Tạ Duy Anh: VĨNH BIỆT BỘ ÓC LỚN NGUYỄN TRẦN BẠT

Ông Nguyễn Trần Bạt. Ảnh: Internet.

VĨNH BIỆT BỘ ÓC LỚN NGUYỄN TRẦN BẠT

Nhà văn Tạ Duy Anh

Tôi là người biên tập toàn bộ những cuốn sách đã xuất bản của Nhà nghiên cứu Nguyễn Trần Bạt. Nó khoảng gần 10 ngàn trang. Hầu hết những cuốn sách của ông đều bị quy là “có vấn đề”, trong đó một cuốn, cuốn Suy tưởng, bị thu hồi, tiêu hủy…

Trước khi tôi bị tái phát căn bệnh đau đầu kinh niên, ông và tôi thường xuyên có những trao đổi qua điện thoại, có cuộc dài hàng tiếng đồng hồ. Thường ông muốn nghe quan điểm của tôi về một sự kiện, một vấn đề chính trị xã hội nào đó. Với những bản thảo của ông, chỉ mình tôi được quyền can thiệp (cắt, sửa chữa, đề xuất…). Mỗi khi có nhà sách nào đó muốn tái bản sách của ông, nhất định họ phải được sự đồng ý của tôi, như ông công khai yêu cầu.

Thời gian gần đây, những cuộc trao đổi giữa chúng tôi, vẫn qua điện thoại, thường ngắn gọn và chỉ thi thoảng diễn ra. Tôi khuyên ông nghỉ ngơi, quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe. 

Nhưng với ông, sống ngày nào là làm việc hết mình ngày ấy.

Sẽ còn rất lâu nữa chúng ta mới đánh giá đúng tầm vóc và mức độ quan trọng của những gì Nguyễn Trần Bạt để lại (11 cuốn sách đã xuất bản mới chỉ là một phần các thành tựu nghiên cứu của ông), cùng với ảnh hưởng tích cực của nó đến tiến trình phát triển đất nước, đến những thay đổi về mặt thể chế, sự điều chỉnh các chính sách, đặc biệt là đến sự hình thành và phát triển lực lượng kinh tế tư nhân cũng như thu hút đầu tư nước ngoài. Chúng ta tạm thời biết rằng ông là người đầu tiên yêu cầu công khai cần phải phi chính trị hóa giáo dục; ông đề xuất quân đội chỉ nên tập trung bảo vệ tổ quốc; ông khẳng định như đinh đóng cột là không có tự do thì đừng mong đến bất cứ sự phát triển nào, đừng hy vọng có nghệ thuật cùng sự sáng tạo nói chung, kể cả trong lĩnh vực chính trị; ông là người cổ súy mạnh mẽ cho xã hội dân sự và khẳng định nó tất yếu phải hình thành; ông là người phản đối việc hình thành các Tập đoàn kinh tế nhà nước cũng như các Đặc khu vì cho rằng nó đã quá lạc hậu, trước sau cũng khiến đất nước khánh kiệt; ông là người công khai nêu quan điểm trí thức nhất định phải độc lập với chính quyền. Ít ai nói về sự lạc hậu của chủ nghĩa Mác thuyết phục và mạnh mẽ như ông…

Chỉ riêng quan điểm của ông về đối sách với các cường quốc, đã xứng đáng để phong ông là “túi khôn” của thiên hạ.

Tôi thật sự bàng hoàng nghe tin ông qua đời. Cảm giác rõ nhất của tôi lúc này là cô đơn, thậm chí cô độc. Cầu mong linh hồn ông thanh thản. Thương tiếc ông và xin chia buồn sâu sắc với chị Nga, với cháu Tuệ, cháu Lân cùng toàn thể gia quyến.