KINH LUÂN: TỔ QUỐC NHÌN TỪ ....SÂU

Tổ Quốc nhìn từ… sâu
Kinh Luân

Cây lá non tơ: Thức nhắm mọi loài sâu
Mùa Xuân đến, sâu cũng mùa sinh sản
Không có thứ lá nào là không có loài sâu đặc chủng
Để phá mùa màng- chí ít cũng rầy nâu…

Rắn như lim táu, sâu gặm đành phía giác
Bền như sắt, bê tông, chia phần trăm, phần chục
Những chỗ tầng cao tưởng loài sâu không với tới được
Sâu cũng mầy mò đánh lận bằng các cọc nứa, cọc tre.

Những công trình lớn đến bom đạn khó đâm xuyên
Mà bất ngờ vẫn có khi 2 nhịp cầu dẫn xập
Đoạn đường Đông Tây vẫn tưởng đẹp nhất nhì đất nước
Chúng vượt tầm, kí tá trước cả rót vốn ODA (!)

Sâu ngày xưa chỉ nhắm lá, chừa hoa
Để mùa màng còn có cơ kết trái
Ong bướm kia vẫn bay vào trong lớp học
Để các em về lúc tối ngủ vẫn nằm mơ

Sâu bây chừ không chừa tứ thiết
Sắt thép xi măng…chúng nhắm trụ các công trình
Sâu lớn mức không chim chóc nào ăn được
Đến đại bàng, kình ngạc cũng chào thua…

Sâu bây giờ sinh ra trước cả rau
Thừa uy vũ, thuốc cũng đành bất lực
Sâu kiên kết đa quốc gia, chi phối đất nước
Bọ xít quê mùa Bauxite ví dụ, Vina…

Đất nước này đã lắm thóc, nhiều rau
Không thể ngồi yên nhìn lũ sâu phá hoại trước sau
Kiên quyết trừ sâu - tham nhũng khi chúng còn trong trứng
Để mãi mùa vàng và rộn rã bướm hoa.
.........

*Bài do tác giả gửi qua comment.

CHÙM ẢNH CÁC LOÀI SÂU:

Theo Flickr, TreNature

TIẾNG NÓI CỦA NHÂN DÂN TRONG KỶ NGUYÊN THÔNG TIN TOÀN CẦU

Truyền thông xông trận bảo vệ biển, đảo

Công chúng luôn cần được thông tin kịp thời, công khai cho mục đích lớn là đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo.

• Trao danh hiệu “Trách nhiệm”

Từ “tàu lạ” đến chỉ đích danh 

Thời kỳ đầu báo chí hầu như im lặng hoặc chỉ đưa tin “tàu lạ”, “tàu nước ngoài” vi phạm chủ quyền, bắt bớ và hành hung ngư dân ta trên biển ta. Giờ đây truyền thông đã kịp thời công khai hóa các vụ gây hấn có hệ thống của đủ các loại tàu vũ trang trá hình của Trung Quốc ở biển Đông, từ tàu cá, ngư chính đến hải tuần, hải giám… Ngay từ đầu năm 2010, nhiều tờ báo điện tử và báo viết đã sớm khuyến nghị Nhà nước hãy công khai hóa mọi âm mưu/hành động của Trung Quốc. Bên cạnh song phương, cần đẩy mạnh đa phương hóa vấn đề bảo vệ chủ quyền ở Hoàng Sa và Trường Sa.

Hậu trường ngoại giao không còn là nơi “kín cổng cao tường”. Nhiều tờ báo từ lâu đã đề xuất các chủ trương lúc đầu có thể nghe hơi “nghịch nhĩ” nhưng những ngày này mới thấy hết tính cấp bách của việc giải thích và vận động dư luận thế giới. Không thể có sự ủng hộ của dư luận quốc tế nếu chính bản thân quốc gia bị xâm hại, có chính nghĩa lại không chủ động phản ứng thích đáng, kịp thời. Sự chủ động của truyền thông trong nước vì vậy có ý nghĩa vô cùng quan trọng. 

Và hạt giống đầu mùa đã cho vụ gặt. Cả thế giới những ngày qua đã theo dõi và bước đầu có phản ứng. Chính giới và các nhà hoạch định chính sách bày tỏ quan điểm, công luận cũng lên tiếng: Trung Quốc hãy xử sự như một nước lớn có trách nhiệm (báo chí Nhật)! Mỹ phản ứng quá yếu ớt trước các hành động gây hấn của Trung Quốc đối với Việt Nam (dư luận Mỹ)! Từ các nhật báo lớn như Le Monde, New York Times, Financial Times, Independent, Japan Times đến các báo tại Hàn Quốc, Pakistan, Dubai… đều loan tin, rồi tường thuật về các vụ Trung Quốc xâm phạm thềm lục địa của ta và lên án hành động Trung Quốc “bắt nạt” Việt Nam!...
.

Những bài báo thông tin về đấu tranh chủ quyền biển đảo trong thời gian qua. Ảnh: HTD

Không rơi vào bẫy khiêu khích

Nhân dân Việt Nam, đất nước Việt Nam có đủ ý chí quyết tâm và sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc để giữ gìn, bảo vệ các vùng biển và hải đảo của mình. Thủ tướng NGUYỄN TẤN DŨNG Chúng ta cũng sẵn sàng hiến dâng tất cả để bảo vệ quê hương, bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Chủ tịch nước NGUYỄN MINH TRIẾT

Sau khi Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định quyết tâm của Nhà nước và nhân dân Việt Nam trong đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo, các cơ quan ngôn luận trong nước cũng lần lượt lên tiếng. 

