ĐỪNG ĐỂ NỖI NHỤC CỦA NGÀNH KIẾN TRÚC TỪ BÁI ĐÍNH LAN SANG QUỲNH LÂM

Lời dẫn của Nguyễn Hoài Nam: Nhân dịp công ty Hoàng Đạo của gia đình GS Hoàng Đạo Kính có thể sắp nhận thầu được món to là khôi phục chùa Quỳnh Lâm - Quảng Ninh, nhà cháu mời các bác chiêm ngưỡng Tam Quan chùa Bái Đính (ảnh trên) - Nỗi nhục của Kiến trúc Việt Nam ạ!   

___________  

Ứng xử thế nào đối với di sản Phật giáo Quỳnh Lâm…?   

(PGVN) - ...sẽ vô cùng thuận tiện để xây dựng một ngôi chùa đúng là chùa Quỳnh Lâm chứ không phải một ngôi chùa nào khác. Chùa Quỳnh Lâm cần phải được phục hưng sao cho phù hợp với tâm lý, tâm thức người Việt, với bản sắc văn hóa truyền thống Việt. Câu hỏi tưởng như có phần ngẫu nhiên được nêu lên từ GS.TS Hoàng Đạo Kính, Ủy viên hội đồng di sản quốc gia khiến tôi bất giác thấy lòng nặng trĩu…

 
Một góc khu khai quật khảo cổ lộ thiên ngay trước lối vào nhà chùa

Buổi hội thảo khoa học “Bảo tồn và trùng tu Trung tâm Phật giáo Quỳnh Lâm” được tổ chức chiều ngày 12/4 tại UBND huyện Đông Triều sôi nổi đến không ngờ: Đại diện chính quyền sở tại thể hiện rõ niềm khát ngưỡng sớm phục hưng lại di tích có giá trị tín ngưỡng và lịch sử vô cùng lớn lao này. Các nhà khoa học tranh biện thẳng thắn, đưa ra nhiều ý kiến quý giá đối với việc trùng tu chùa Quỳnh Lâm. Đơn vị tư vấn - Công ty TNHH Hoàng Đạo mạnh dạn thuyết trình phương án kiến trúc mới…

 
GS.TS Hoàng Đạo Kính

Tham luận về việc xây chùa mới trên nền di tích chùa Quỳnh Lâm, GS.TS Hoàng Đạo Kính nhấn mạnh: Chúng ta nên ứng xử thế nào đối với những di tích đã đổ nát, đã thành phế tích nhưng vẫn còn đó những giá trị lịch sử, tín ngưỡng vô cùng to lớn? Cần phải làm gì, khi di tích lịch sử đó gắn liền với giá trị tôn giáo, đặc biệt là mang trong mình những giá trị không thể đong đếm của Phật giáo?

Chùa Quỳnh Lâm ngày nay, dường như chỉ còn là đống hoang tàn đổ nát, khó mà theo kịp thời đại. Nhưng, đây là di tích liên quan đến tôn giáo, đặc biệt liên quan đến những giá trị Phật giáo to lớn, liên quan đến tín ngưỡng Phật giáo của một cộng đồng tín ngưỡng tôn giáo có truyền thống lịch sử lâu đời. Vậy, chúng ta sẽ ứng xử thế nào đối với phế tích Phật giáo Quỳnh Lâm…?

 
Mọi chi tiết cần được cân nhắc kỹ lưỡng

Vấn đề được nêu lên, không còn nhiều tranh biện về việc xây mới ra sao, quy hoạch chỗ nào, trùng tu, xây dựng sao cho bề thế… Dường như cả hội thảo tập trung vào vấn đề “văn hóa ứng xử” đối với những phế tích Phật giáo, mà trực tiếp ở đây là chùa Quỳnh Lâm, một di tích lịch sử có nhiều sở chứng khảo cổ từ thời Trần và thời Lê Trung hưng.

 

 





 
Những trầm mặc mãi còn đó với thời gian...

