Thứ Bảy, 13 tháng 7, 2013

GS. Trần Đình Sử: HAI CON CHIM - HAI THỜI ĐẠI


Hai con chim, hai thời đại
Trần Đình Sử
 
Hôm nay tình cờ đọc trên trang blog của Trần Nhương bài thơ Vô đề của Vũ Duy Chu
Bài thơ như sau:

                       Chim nhảy nhót trong lồng
                       Hót từng hồi lanh lảnh
                       Ôi mê hoặc giam cầm
                       Chim quên mình có cánh
.

Từ bài thơ này lại bắt gặp bài thơ của Bùi Minh Quốc, nhan đề  là :

                                            BI KỊCH HÓT

                               Tưởng bay ngàn dặm thơ
                               Hoá vòng vo nhảy nhót
                               Giữa cái lồng rất to
                               Tự đan bằng tiếng hót.

Chợt nhớ đến con chim của Quận He Nguyễn Hữu Cầu thế kỉ XVIII:

                       Chim oanh nọ vẫy vùng giậu bắc
                       Đàn loan kia túc tắc cành nam
                       Mặc bay đông ngữ tây đàm
                       Chờ khi phương tiện dứt dàm vân lung
                       Bay vút tận muôn trùng tiêu hán
                       Phá vòng vây bạn với kim ô
                        Giang sơn khách diệc tri hồ.

Ôi, sao mà chim của Nguyễn Hữu Cầu to khỏe, mạnh mẽ đến thế !
 
Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, con chim của Tố Hữu cũng tràn đầy sinh khí và tinh thần tự do. 
Hãy xem con chim Tố Hữu tung bay trong những ngày tù ngục của đế quốc:

                       Rồi một hôm nào tôi thấy tôi,
                       Nhẹ nhàng như con chim cà lơi,
                        Say đồng hương nắng vui ca hót,
                        Trên chín tầng mây bát ngát trời.

Rồi Văn Cao, trong bài ca Đàn chim Việt:

                      Về đây khi gió mùa thơm ngát
                      Ôi lũ chim giang hồ
                      Bao cánh đang cùng dật dờ trên khắp cố đô

                      Từng đôi trên đất Bắc ríu rít ca …
                       Mờ mờ trong nắng ven trời
                      Chim reo thương nhớ chim ngân xa …
                       Hồn còn vương vấn về xưa
                      Về nơi hoàng hôn Thái Nguyên tung hoành
                      Từ Bắc Sơn kia thời tung cánh
                      Tới đây chim thấy lòng ngập ngừng
                       Nhớ ai trên mấy đồi Yên Thế
                       Kìa nước xa xa sông Gấm còn mịt mùng ngoài bến xuân
                      Chim đang bay qua Bắc sang Trung
                      Người Nam còn nghe lời chim nhắn lúc xa
                      Ai tha hương nghe réo rắt oanh ca
                      Cánh nhạn vào mây thiết tha
                      Lưu luyến một trời xa

Chao ôi, mới có hai trăm năm, tính từ Nguyễn Hữu Cầu, hay tính từ Tố Hữu, Văn Cao mới có sáu bảy chục năm, sao mà chim bây giờ yếu đuối, tội nghiệp, dặt dẹo khác xa chim thời xưa đến thế? Vì sao? Vì đâu? Hỡi đàn chim Việt thân yêu!

Dù sao đây cũng chỉ mới là mấy ví dụ nhỏ, có vẻ ngẫu nhiên, có thể còn có nhiều giống chim khác nữa. Tôi mong có bạn sinh viên nào, hay bạn học viên thạc sĩ nào, hãy làm một luận văn về biểu tượng chim trong thi ca hôm nay. Kết quả chắc sẽ cho ta nhiều điều thú vị.

Trong khi chờ đợi, tôi muốn có lời kêu gọi tha thiết này: Hỡi các loài chim Việt, hãy mạnh khỏe lên, cứng cáp lên, hãy tìm cách vỗ cánh, hướng tới trời cao bát ngát. Còn gì buồn hơn những con chim ỉu xìu?

9 – 7 – 2013
T.Đ.S

12 nhận xét :

  1. Vừa rồi cập nhật mất thông tin Hay và vào trang Tễu có lẽ chim nay khác chim xưa vì nguyên cớ này chăng
    -Bà mẹ Anh hùng thi đại học hoặc cao đẳng được cộng 2 điểm
    -TP HCM Cục DS và KHHGĐ quy định tuổi sinh đẻ của phụ nữ không quá 33
    -Bô xây dựngban hành quy định không cho xây nhái kiến trúc cổ điển Pháp
    -BGT cấm người đi xe máy ngực lép
    xe Ngoại tỉnh không được vào Hà nội
    v v và v v (đủ các bộ các ban )
    CHUNG QUY ì chỉ tại thằng đánh máy

    Trả lờiXóa
  2. ninh cơ
    Thôi thôi tôi đã biết rồi
    Lồng vàng cũng thể là nơi ngục tù