Do tính chất phức tạp và nhạy cảm của bang giao Việt-Trung, cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo sẽ còn tiếp tục quyết liệt, lâu dài. Tiến hành đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cho các lực lượng, trong đó có truyền thông, là vấn đề rất hệ trọng. Báo chí Việt Nam quyết không mắc lỡm Trung Quốc trong đấu tranh khẳng định chủ quyền đối với Hoàng Sa và Trường Sa, không để cho Trung Quốc thực hiện chính sách “tằm ăn dâu” ở biển Đông. Mặt khác, chúng ta cũng nhất quyết không rơi vào bẫy khiêu khích.

Hãy phát huy mạnh mẽ hơn nữa, kịp thời hơn nữa tiếng nói của nhân dân! Đó là một lợi khí sắc bén trong kỷ nguyên thông tin toàn cầu!

Nhà nghiên cứuNGUYỄN ĐÌNH ĐẦU:  Xây dựng nhận thức đúng về chủ quyền biển, đảo Báo chí cần góp phần tích cực hơn nữa trong vấn đề đấu tranh giữ vững chủ quyền của quốc gia. Trong đó, báo chí cần chú trọng đến việc tuyên truyền để nâng cao hơn nữa nhận thức của người dân đối với chủ quyền biển, đảo, tạo nên những mối gắn kết chắc chắn, sâu xa trong toàn bộ tầng lớp, bộ phận (trong cũng như ngoài nước) của dân tộc Việt Nam, hình thành nên thứ kháng thể vững chắc - tinh thần đại đoàn kết! Làm được điều ấy là đã dựng lên bức tường thành vững chãi, thứ sức mạnh to lớn giúp chúng ta đứng vững trong bất kỳ tình huống nào. Trong thời gian qua, lượng thông tin của báo chí về biển, đảo đã nhiều hơn, kịp thời hơn. Tuy nhiên, việc tuyên truyền vẫn chưa thực sự đi vào chiều sâu. “Chiều sâu” ở đây chính là thông tin để xây dựng nhận thức, xây dựng niềm tin cho dân tộc trong việc bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Phải thông tin để người dân, nhất là giới trẻ biết nhiều hơn về lịch sử, biết rõ ràng hơn về sự thực chủ quyền những vùng biển, đảo không thể tranh cãi của Việt Nam trên biển Đông. Phải nói nhiều hơn nữa về quá trình ông cha ta đã đấu tranh gian khổ thế nào để tồn tại trên những vùng biển của chúng ta; cha anh của chúng ta đã đổ xương máu như thế nào để giữ cho được những phần biển, đảo thiêng liêng ấy. Phải xây dựng được một nhận thức trong toàn dân: Chủ quyền quốc gia là tối thượng! M.CƯỜNG ghi

TS ĐINH HOÀNG THẮNG
Nguồn: Pháp luật Tp HCM.

Nguyễn Xuân Diện xin có mấy lời:

Đọc bài viết của TS Đinh Hoàng Thắng, tôi thấy TS đã đề cập đến bước chuyển biến quan trọng của báo chí ta trong cuộc đấu tranh bản vệ chủ quyền biển đảo của ta. Tuy nhiên, trong bối cảnh Trung Quốc đã công khai tuyên bố sẽ đặt giàn khoan khổng lồ vào biển Đông  tháng 7 tới, thì trận đấu trên mặt trận tuyên truyền này chắc chắn còn nhiều gian truân. Nhất là trong bối cảnh nước sôi lửa bỏng mà tôi thấy báo chí chính thống của ta lên tiếng rất muộn và rất yếu (so với các báo của cơ quan đoàn thể).

Phải nói dư luận khá bức xúc vì sự im lặng của các diễn đàn chính thức này trong một thời gian dài. Vẫn biết, “thuốc súng cần luôn luôn được giữ khô”(Một ngạn ngữ của châu Âu từng nói thế!). Vả lại, sức mạnh của xã hội dân sự chính là ở chỗ: các báo đảng/nhà nước không nhất thiết phải xuất hiện ở mọi nơi và mọi lúc. Nhưng trong khi bản tiếng Anh của Nhân dân Nhật báo (báo Đảng của TQ), báo Quân Giải phóng TQ đều có các bài theo kiểu "vừa ăn cướp vừa la làng" và vu khống VN một cách tệ hại, mà báo Nhân Dân và Quân Đội Nhân Dân của ta chưa có những đáp trả xứng đáng, đủ mạnh thì "thật là lạ trước bọn Tầu quen"! 

Phải để cho dư luận trong nước và quốc tế thấy hết tính nghiêm trọng khi Trung Quốc đang đi lại nước cờ cũ như hồi họ đánh chiếm Hoàng Sa trước đây, đặt VN và thế giới trước chuyện đã rồi! Phải vạch rõ tham vọng của TQ muốn thu tóm toàn bộ biền Đông và khoá cửa ra biển của Việt Nam cùng các nước trong vùng Đông Nam Á. Việc Trung Quốc không cần che dấu mưu đồ, không ngừng leo thang lấn biển đó đang khiến cho an ninh khu vực và trật tự thế giới biến động khó lường.

