cá nhân (ad hominem), một lỗi ngụy biện thấp kém tệ hại nhất: hạ nhục người đối thoại để từ đó làm giảm giá trị lời nói của họ.

– Ngụy biện lợi dụng người nổi tiếng (appeal to authority): ông Quang còn trích một bài thơ của nhà thơ Xuân Diệu, vốn không có tính logic gì đáng kể và chỉ để khoe chữ, đánh vào tâm lý người đối thoại mà thôi.

5- Ngụy biện của nhà báo Tạ Bích Loan:

– Ngụy biện chế giễu (appeal to ridiculous): tại thời điểm 4’40”, Tạ Bích Loan đã “à há!” nhẹ, như chế giễu lời nói của Phan Anh khi anh phản đối kết luận của TS Hà xếp loại hành động của anh là vì “nhu cầu quyền lực”.


9 nhận xét :

  1. " Đừng bao giờ tranh cãi với bọn ngu xuẩn, vì chúng sẽ kéo bạn xuống ngang chúng và đánh gục bạn bằng kinh nghiệm của chúng."
    Albert Einstein

    Trả lờiXóa
  2. Nước mình rất hay trích dẫn ý tưởng của thiên hạ như là vớ được khuôn vàng thước ngọc, trước kia các siêu VIP hay trích Mác- Lênin. Rồi tỏ ra thời thượng, năm 1999 một vài siêu VIP khi khai hội về thương mại Việt- Mỹ lại trích phát biểu của một vài anh "tầm tầm" ở cuộc hội thảo ở Thái Lan với tiêu đề "Chủ quyền kinh tế trong một thế giới đang toàn cầu hóa" để phản bác hiệp định gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế.
    Bây giờ đến lượt mấy anh mấy chị cũng trích dẫn nhưng ở tầm thấp hơn để phê phán TBL, HTQ... những người "bảo hoàng hơn cả vua".
    Tôi quan sát cả, chỉ buồn thôi. Không biết bao giờ khôn lên được.

    Trả lờiXóa
  3. VTV thông qua Tạ Bích Loan đã mắc 2 trọng tội: Một là dựng lại cái khung cảnh đấu tố rùng rợn thời CCRĐ cách đây 6 thập kỷ mà đảng đã phải xin lỗi và muốn quên đi từ lâu.
    Hai là dám "moi" lên vụ cá chết dọc các tỉnh miền trung mà Bộ TN-MT cũng như các quan chức CS đang muốn cho chìm xuồng. Tội tầy đình!

    Trả lờiXóa
  4. Cứ gọi thẳng thừng đi: Đây là một bầy vô học

    Trả lờiXóa
  5. Tranh luận nghiêm túc, cầu thị, tôn trọng sự thật, tôn trọng tính logic. Thật không dễ. Thì 60 phút mở của VTV, trong đó là nhóm TBL, Hà, Trí, HTQ đã phạm tất cả các lỗi trên là không nghiêm túc, không tôn trọng sự thật, không tôn trong logic của vấn đề, không cầu thị mà nhóm người này dùng đám đông, bầy đàn áp đặt lên số ít là Phan Anh.. Họ đã được VTV, TBL mớm chủ đề là việc PA đưa bằng chứng cá chết trong chậu nước biển lấy từ Vũng Áng lên Fb là sai, là có động cơ cá nhân quyền lực. Thế nên nhóm này đã mắc sai lầm nghiêm trọng là đáng ra phải từ lập luận có logic, tôn trọng sự thật, cầu thị để dẫn đến kết luận, thì nhóm này đã làm ngược lại. Thế nên họ đã sa vào ngụy biện mà cố cắt gọt chân cho vừa giầy. Họ khoe khoang kiến thức mà xa rời thực tế, xa rời cây đời. Riêng HTQ thì còn tệ hại hơn, ta có cảm giác ông này đang tranh cãi tay bo trong lúc trà dư tửu hậu, nói lấy được, nói văng mạng, may là chưa sùi bọt mép. Thật xấu hổ cho một vị quan QĐ không biết chỗ đứng của mình là ở đâu!
    Thực ra là CQ rất sợ thông tin vỉa hè, hay là sự chia sẻ thông tin truyền khẩu của người dân, nay thì xưa rồi người dân thay bằng thông tin mạng xã hội vì nó nhanh như chớp, lại có hình ảnh mô tả làm bằng nó đã trở thành lực lượng truyền tin, chia sẻ thông tin, thành một lực lượng truyền tin áp đảo đã đè bẹp hoàn toàn mấy trăm tờ báo giấy, tạp chí, truyền thanh, truyền hình NN. Thế nên chỉ có mấy ngày VTV phải rút ngay clip ' đấu tố' PA xuống và những ngày này mạng xã hội như một vị Bao Công trên công đường xét xử nhóm TBL của VTV ỷ mạnh hiếp yếu trà đạp lên đạo lý!