Một trong những phương án xây dựng, nghe chừng rất bề thế, quy mô mà đại diện đơn vị tư vấn đưa ra, có vẻ như không mấy hợp lí, hợp thời. Những ý tưởng như: hồ nước tự nhiên khuôn viên ngoài nhà chùa sẽ được xây đắp vuông vức. Khoảng đồi trống bên trái sẽ đặt tôn tượng Đức Phật Di Lặc cao hơn 22 mét… đều không nhận được sự ủng hộ từ phía chính quyền cũng như các nhà khoa học.

Không khó để nhận thấy rằng, việc trùng tu, phục hưng một di tích lịch sử Phật giáo là cần thiết, là quan trọng, nhưng không có nghĩa là dễ dàng “rượu cũ, bình mới” được.

GS.TSKH Lưu Trần Tiêu

Chia sẻ luận điểm của mình, trước phương án đơn vị tư vấn nêu lên, GS.TSKH Lưu Trần Tiêu - Chủ tịch Hội đồng di sản quốc gia cho biết: Để trùng tu chùa Quỳnh Lâm, việc có những phát kiến, sáng tạo là tốt. Tuy nhiên, chúng ta cũng không thể phóng khoáng quá, vừa xa rời thực tế, lại vô tình phủ nhận những giá trị lịch sử to lớn chùa Quỳnh Lâm còn giữ lại. Việc xây mới hoàn toàn là không khả thi, nhiều phần chưa phù hợp với bối cảnh lịch sử, cũng như hợp tầng kiến trúc nơi đây…

 
PGS.TS Hoàng Văn Khoán

Đồng quan điểm, nhưng PGS.TS Hoàng Văn Khoán - Đại học Quốc gia Hà Nội thẳng thắn và cụ thể hơn: Kinh phí để xây mới chùa Quỳnh Lâm có thể lên đến hàng trăm tỷ đồng. Tiền, là vấn đề lớn nhưng chưa phải là tất cả. Điều tôi muốn nêu lên ở đây, rằng “công trình giá trị hàng trăm tỷ đồng”, nếu xây xong không ai đến thăm viếng thì sao? Khi đó, trách nhiệm sẽ thuộc về ai?

Sau nhiều tranh luận sôi nổi, chủ đề chính ngày càng rõ nét: “Phục hưng lại chùa Quỳnh Lâm trên nền di tích cũ”. Những gì là tự nhiên, là món quà thiêng liêng vô giá mà thiên nhiên ban tặng nên được giữ nguyên. Những gì có thể khôi phục, trùng tu thì dựa theo nguyên mẫu vật chứng khảo cổ, từ đó kiến thiết lại chùa Quỳnh Lâm theo đúng gốc tích ban đầu.

Trước vấn đề này, TS. Lê Thị Liên - Viện Khảo cổ học Việt Nam nhấn mạnh: Trùng tu chùa Quỳnh Lâm, giữ được cốt là rất quý, và sẽ vô cùng thuận tiện để xây dựng một ngôi chùa đúng là chùa Quỳnh Lâm chứ không phải một ngôi chùa nào khác. Chùa Quỳnh Lâm cần phải được phục hưng sao cho phù hợp với tâm lý, tâm thức người Việt, với bản sắc văn hóa truyền thống Việt.

 
Mọi việc tôn tạo, bổ sung những kiến trúc thành phần vốn không có ở đây 
phải hết sức thận trọng…

Bên cạnh đó, PGS.TS Trần Lâm Biền (Tạp chí Di sản Văn hóa) cũng cho rằng: Ngôi chùa này đã có một giá trị lớn về lịch sử và văn hóa gắn với thời đầu tự chủ, ngay cả đến vấn đề Phật giáo đương thời gắn với chùa cũng đã là vấn đề lịch sử và văn hóa. Đó là điểm cơ bản để chúng ta quan tâm dựng lại ngôi chùa này. Vì thế, mọi việc tôn tạo, bổ sung những kiến trúc thành phần vốn không có ở đây phải hết sức thận trọng…