LÀM BÁO NÓI LÁO ĂN TIỀN

Tranh: Tô Ngọc Trang

NGUYỄN TRỌNG TẠO 

“Làm báo nói láo ăn tiền”, đó không phải chữ của tôi mà là chữ của nhà báo “kiệt hiệt” Vũ Bằng trong cuốn “Bốn mươi năm nói láo” (1969) của ông.

Lâu nay tôi chỉ nghe câu “nhà văn nói láo (hư cấu) nhà báo nói ngay” chứ chưa nghe “nhà báo nói láo” bao giờ. Nhưng khi đọc xong cuốn “Bốn mươi năm nói láo”  của nhà văn nhà báo Vũ Bằng, tôi mới ngộ ra rằng, đó chỉ là cách nói phiếm chỉ của ông – một người làm báo chân chính – đối với không ít “nhà báo nói láo ăn tiền” thời nào cũng có. Đó là những người mang danh “nhà báo” nhưng chỉ là bồi bút, cơ hội, xuyên tạc sự thật để cầu danh hưởng lộc.

Không có gì nhục nhã và tởm lợm hơn khi người ta cầu danh hưởng lộc bằng sự giả trá đi ngược lại Sự Thật.

Nhưng né tránh Sự Thật cũng là một tội lớn.

Nhiều khi xem báo lại cứ tưởng đó là báo của ngày 1 tháng Tư – ngày nói dối.

Vẫn biết tính hiếu kỳ nhìn qua lỗ khóa của không ít người đọc báo, nhưng nhan nhản những vụ scandal xuất hiện trên báo lấn át những vấn đề nóng của xã hội cũng là tội ác.

Hình như người ta muốn lấy cái phụ để thay cho cái chính. Nhưng cứ làm mãi như thế, sẽ khiến cho người ta lầm tưởng cái chính là cái phụ, cũng là bóp méo sự thật, là đánh lạc hướng sự quan tâm của bạn đọc.

Mấy dịp ra nước ngoài, tôi đều thấy người Việt có vẻ chán ngán xã hội trong nước cũng chỉ vì đọc báo. 

Những bài báo trộm cắp, chém giết, loạn luân, tham nhũng, băng nhóm ma-phia luôn được đọc nhiều nhất, và người ta không còn biết cái gì khác đang diễn ra trên chính quê hương mình.

Ngay cả 2 cuộc biểu tình của nhân dân gần đây phản đối Trung Quốc xâm phạm lãnh hải Việt Nam một cách ngang ngược lại được hãng thông tấn lớn nhất của ta vo lại thành “cuộc tụ tập của một nhóm người” thì than ôi, hỏi còn ai tin được cái hãng ấy nữa không? Làm báo như vậy là coi thường người đọc trong thời đại truyền thông mạng đang phát triển tới đỉnh điểm như hiện nay. Những hình ảnh từ hiện thực được tung lên mạng ngay tức khắc với hàng trăm, hàng nghìn người mang khẩu hiệu, băng rôn đi biểu tình là câu trả lời đanh thép cho những nhà báo nào dám bóp méo vo tròn Sự Thật. Và câu nói của Ngô Bảo Châu lúc này càng trở nên chân lý khi ai đó muốn bưng bít thông tin kiểu ấy: “Không thể bảo vệ chế độ bằng sự sợ hãi” và dối trá.

Làm như vậy, họ có muốn kế thừa truyền thống của báo chí Việt Nam hay không?

Nhưng truyền thống đó là gì?

Theo quan niệm của nhà báo Vũ Bằng thì: “Làm báo là làm một cái gì nghiêm trang cao quý, có tính năng tranh đấu và xây dựng, mà người làm báo phải tha thiết với tự do, dân tộc, kinh qua những nghịch cảnh, thăng trầm để chống lại độc tài, độc đoán dưới mọi hình thức quan lại, phong kiến hay dân chủ giả tạo” (BMNNL).

Chủ tịch Hồ Chí Minh trong một cuộc nói chuyện với trường Đại học Nhân dân 1956, chỉ rõ: “Chế độ ta là chế độ dân chủ, tư tưởng phải được tự do. Tự do là thế nào? Đối với mọi vấn đề, mọi người tự do bày tỏ ý kiến của mình, góp phần tìm ra chân lý. Đó là một quyền lợi mà cũng là một nghĩa vụ của mọi người. Khi mọi người đã phát biểu ý kiến, đã tìm thấy chân lý, lúc đó quyền tự do tư tưởng hóa ra quyền tự do phục tùng chân lý. Chân lý là cái gì có lợi cho Tổ quốc, cho nhân dân. Cái gì trái với lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân, tức là không phải chân lý. Ra sức phụng sự Tổ Quốc, phục vụ nhân dân – tức là phục tùng chân lý” – (HCMTT).

Nhà báo phải phục tùng chân lý, và không chỉ nhà báo – đó là điều hiển nhiên. Vậy mà hàng ngày, chân lý vẫn bị bóp méo. Nhưng đôi khi, nhà báo cũng bị lừa. Đi lừa và bị lừa là một cặp nhân-quả, còn biết trách chi ai?

