Luân Lê: CÁI NGHÈO VỀ TRI THỨC

Luân Lê

CÁI NGHÈO VỀ TRI THỨC

Theo tôi được biết từ khi còn mặc quần thủng đít đi học ở trường làng là nước ta giàu có trù phú với đủ các tính từ mỹ miều khoáng đạt: rừng vàng, biển bạc, đất đai phì nhiêu, sông hồ, kênh rạch chằng chịt, tài nguyên, khoáng sản bạt ngàn. Và đến giờ tôi vẫn nghe thấy người ta tuyên bố nước ta là nước hạnh phúc nhất nhì thế giới.

Vậy tại sao ông, một người lãnh đạo nằm trong số những người đứng đầu nội các (chính phủ), lại có thể đặt ra một câu hỏi kiểu tu từ: nước ta không thể nghèo mãi thế này được, trước những người trẻ?

Phải chăng ông đã biết nhìn vào thực tại và biết trung thực với chính mình, thôi ngợi ca và chấm dứt sự tự hào huyễn hoặc về đất nước và các kết quả điều hành của chính trị?

Chúng ta nghèo gì mới thực sự là nghèo?

Đó là nghèo tri thức. Mà tri thức có được hay không phụ thuộc ở yếu tố con người. Trong khi chúng ta lại không có giáo dục tự do, tự do ở đây với hai khía cạnh: tự do khỏi sự kiểm soát của chính trị; và tự do học thuật để kiến tạo và từ đó làm chủ cả về chính trị, tức được tiếp cận và truyền thụ mọi nền tảng tư tưởng, được tranh luận, đánh giá sòng phẳng các chủ thuyết trong mọi bài giảng.

Chúng ta có tự do chính trị chưa? Chưa có. Khi người dân chưa thể thực hiện quyền biểu tình hoặc tự do lập hội, hội họp, lập đảng chính trị, chưa được thành lập báo chí và truyền thông tư nhân, chưa được thực hành tự do ngôn luận với khía cạnh có quan điểm trái nghịch với nhà nước (chính quyền) - được gọi là tự do tư tưởng và tự do biểu đạt, bày tỏ chính kiến - vì sẽ bị cáo buộc trở thành tội phạm xâm phạm vào an ninh quốc gia.

Chúng ta chưa làm giàu cho tri thức của con người, thì lấy đâu ra thứ để làm giàu cho đất nước và xã hội? Chúng ta mãi nghèo đói vì đã đoạn tuyệt và tuyệt giao với các hệ thống tri thức tự do như là một di sản quý báu của thế giới chỉ vì nó bất dung hoặc bất đồng với quan điểm, tư tưởng của chính quyền (hoặc ít nhất là đảng cầm quyền).

Chúng ta nghèo đói và lạc hậu vì ngay cả việc nói lên tiếng nói chính trực và theo lẽ phải cũng đã là một sự lựa chọn dũng cảm. Đấu tranh để đòi hỏi luật pháp, sự thật và công lý lại là một cuộc chiến sinh tồn khốc liệt. Và hèn nhát trở thành đức tính phổ biến ở số đông. Khôn lỏi trở thành phương tiện mưu sinh hữu ích. Quyền lực trở thành mục tiêu của sự giàu có. Sự bảo thủ và độc tôn trở thành nền tảng của tư duy quản lý.

Có nhiều ví dụ điển hình về việc một khi dân tộc nào sở hữu sự giàu có về tri thức, đất nước đó sẽ trở nên hưng thịnh và phồn vinh. Singapore, Nhật Bản hay Israel là những quốc gia thành công chỉ bởi nhờ vào sự giàu có về mặt (trí tuệ) con người. Nhưng có thể khẳng định một tiên đề là, không một quốc gia thành công nào mà ở đó lại có một thể chế (chính trị) tồi.

Chúng ta đang thực sự sở hữu ba sự giàu có mà nó đang hiện diện một cách phổ quát, đó là: sự giả dối, bạo lực và ngu dốt.

http://m.vietnamnet.vn/vn/giao-duc/guong-mat-tre/dat-nuoc-khong-the-ngheo-mai-the-nay-duoc-494087.html