    Trả lờiXóa
  3. Bài viết hay, nhẹ nhàng mà sâu sắc, dựa trên chứng cứ không thể bàn cãi làm người xem ngã ngửa ra vì sự thật. Ôi, sao ngán ngẩm cho cái lý tưởg "chiếc ghế" và "cái sổ hưu"! Biết thế là nhục, nhưng đã ở lồng hàng chục năm nay, được ăn thức ăn công nghiệp có pha muối thì nếu bay theo bác Nguyễn Hữu Cầu, Văn Cao hoặc Tố Hữu thì chỉ có mà sang "Bên kia thế giới"

    Trả lờiXóa
  4. Thời nay, muốn nghe chim hót, về nông thôn hay rừng núi nhiều khi thất vọng; nhưng ở thành phố người ta dễ dàng thưởng thức tiếng chim hót ...trong lồng,những con chim quên trời cao đất rộng,mất cả bản năng tự
    kiếm ăn.Nếu lỡ sổng lồng chúng sẽ không bay đâu xa mà chỉ quanh quẩn đâu đó thôi;cứ mở cửa lồng,chúng
    sẽ trở lại kiếm.. cái sổ hưu,rồi ca hát, ăn,ỉa tại chỗ...Hạnh phúc chan! wv.

    Trả lờiXóa
  5. Nhận xét này đã bị tác giả xóa.

    Trả lờiXóa
  6. Bay vút tận muôn trùng tiêu hán
    Phá vòng vây bạn với kim ô
    Nghe thật đã!
    Tầm vóc này bây giờ tìm đâu ra.

    Trả lờiXóa
  7. Con chim và cái lồng .

    Thằng bé tay cầm cái lồng,
    Miệng mời : Chim hỡi ! Vào trong lồng nầy .
    Không đâu tươi tốt hơn đây.
    Nước trong, gạo trắng sẳn đầy hai lon.
    Nào gác tía, nào giường son.
    Phong lưu đúng bậc, chẳng còn lo chi.
    Chim khôn đang đậu cành si.
    Vội vàng cất tiếng, một khi đáp lời :
    Thôi thôi ta đã biết rồi .
    Lồng vàng âu cũng là nơi ngục hình .
    Chi bằng trời rộng thinh thinh.
    Ta bay, ta hót mặc tình tự do .

    Trả lờiXóa
  8. P. THƯỜNG DÂN NAM bỘlúc 19:05 12 tháng 7, 2013

    Chim to khó kiếm , chim bé bị bắt nhốt lồng chuẩn bị lên bàn nhậu , lấy đâu mà hót mà bay . Vào vườn nuôi muông thú của các quan chức lớn Bình Dương may còn vài con .

    Trả lờiXóa
  9. Trong văn hóa Việt có con chim lửa ngậm hạt (không phải là con hạc hay phượng hoàng): là một biểu tượng của "đất mẹ" - bạn hãy so sánh với hình dáng dải bờ biển hơn 3200 km của nước ta :)...

    Trả lờiXóa


  10. Tưởng bay ngàn dặm thơ/Hoá vòng vo nhảy nhót/ Giữa cái lồng rất to/Tự đan bằng tiếng hót.
    Thật sự là một bi kịch hót. Các bạn có hình dung ra vật liệu đan cái lồng ấy ở xứ sở này không? Và bao nhiêu % chim trong Đàn chim Việt đang cam chịu sự nhốt trong cái lồng khổng lồ đó.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Ừ nhỉ, té ra mình cũng là chim thật rồi. 99,99% dân Việt bị nhốt trong cái lồng chim khổng lồ được đan bằng thứ vật liệu có tên chung là "ảo tưởng", bao gồm:
      - Tư tưởng Mác - Lê nhập khẩu mà không hiểu 2 ông Tây (một ông râu rậm, một ông đầu hói) nói gì, nghĩ gì. Cuối cùng thì chỉ ậm à: còn Đảng, còn mình, mà Đảng thì rất tù mù, trìu tượng "Trăm tay, nghìn mắt, xương sắt, da đồng", nói chung 50 người làm, 500 thằng theo dõi.
      - Bở tưởng hay tưởng bở: "Đế quốc ngày nay có biết chăng/ngươi đã già nua, ta trẻ măng/trái đất người ôm ôm chẳng xuể/trời xanh ta vói tận cung trăng". Cả một xã hội lạc quan tếu, Nghị quyết nói như rồng cuốn, thực tại như rồng lộn.
      - Mơ tưởng: Muốn làm bạn với tất cả các nước, bản chất là cơ hội chủ nghĩa (cave), nên không có bạn bè tốt, rốt cục chỉ tôn thờ anh bạn vũ phu "4 tốt" mà thôi, mặc dù biết nó hống hách, đểu cáng, sẵn sàng thôn tính biển đảo và cả Đất nước.
      - Cuối cùng là không tưởng: cơ chế kinh tế thị trường, định hướng XHCN - xuống hố cả nút. Trong thực tế là một cơ chế dung dưỡng những đứa con hư, phá gia chi tử (doanh nghiệp nhà nước), là sân sau để tham nhũng và nhãn tiền là đời sống ngày càng khốn khó của nhân dân.

      Xóa
    2. Trong cái lồng rất to ấy, những tiếng hót phản biện đều bị chẹn họng. Nói chung là phải phá bỏ mọi thứ gọi là cũi, lồng để vươn đến sự tự do và Hạnh phúc thật sự.

      Xóa