Vậy nên, thời nay người ta đổ xô vào Internet để tìm thông tin nhiều chiều. Sự kiểm chứng của người đọc về thông tin khiến họ ngả vào những thông tin chiếm nhiều Sự Thật, và hơn nữa, là được thưởng thức loại báo chí “đa giọng điệu” chứ không đơn điệu đơn phương như báo chí một chiều. Thực tế đang hình thành lực lượng “nhà báo – blogger”, một lực lượng tự phát có thể làm thay đổi sự già nua của báo chí quan phương. Họ muốn xây dựng niềm tin mới vào báo chí tự do, cũng là một cách cảnh báo cho loại báo chí được bảo kê. Sự giảm sút tiara phát hành của báo giấy gần đây, một phần cũng do sự phát triển mạnh của báo mạng. Nhưng lực lượng “nhà báo – blogger” không kiếm được tiền, đấy chỉ là những người tự nguyện “nói thật – không tiền”, thậm chí “nói thật ăn đòn” nhưng họ vẫn quyết không từ bỏ Sự Thật – Chân Lý.

Vâng, “làm báo nói láo ăn tiền” và “làm báo nói thật ăn đòn” nghe thật chua xót, nhưng đó lại cũng là một sự thật song hành đang hiện diện.

Ngày nhà báo, thay cho lẵng hoa chúc mừng bằng một lời nói thật. Bạn có vui không?

Hà Nội, 21.6.2011

Nguồn: Nguyễn Trọng Tạo. 

"HẢI QUAN" ĐÃ ĐẾN GẶP TÔI VÀ HỎI CHUYỆN

Nguyễn Xuân Diện trả lời PV báo Hải Quan. Ảnh: Báo Hải Quan

PV: Thưa TS, trên phương diện vừa là một nhà nghiên cứu, lại công tác ở vị trí gắn bó  mật thiết với báo chí, truyền thông là mảng thông tin- thư viện, TS có đánh giá gì về bước phát triển của đời sống báo chí thời gian qua?

TS NGUYỄN XUÂN DIỆN: Báo chí- truyền thông Việt Nam nay đã có sự phát triển vượt bậc so với trước đây. Điều này không chỉ khẳng định ở chỗ nước ta có đến hơn 1.000 ấn phẩm của các cơ quan báo chí mà ở sự đa dạng. Hơn nữa số người dùng internet hiện nay hơn 20 triệu cũng cho thấy truyền thông nay đã cập nhật được nhiều vấn đề đời sống và tiếp cận được đến bạn đọc một cách rất phong phú. Internet phát triển nhanh khiến truyền thông năng động, nhanh nhạy hơn, tin tức được lan truyền mạnh mẽ hơn. Nay thông tin như một dòng thác lan truyền đến mọi người- điều mà ít năm cách đây chưa phải đã có.

Tuy nhiên, cũng có phần đáng suy nghĩ là chủ yếu internet phổ biến ở đô thị, còn nông thôn thì việc này còn rất hạn chế, ngay cả xã bưu điện văn hóa thì chỉ có vài ba người truy cập internet, trong khi cửa hàng internet ở nông thôn phần lớn là dùng chơi game của nhóm thanh thiếu niên.

PV: Sự phát triển của công nghệ gắn liền với những loại hình báo chí- truyền thông hiện đại, chắc hẳn đang đặt ra những vấn đề cho báo chí hiện nay?

TS NGUYỄN XUÂN DIỆN: Chính vì internet phát triển nhanh nên vấn đề cho thấy báo chí- nhất là báo chí nhà nước cần cập nhật hơn và cạnh tranh hơn. Nó cũng đặt ra cho việc định hướng dư luận phải thật nhanh và khẩn trương. Vì có sự kiện đang xảy ra trong nước đã được đưa lên internet như các blog, mạng xã hội một cách nhanh chóng, gần như là đồng thời với sự kiện, thì báo chí chính thức có phần chậm chạp hơn khiến người dân không hiểu rõ thậm chí là hoang mang. Ví dụ sự kiện cháy kho pháo hoa ở Mỹ Đình hôm mùng 6 tháng 10 năm ngoái, việc xảy ra từ trưa mà tận chiều tối mới có cuộc họp báo và báo chí mới được đưa tin (có vài báo điện tử đã đưa lên trong 15 phút thì được yêu cầu gỡ bỏ). Trong buổi chiều hôm đó, nhiều người sẽ không hiểu vấn đề ra làm sao nên sẽ có nhưng suy đoán khác nhau. Trong khi đó, hình ảnh và thông tin về vụ việc này đã được đưa liên tục, liên tục lên internet. Đây là một thực tế cho thấy báo chí của các cơ quan nhà nước phải thật nhanh nhạy, bản lĩnh.

Cơ quan quản lý báo chí và chính các cơ quan báo chí phải bám từng giờ từng phút, chứ không chỉ trông chờ ở một cơ quan báo chí được (ý tôi nói cái “siêu” tòa soạn TTX Việt Nam). Sự chủ động của các tờ báo, nhất là báo điện tử là rất quan trọng. Công tác quản lý báo chí, truyền thông cần được phân cấp nhiều hơn nữa cho các tổng biên tạp để họ chủ động trong việc xử lý thông tin và đưa đến cho người đọc.

PV: TS thấy sự thay đổi nào trong công tác quản lý báo chí thời gian qua trước sự biến chuyển nhanh chóng của đời sống báo chí?