Ông Vũ Văn Học - Chủ tịch UBND huyện Đông Triều

Xuyên suốt buổi hội thảo, những ý kiến, tham luận rất sát với tinh thần mà ông Vũ Văn Học - Chủ tịch UBND huyện Đông Triều phát biểu khai mạc: Trải qua những biến thiên của tự nhiên và xã hội, Trung tâm Phật giáo Quỳnh Lâm nay chỉ còn là phế tích. Nhận thức rõ những giá trị to lớn của di tích, nhiều năm qua, chính quyền và nhân dân huyện Đông Triều đã tha thiết được phục hưng Trung tâm Phật giáo Trúc Lâm nhằm bảo tồn và tôn vinh những giá trị lịch sử văn hóa, đồng thời đáp ứng hiệu quả nhu cầu tín ngưỡng của đông đảo quần chúng nhân dân địa phương, cũng như khách thập phương.

Một trọng điểm cần nhấn mạnh, rằng chùa Quỳnh Lâm tọa lạc trên ngọn đồi có tên gọi là núi Tiên Du. Núi Tiên Du nằm trong hệ thống triền đồi chạy dài từ núi Yên Tử, Ngọa Vân xuống đồng bằng.

Có thể thấy, đây là cửa ngõ quan trọng trong quần thể di tích lịch sử Yên Tử trên địa bàn Đông Triều  - Quảng Ninh. Trung tâm Phật giáo Quỳnh Lâm cần được trùng tu, phục hưng sao cho xứng tầm với những giá trị lịch sử to lớn, cũng như vị thế tôn giáo tín ngưỡng mà “phế tích” này còn tiềm ẩn trong mình…

Thường Nguyên

Nguồn: PGVN.

____________________

Công trình Khu du lịch Bái Đính ở Ninh Bình do Công ty Hoàng Đạo (GĐ là TS. KTS Hoàng Đạo Cương) thiết kế. TS. Hoàng Đạo Cương là con trai GS. TS. KTS Hoàng Đạo Kính, và là cháu nội của Cụ Hoàng Đạo Thúy - người mà chỉ cần nhắc đến tên ta đã dấy lên niềm kính sợ! Con dòng cháu giống, cha truyền con nối.

Một gia đình như thế, tưởng hồn Việt đã ở trong huyết quản truyền đời. Vậy mà từ gia đình Hoàng Đạo đã thiết kế một công trình kiến trúc vong bản, một công trình nô lệ và là một nỗi nhục, một nỗi đau khôn cùng của giới kiến trúc sư Việt Nam. 

Toàn bộ các hạng mục kiến trúc, mỹ thuật ở Bái Đính, chỉ có một cái tam quan là còn một chút dáng nét Việt, bởi nó phảng phất cái Hiển Lâm Các - là nơi thờ các tiên liệt nhà Nguyễn ở Huế. Trông Tam quan này cũng đã như Đài Loan rồi. Còn lại thì chỉ có thể nói bằng hai từ: NÔ LỆ!

 Hiển Lâm các - Huế

 Tam quan Bái Đính - Ninh Bình

(Nguyễn Hoài Nam chú thêm: Theo nhà cháu biết thì Hiển Lâm Các với 3 tầng mái cũng nằm trong khu vực các miếu thờ, nghĩa là cũng dành cho người chết. Và trớ trêu thay, Cty Hoàng Đạo cũng lấy cái mẫu này đem về chùa, và đặt đúng chỗ ra vào đầu tiên).

Có thể trong lòng KTS Hoàng Đạo Cương không muốn để lại cho đời một dấu ấn tồi tệ như thế (ai lại vì tiền mà hủy thanh danh cả gia tộc như vậy), mà là phải làm theo đơn đặt hàng của chủ đầu tư. Nhưng hỡi ơi! Người có bản lĩnh sẽ đủ uy lực để thuyết phục và tư vấn cho khách hàng, và cao hơn, sẵn sàng từ chối, nếu họ đặt hàng mình làm một công trình vong bản!

Mong sao các nhà khoa học có tâm với vốn cổ cha ông hãy rước anh linh các đấng tiên liệt về, để các vị ấy âm phù, chỉ bảo cho các quan chức và chư tăng huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh hãy xây một Quỳnh Lâm đậm đà hồn Việt, làm cái để mà người ta có thể đối chứng với Bái Đính, một Tàu - một Việt.