Nhìn Joshua Wong, nghĩ về vấn đề lãnh tụ
Nguyễn Hưng Quốc
30-09-2014
Lâu
nay, những người quan tâm đến tình hình chính trị thường than thở là
điều thiếu nhất, và do đó, cần nhất, trong quá trình tranh đấu cho dân
chủ tại Việt Nam là vấn đề lãnh tụ: Chúng ta chưa có một gương mặt và
một tên tuổi nổi tiếng được cả nước cũng như quốc tế biết đến và ngưỡng
mộ như Nelson Mandela ở Nam Phi trước đây hoặc Aung San Suu Kyi ở Miến
Điện hiện nay.
Đành là đúng. Hiển nhiên đó là một điều
đáng tiếc. Nhưng từ sự đáng tiếc ấy mà đâm ra bi quan lại là một sai
lầm. Có hai lý do chính: Một, trên thế giới, trong thời gian vừa qua,
xuất hiện một số phong trào tranh đấu cho dân chủ mà không hề có lãnh tụ
nào cả (ví dụ tiêu biểu nhất là các cuộc xuống đường lật đổ các chế độ
độc tài tại Trung Đông và Bắc Phi vào đầu năm 2011); và hai, lãnh tụ
thường xuất hiện TRONG và VỚI chứ không phải TRƯỚC quá trình tranh đấu;
nói cách khác, chúng ta phải tranh đấu trước, từ đó, sẽ xuất hiện một
hoặc một vài cá nhân nổi bật lên đóng vai lãnh tụ thay vì chờ đợi có
lãnh tụ rồi mới xuống đường tranh đấu.
Đằng sau sai lầm ấy là một sai lầm khác:
phần lớn chúng ta hình dung lãnh tụ là những tên tuổi lớn, theo nghĩa,
một, có tuổi tác; hai, có bằng cấp cao; và ba, được xã hội cũng như quốc
tế biết và kính trọng.
Những quan niệm sai lầm ấy không những
phổ biến ở những người bình thường mà còn xuất hiện ở cả những nhà hoạt
động cho dân chủ và nhân quyền ở Việt Nam: Ở họ, tôi thấy nhiệt tình và
can đảm thì có thừa, nhưng vẫn có cái gì đó như thiếu tự tin: Họ vừa
hoạt động vừa loay hoay chờ đợi lãnh tụ. Nhiều lần, tôi cứ tự hỏi: Tại
sao lãnh tụ lại không phải là họ, chính những người đang tranh đấu cho
dân chủ tại Việt Nam nhỉ? Nói cách khác, tại sao lãnh tụ lại không phải
là một Nguyễn Phương Uyên hay một Đinh Nguyên Kha hay bất cứ một ai đó
nhỉ? Họ trẻ quá hoặc còn thiếu kinh nghiệm quá ư?
Những thắc mắc ấy có thể được trả lời qua kinh nghiệm của Joshua Wong (Hoàng Chi Phong) tại Hong Kong hiện nay.
Sinh ngày 13 tháng 10, 1996, Joshua Wong
có một thân hình khá gầy gò, khuôn mặt hơi choắt, gò má hóp, đôi kính
cận dày, trông có vẻ như một học sinh trung học hơn là một sinh viên năm
thứ nhất ở đại học. Khuôn mặt ấy còn trẻ hơn cả Nguyễn Phương Uyên lúc
cô xuất hiện với chiếc áo sơ mi trắng trước toà án tỉnh Long An vào ngày
16 tháng 5, 2013. Trẻ hơn bất cứ một người hoạt động nào được biết đến ở
Việt Nam lâu nay. Trẻ đến độ khiến mọi người phải kinh ngạc trước khi
khâm phục.
Vậy mà chính người thiếu niên 17 tuổi
lại làm cả guồng máy lãnh đạo đông đảo, hung hãn và mạnh mẽ ở Bắc Kinh
phải lo lắng. Hệ thống tuyên truyền nhà nước ở Trung Quốc không ngớt vu
khống và bôi xấu Joshua Wong. Họ xem anh như một phần tử quá khích, kẻ
kích động quần chúng, một nhân vật nguy hiểm của chế độ không những chỉ ở
Hong Kong mà còn ở Trung Quốc nói chung: Ai cũng biết Hong Kong chỉ là
một phần của Trung Quốc, bất cứ phong trào dân chủ nào tại Hong Kong,
nếu thành công, cũng đều có ảnh hưởng dây chuyền đến các địa phương khác
trong nội địa Trung Quốc.