TS NGUYỄN XUÂN DIỆN: Về quản lý, tôi chưa thấy sự thay đổi nào, cách quản lý vẫn chậm chạp, lạc hậu so với thực tiễn.

PV: Báo chí- truyền thông hiện đại được nhiều người nhận định rằng, nó đang đóng góp rất tích cực vào việc xây dựng xã hội dân sự. Còn suy nghĩ của TS?

TS NGUYỄN XUÂN DIỆN: Internet thay đổi nhanh chóng là điều kiện tốt để xây dựng và tiến tới một xã hội dân sự hoàn thiện. Tuy nhiên, cơ quan quản lý nhà nước chưa đưa ra được định hướng cho vấn đề này. Người dân luôn sợ một điều gì đó. Điều này ảnh hưởng đến việc thực hiện trách nhiệm của người dân trước vấn đề của xã hội. Báo chí hiện đại cần phải là một động lực, để tác động xây dựng xã hội dân sự ở Việt Nam.

Tôi không tán thành việc chia báo ra lề trái, lề phải. Thế nào lề trái, lề phải? Lề trái là sai trái, là vi phạm à? Trong khi đó đã có thông tư quy định người dân phải có trách nhiệm trước thông tin của mình đưa ra. Thực sự cơ quan truyền thông nhà nước đã buộc phải quan tâm đến mạng xã hội và chịu sự tác động của mạng xã hội. Ví dụ câu chuyện phim “Lý Công Uẩn - Đường tới thành Thăng Long” (tháng 9 năm 2010 và tháng 6 năm 2011) cho thấy rõ điều đó.

Nếu có chuyện quan niệm lề trái, lề phải thì lề phải phải luôn đi đầu trong công tác thông tin trên khía cạnh tốc độ và tính định hướng. Nếu không các mạng xã hội áp đảo và sẽ kéo hết bạn đọc của báo chí chính thống. Thực sự là đang có xu hướng bạn đọc đến các thông tin trên mạng internet nhiều hơn mua báo giấy. Ngay cơ quan tôi trước đây đặt rất nhiều báo giấy nay thì rất ít. Tuy nhiên, ở nông thôn thì thường cả làng chỉ thường có hai tờ báo Nhân Dân và của Đảng bộ địa phương cấp phát cho cán bộ thôn (tất nhiên còn có đài tiếng nói và truyền hình nữa). Như vậy để góp phần thúc đẩy, nâng cao đời sống tinh thần xã hội thì cả kênh báo giấy và báo mạng điện tử phải được phát hành rộng rãi hơn nữa ở khu vực nông thôn.

Báo giấy nói chung là đang giảm dần lượng phát hành bởi báo điện tử và mạng internet đang phát triển nhanh. Do vậy, hiện nay các tòa soạn đã có trang điện tử (như một tờ báo điện tử) song hành cùng tờ báo giấy để đáp ứng nhu cầu của bạn đọc.  

PV: Nhờ sự xuất hiện của công nghệ hiện đại, bên cạnh báo chí chính thống - của cơ quan nhà nước thì hiện các kênh thông tin như blog, mạng xã hội - phát triển rất mạnh mẽ. Có ý kiến cho rằng, kênh thông tin không chính thống này thiếu sự tin tưởng?

TS NGUYỄN XUÂN DIỆN: Tôi cho rằng đó là suy nghĩ sai lầm. Bởi họ là một blogger người thật, việc thật có tên tuổi, có cơ quan công tác và họ chịu trách nhiệm trước pháp luật về thông tin mà họ đưa ra. Thực sự báo chí đã lấy thông tin từ blog rất nhiều. Ví dụ, bài phỏng vấn trực tuyến của tôi với Nhà sử học Lê Văn Lan về phim “Lý Công Uẩn - Đường tới thành Thăng Long” vừa rồi đã được hai tờ xin phép lấy lại và xuất bản cả ở báo giấy, cả báo điện tử. Do đó, không nên có suy nghĩ báo chí chính thống không được lấy thông tin từ blog. Bởi như vậy, báo chí chính thống đã chối bỏ một nguồn thông tin vô cùng phong phú từ nhân dân và từ chối sự phát triển của công nghệ hiện đại. Vấn đề là nhiệm vụ của nhà báo là phải kiểm tra nguồn thông tin khi sử dụng, chỉ sử dụng những thông tin chính xác từ các blogger đáng tin tưởng.

PV: Công nghệ hiện đại đang làm bùng nổ thông tin, kênh thông tin không chính thống đang là một thách thức đối với báo chí hiện nay?

TS NGUYỄN XUÂN DIỆN: Nếu kênh thông tin không chính thống có thông tin không đúng thì ngay lập tức báo chí chính thống phải phản bác và định hướng. Việc phản bác phải có tình, có lý. Báo chí chính thống không làm việc đó là tự từ bỏ vai trò, chức năng của mình. Cá biệt, có một số tờ có sự phản bác lại nhưng lại thành ra làm trò cười cho thiên hạ. Một số bài đưa ra nhưng không lập luận chặt chẽ, khách quan trong vấn đề chống diễn biến hòa bình. Nếu coi nhân dân là một túi khôn thì mạng xã hội cũng là một túi khôn nếu biết gạn lọc một cách thông minh.