    Trả lờiXóa
  6. Đồng ý với 07:14

    Trả lờiXóa
  7. Xin copy lại ở đây 1 đoạn viết của 1 fbker, cựu sinh viên cùng trường với HTQ, mọi người cùng thưởng ngoạn (https://www.facebook.com/profile.php?id=100001279732829&fref=nf&pnref=story).

    Long Nguyen
    Yesterday at 2:05pm ·
    Khi đặt chân sang Liên Xô cũ, em bị cuốn hút bởi những bài thơ của anh trên những trang báo tường của đơn vị. Cái tên Hồng Thanh Quang trong em là một người có tâm hồn thi ca đầy lãng mạn. Em lặng lẽ theo dõi anh, thoáng chút ngạc nhiên khi anh kết hôn cùng NSND Lê Dung hơn anh 12 tuổi, khi trào lưu phi công lái máy bay bà già chưa nở rộ. Anh phụ trách chuyên mục An Ninh Thế Giới mà em luôn say sưa đọc. Thi thoảng thấy anh bình thơ văn trên VTV thấy có thoáng chút tự hào với bạn bè và người thân : anh ấy học cùng trường với tớ đấy...
    Cho đến ngày hôm qua, được mục kích sở thị anh phùng mang, trợn mắt đấu tố MC Phan Anh trong vụ chia xẻ thí nghiệm cá chết của VTC. Mỗi người có quan điểm và ý kiến khác nhau nhưng cái cách anh tranh luận thật là lố bịch. Em dùng câu hỏi của Tạ Bích Loan để hỏi anh : "Anh làm thế với động cơ gì?". Ý anh muốn nói là Phan Anh phải nhận sai lầm?Không được "nguỵ biện". Điều này rất nguy hiểm anh Quang ạ vì nhân dân không hề có thông tin gì về "cá" Vũng Áng từ các báo chính thống như Đại Đoàn Kết của anh sẽ lầm tưởng là clip này nguỵ tạo, cá miền Trung vẫn ăn thoải mái, mọi người tắm biển vô tư đi. Là một nhà báo thực sự có tâm thì anh đã không đứng đó mà sủa mà anh hãy đến miền Trung đi, xem dân chài lưới hiện đang sống như thế nào?Đến mà phanh phui hết bộ mặt thật của bọn Formosa khốn kiếp để chúng phải cút hết về nước. Em đố anh dám làm đấy, đồng chí đại tá an ninh. Anh không xứng đáng được gọi là nhà báo, mà anh chỉ là một con rối, anh Quang ạ!Một bạn cũ cũng học Ulianovsk với em nói một câu rất chí lí : nhà thơ thì đừng làm chính trị, lại như Tố Hữu thôi!
    Lời em nói đúng hay sai thì anh tự nhận thấy qua lượng gạch đá trên tường nhà anh trong 24h vừa qua. Cả đêm anh phải hì hụi xoá cmt, block hàng trăm người. Người đồng hành với anh, nhà báo Tạ Bích Loan đóng cửa fb rồi. VTV thì vội vàng rút clip khỏi trang web và block toàn bộ link youtube chứng tỏ sự thành công mỹ mãn của ê kíp. Chúc mừng anh!
    CHLB Đức 05.2016

    Trả lờiXóa
  8. http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/2016/05/160531_vtv_current_affairs_g7 VTV viết tựa sai về G7 và Biển Đông?VTV viết tựa sai về G7 và Biển Đông?

    Trả lờiXóa
  9. Họ chẳng qua chỉ là những con tốt thí trên bàn cờ dùng VTV để hạ bệ, kết tội Phan Anh thôi

    Trả lờiXóa