Chưa hết, người thiếu niên ấy, mặc dù
chỉ mới 17 tuổi, đã có một bề dày tranh đấu nhiều năm, ngay từ năm 2011,
lúc Joshua mới 14 tuổi. Ngày ấy, cùng với một người bạn học, Ivan Lam
(Lâm Lương Ngạn), Joshua thành lập một phong trào gọi là Học Dân Tư
Triều (Scholarism) nhằm tranh đấu chống lại âm mưu chính trị hoá giáo
dục của Trung Quốc tại Hong Kong. Phong trào, với lực lượng nòng cốt
trên 300 học sinh và sinh viên, vào năm 2012, tổ chức các cuộc biểu tình
có lúc lôi kéo đến 100,000 người tham dự, khiến, cuối cùng, chính quyền
Trung Quốc phải bãi bỏ âm mưu nhồi sọ học sinh Hong Kong ấy.
Suốt mấy năm vừa qua, Joshua Wong không
ngừng hoạt động, thường xuyên post bài lên facebook (với hơn 200,000
người theo dõi thường xuyên), trả lời các cuộc phỏng vấn của giới truyền
thông các nơi, hơn nữa, còn viết cả cuốn sách nhan đề Tôi không phải là
anh hùng (I am not a Hero). Trẻ, nhưng Joshua Wong có khả năng lý luận
mạch lạc và chặt chẽ, một khả năng diễn đạt hùng hồn và lôi cuốn, có thể
đánh bại nhiều đối thủ lớn tuổi, học thức cao và dày dặn kinh nghiệm
chính trị tại Hong Kong.
Joshua Wong được xem là một “lãnh tụ”,
một nhà hoạt động kiểu mới của thời đại liên mạng (wired activist), lúc
nào cũng cầm điện thoại di động trên tay để nói chuyện với người này,
thuyết phục người khác, viết và post bài lên facebook. Joshua có những
tuyên bố rất ấn tượng, chẳng hạn, “cải cách chính trị là một vấn đề nòng
cốt của mọi vấn đề” hay “Học sinh sinh viên đến đứng ở tuyến đầu của
mỗi thế kỷ” hay “Chúng ta tranh đấu cho mục tiêu [dân chủ] mà không cần
phân tích khả năng thành công bởi vì nếu nghĩ quá nhiều đến điều đó, bạn
sẽ không dám dấn thân làm gì cả”.
Giới quan sát cho một trong những thành
công lớn nhất của Joshua Wong là đã thức tỉnh được đông đảo học sinh và
sinh viên tại Hong Kong, những người thường hờ hững và dửng dưng trước
các vấn đề chính trị. Nhiệt tình của anh, như một ngọn lửa, làm bùng
cháy ý thức dấn thân của bạn bè cùng thế hệ.
Khi các phóng viên bày tỏ sự ngạc nhiên
trước tuổi tác của Joshua Wong, anh nói: “Đúng là không phải là chuyện
thường thấy một học sinh 15 tuổi lãnh đạo một phong trào quần chúng
chống lại chính quyền một cách hoà bình […] Chỉ ở Hong Kong, chuyện ấy
mới xảy ra”. Rồi Joshua Wong kể, một cách tự tin, mới rồi, một học sinh
12 tuổi xin tham gia vào phong trào của anh.
Niềm tự hào của Joshua Wong hoàn toàn
chính đáng. Nhưng những gì xảy ra ở Hong Kong cũng có thể xảy ra ở những
nơi khác. Kể cả Việt Nam. Đã đành hoàn cảnh khác, nhưng lòng khao khát
dân chủ và ý chí tranh đấu để được sống như một con người thì ở đâu cũng
giống nhau.
Sinh viên Hongkong mang dù xuống đường đòi dân chủ.
Trả lờiXóaSinh viên Việt Nam mặc đồng phục (áo xanh Đoàn) khóa đường ngăn người dân đòi dân chủ.
Khác biệt lớn!
Dù trình độ lớp 3 trường làng nhưng câu đối của tui cũng "ngon" chứ bộ, đâu thua câu đối ngài Thủ tướng tặng cụ Vũ Khiêu mới đây đâu nhỉ?
Hoan ho Joshua wong! Rat cam phuc va tran trong!
Trả lờiXóaKhi tất cả đều đã có sẵn một tâm thế (dân chủ và tự do), chỉ cần một tàn lửa nhỏ (như Joshua Wong) cũng đủ thổi bùng lên trận cuồng phong. Nhưng khi tất cả đều không có tâm thế (cam chịu, an phận, hôn mê, mù quáng), thì dù có hàng ngàn bó đuốc được thổi lên (thực tế ở VN đã là như vậy) cũng không có bất kỳ trận "cuồng phong" nào cả, mà chỉ là những đợt "gió heo may" nhanh chóng bị tàn lụi. Cả đám đông nhìn vô hồn vô cảm chỉ vài ngọn nến hay ngọn đuốc cháy cho đến hết (hoặc bị vùi dập cho tắt lịm). Tất cả lại chìm vào tăm tối. Ôi VN.lkk
Trả lờiXóaGiá như Phương Uyên được hoạt động trong môi trường tương đối tự do như Joshua Wong ở Hồng công chắc chắn Uyên cũng trở thành 1 người bạn cùng lý tưởng và thành công như anh bạn này!
Trả lờiXóa