Báo chí chính thống đã mang âm hưởng ca ngợi làm chủ đạo, đã sử dụng viết hết những cái màu hồng, tốt đẹp thì các blog, mạng xã hội bù đắp bằng những thông tin mang tính phản biện, những cái phê phán. Vì thế, các blog bị nhìn bằng một cặp kính đen. Blog đem lại sự cân bằng với báo chính thống. Đương nhiên báo chính thống cũng có tính phản biện nhưng chưa nhiều, chưa đáp ứng được lòng mong đợi của nhân dân.

Blog đang diễn đạt một cách phong phú những diễn biến của cuộc sống, những cảm xúc của người ta từ em bé đánh giày, người bán rong, những cuộc đời nghèo khổ, cũng như những vui buồn rất đời thường khác. Ở đó có rất nhiều những hoạt động sống đời thường, những rung động và góc cạnh của tâm tư mỗi con người. Tôi thấy báo chính thống nay đề cập quá nhiều đến người mẫu, người giàu, đại gia, clip sex... mà những cái đó khiến ảnh hưởng rất lớn đến văn hóa truyền thống tốt đẹp của chúng ta. Tôi cảm giác rằng báo chí hiện phục vụ nhu cầu giải trí mà không có tính chất định hướng. Nhiều người không gửi bài cho báo chí nhà nước nữa, vì các cơ quan báo chí nhận bài của một người thì qua không biết qua bao nhiêu khâu mà nếu là một người dân thì khó mà theo dõi được bài sử dụng ra sao, có đăng không... Còn blog thì khác hẳn họ có thể đưa lên mạng luôn, tương tác luôn với tất cả bạn đọc thường xuyên.

Những định hướng của cơ quan quản lý hiện nay nặng tính giáo điều nhưng mà chưa đáp ứng được những mong muốn của nhân dân. Ví dụ việc chúng tôi đi biểu tình việc gì phải gọi là tụ tập đông người. Thời buổi này không thể giấu giếm được, nếu giấu thì cắt hết internet thôi, mà cắt thì nền kinh tế- xã hội bị đảo lộn. Do đó cần chấp nhận nó mà quản lý thật tốt, rõ ràng, chặt chẽ. Giới blogger, người tham gia mạng xã hội nhiều người rất thạo tin, giỏi công nghệ do đó quản lý được vấn đề này cần phải có cái đầu cao hơn, giỏi hơn.

Còn cơ quan quản lý báo chí nên để các tổng biên tập có quyền hơn nữa trong việc chủ động đưa thông tin và để họ chịu trách nhiệm trước thông tin đó. Phải phân quyền và tạo điều kiện tốt nhất để các tờ báo đưa tin kịp thời, nhanh nhất, đầy đủ nhất.

Tóm lại: Trước sự phát triển như vũ bão của thông tin như hiện nay, những người quản lý báo chí- lãnh đạo các tờ báo phải có bản lĩnh và trí tuệ hơn bao giờ hết. Muốn quản lý tốt và tránh những tác động tiêu cực từ các kênh thông tin không chính thống thì các tờ báo phải thông tin nhanh như mạng xã hội. Do đó, giao quyền chủ động hơn nữa cho các tổng biên tập, cần kết hợp các kênh thông tin để báo chí phản ánh thông tin hiệu quả nhất. Đó cũng là điều quan trọng để xây dựng và phát triển một xã hội dân sự tiến bộ.

Văn Bắc thực hiện

*Ghi chú: Một phần bài PV này đã đăng trên báo Hải Quan số ra hôm nay.

Chùm ảnh của buổi phỏng vấn của Báo Hải Quan:

 

VIẾT NHANH MẤY CẢM NGHĨ VỀ BÁO "LỀ TRÁI"

 

 Nhân ngày báo chí Việt Nam 21-6

VIẾT NHANH MẤY CẢM NGHĨ VỀ BÁO “LỀ TRÁI”

Hải Hồ

“Báo chí Việt Nam là một biệt lệ chăng khi tất cả im phăng phắc trước một sự thật không lồ có quan hệ đến tồn vong của đất nước? Vì lý do gì vậy? Vì không dám nhìn chính xác sự thật? Vì không biết ủng hộ biểu tình hay chống lại biểu tình là công bằng? Vì không thể tường thuật sự thật một cách khách quan?”

Ấy là lời chua xót của ông Tống Văn Công, cựu Tổng biên tập báo Lao động khi thấy báo lề phải vào ngày 6-6 đưa một mẩu tin sai sự thật về cuộc biểu tình 5-6-2011 của nhân dân Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh để phản đối Trung Quốc gây hấn trên vùng biển của Việt Nam, và ngày 12, 13-6-2011 thì không đưa một dòng tin nào cũng về cuộc biểu tình của hai thành phố nói trên.

Mà thực ra chẳng riêng gì sự kiện trên, biết bao sự kiện quan trọng liên quan đến chủ quyền đất nước chỉ có thể tìm trên báo lề trái.

Thuật ngữ lề trái ra đời từ bao giờ? Nếu tôi nhớ không nhầm thì từ khi ông Bộ trưởng TTTT Lê Doãn Hợp (khoảng đầu năm 2009) khuyên báo chí chính thống, rằng muốn an toàn cứ đi theo lề phải. Lề phải ở đây không phải là đúng luật báo chí mà là theo cái gậy chỉ huy từ bên trên, nhưng nhiều khi cũng không biết thế nào mà lần, mà đoán ý cấp trên. Có lẽ vì thế nên báo lề phải luôn bị trống trang, và do đó cứ phải đăng các chuyện cướp - giết - hiếp cho đầy mặt báo.

Vì vậy, muốn có thông tin chẳng có cách nào khác là vào các trang mạng cá nhân, một thứ báo mà lẽ ra chỉ đăng những chuyện của cá nhân thôi, nhưng lại làm nhiệm vụ đăng những chuyện quốc gia đại sự nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của nhân dân, đặc biệt là những người quan tâm đến tình hình đất nước (trong tình hình hiện nay có lẽ phải nói là quan tâm đến số phận đất nước). Và báo này bỗng nhiên được mang tên là báo lề trái.

Tuy báo lề trái luôn luôn trong tầm ngắm của ngành an ninh như là những đối tượng nguy hiểm nhưng tôi lại thấy công lao rất lớn của báo lề trái.

Quan sát trong khoảng hai năm vừa qua thôi, chưa kể công lao khai thông dân trí do những bài viết đầy chất trí tuệ và dũng cảm của các cộng tác viên, chỉ tính riêng phần thông tin do báo lề trái đem lại đã cực lớn. Ở đây cũng chỉ kể những thông tin đã giúp chính phủ và các cơ quan công quyền xử lý, đáp ứng được quyền lợi của nhân dân và dân tộc. Ví dụ:

Vụ website điện tử của Đảng Cộng sản Việt Nam đăng tin Trung Quốc tập trận trên vùng biển Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam (tháng 8-2009), một bản tin rất có hại cho chủ quyền Việt Nam, vì lấy nguyên vẹn bản tin của báo Hoàn Cầu (Trung Quốc) mà không có chú nguồn dẫn và lời bình luận nào. Sau khi các các bloger phát hiện, website điện tử trên phải vội rút bài xuống, còn ông Đào Duy Quát, tổng biên tập, sau đó phải kiêm điểm và bị Bộ TTTT phạt 30 triệu (quá nhẹ).

Việc bắt giữ, đâm chìm tàu của ngư dân, gần đây báo chí lề phải đã dám đưa tin ít nhiều, chứ trước 2009 thì hầu như đều phải làm ngơ (có lẽ sau vụ đình chỉ báo Du lịch và cách chức tổng biên tập của báo đầu năm 2009 do đăng bài về Hoàng Sa, các báo lề phải đều sợ hãi). Tháng 8/2009, có một vụ bắt giữ ngư dân cực lớn của Trung Quốc: 200 ngư dân với 17 con tàu vào tránh bão tại quần đảo Hoàng Sa, bị Trung Quốc cướp hết hải sản, máy móc, xăng dầu, lại còn bị đánh đập dã man, thế nhưng không một báo lề phải nào lên tiếng. Cho đến khi một số trang mạng đăng lại tin của nước ngoài thì Hội Nghề cá Việt Nam mới có văn bản gửi Đại sứ quán Trung Quốc.

 Vụ Hội Địa lý Hoa Kỳ ghi tên Hoàng Sa,Trường Sa bằng tên Trung Quốc và chú dưới là của Trung Quốc, nếu tôi không nhầm thì sự phát hiện bắt đầu từ kiều bào mình ở nước ngoài, được đưa lên các trang mạng cá nhân (khoảng tháng 3-2010) sau đó mới được báo lề phải đăng, rồi chính phủ ta có công văn đề nghị Hội Địa lý Hoa Kỳ sửa lại và họ đã tiếp thu, sửa chữa.

Cũng khoảng thời gian trên, có vụ cô Đỗ Ngọc Bích, nghiên cứu sinh ở Hoa Kỳ đã viết trên BBC Việt ngữ một bài xuyên tạc lịch sử Việt Nam, có lợi cho Trung Quốc, các blogger cùng các cư dân mạng phản đối dữ dội và BBC phải có lời đính chính. Tương tự vụ cô Đỗ Ngọc Bích, đầu năm nay, GS. Nguyễn Huy Quý, nguyên viện trưởng Viện Trung Quốc học, cũng có một bài trả lời một báo của Trung Quốc, với nhiều phát ngôn sai về lịch sử Việt Nam và bất lợi cho tình đoàn kết dân tộc. Blogger Nguyễn Xuân Diện và nhiều blogger đã lên án mạnh mẽ. Chính qua những vụ việc này, sự hiểu biết và ý thức dân tộc trong mỗi người Việt Nam được bồi dưỡng, kiểm chứng, thử thách, và bất cứ một sự mù mờ, gian lận, đánh tráo, xuyên tạc nào đều làm tổn thương đến tình cảm dân tộc và đều bị lên án.

Khoảng đầu năm 2010, việc phát hiện hàng loạt tỉnh biên giới cho Trung Quốc thuê rừng đầu nguồn, trong đó có những điểm cao chiến lược cũng bắt đầu từ báo lề trái (vụ này cũng nên rất hoan nghênh báo lề phải Vietnamnet sau đó có loạt bài phóng sự phản ánh cụ thể, sinh động hiện tượng trên ở nhiều tỉnh), và cuối cùng Thủ tướng chính phủ đã có công văn yêu cầu các tỉnh tạm dừng việc cho nước ngoài thuê rừng.

Vụ lụt ở Nghệ Tĩnh cuối tháng 9 năm ngoái, cũng là lúc chuẩn bị bắn pháo hoa tại Hà Nội mừng Đại lễ nghìn năm Thăng Long, không khí tang thương ở miền Trung và không khí tưng bừng ở Hà Nội trở thành một nghịch cảnh cho các chủ blog và cư dân mạng. Blog Quechoa có những dòng cay đắng: “Hãy bắn pháo hoa đi để thấy dân Miền Trung đang ngoi ngóp trong lũ lụt,  20 ngàn hộ dân lũ cuốn, thiệt hại hơn 2 ngàn tỷ. Ok, ok không sao, không sao, hãy bắn đi để ngợi ca đất nước”. Trong bối cảnh tưởng như sắp loạn trong lòng người ấy, trên Trannhuong.com của nhà thơ – họa sỹ Trần Nhương bỗng cất lên lời khẩn thiết đề nghị bỏ bớt nhiều điểm bắn pháo hoa để lấy tiền ủng hộ động bào bị lũ lụt. Đề nghị nhanh chóng được chấp nhận. Cư dân mạng hoan hô ngay chính quyền thành phố Hà Nội.

Vụ phim Lý Công Uẩn – đường tới thành Thăng Long, có lẽ bắt đầu “khới chuyện” là báo lề phải (nếu tôi không lầm thì bài đầu tiên là bài trả lời phỏng vấn của họa sỹ Phan Cẩm Thượng trên tạp chí Hồn Việt, tháng 6/2010) nhưng báo lề trái lại thu hút dư luận nhiều hơn bởi có sự tham gia của các cư dân mạng thông qua các comments. Vụ này có hai đợt tiến công của báo chí: đợt một vào trước dịp diễn ra Đại lễ nghìn năm Thăng Long, khiến cho phim phải hoãn phát sóng để chỉnh sửa; đợt 2, vừa mới đây, sau khi có lịch phát sóng của VTV, định bắt đầu chiếu vào 30-6-2011. Có lẽ trong đợt hai này, những người quyết tâm chiếu phim đã hoàn toàn đắc thắng sau khi có sự đồng ý của Cục Điện ảnh. Nhưng báo lề trái không chùn bước. Ban đầu gần như một mình TS. Nguyễn Xuân Diện “tuyên chiến” với Cục Điện ảnh và VTV. Được sự ủng hộ của GS. Lê Văn Lan, nhà cách mạng lão thành Nguyễn Trọng Vĩnh và đông đảo cư dân mạng, phong trào phản đối bộ phim xuyên tạc lịch sử dân tộc do Trung Quốc đạo diễn lan sang cả báo lề phải (báo Người Lao động đăng lại bài trả lời của GS. Lê Văn Lan và cả một số comments trên blog Nguyễn Xuân Diện), và do đó lịch chiếu vào 30-6 lại được VTV “tạm hoãn”. Trong vụ này cũng có phần may cho báo lề trái (và không may cho Cục Điện ảnh và VTV) là nó xảy ra đúng lúc Trung Quốc gây hấn và phong trào tẩy chay Trung Quốc dấy lên, cùng với vụ tham nhũng lớn 42 tỷ đồng ở Cục Điện ảnh bị lộ tẩy, đã làm nản lòng những ai còn muốn bênh vực cho bộ phim.  

 Vụ lớn gần đây nhất là vụ Trung Quốc hai lần cắt cáp tàu thăm dò dầu khí của ta (26-5 và 9-6-2011) trên biển Đông. Ban đầu một số báo lề phải như Tuổi trẻ, Thanh niên, Vietnamnet cũng phản ứng rất hăng hái, nhưng sau đó giảm dần. Liền sau đó là mấy vụ biểu tình tự phát nhưng mạnh mẽ của nhân dân Hà Nội và Tp.Hồ Chí Minh phản đối Trung Quốc nhưng chẳng báo nào dám đưa tin. Riêng lần thứ nhất, hôm sau các báo lề phải có đưa tin nhưng lại lấy nguyên tin của TTXVN, một bản tin nông choèn về mặt thông tin và sai sự thật, làm tổn thương tình cảm yêu nước của người tham gia biểu tình nói riêng, của nhân dân Việt Nam nói chung. Trong khi đó báo lề trái liên tục cập nhật tin tức, đưa những hình ảnh vô cùng cảm động về lòng yêu nước của nhân dân ta. Người viết bài này đang lúc hoang mang về số phận dân tộc, khi xem những hình ảnh đó đã chảy nước mắt và bỗng thấy dân tộc Việt Nam lúc nào cũng vẫn là dân tộc anh hùng. Ôi, nếu nhà nước đừng ngăn cản mà còn nhân những tấm lòng yêu nước và dũng cảm kia thì dân tộc ta chẳng những không dễ bị bắt nạt mà còn ngẩng cao đầu trước người láng giềng to lớn và tham lam.

Thử tưởng tượng cuộc sống hôm nay sẽ thế nào nếu thiếu báo lề trái? Mọi thông tin sẽ trở nên u u minh minh, đặc biệt là vấn đề chủ quyền và sự toàn vẹn lãnh thổ, tức cũng là vấn đề sống còn của đất nước trong hoàn cảnh nước lớn phương Bắc liên tục dùng thủ đoạn và gây sức ép mọi mặt lên dân tộc ta.

Mà kỳ lạ số “tờ báo” lề trái (ở đây chỉ giới hạn số báo quan tâm đến tình hình đất nước) chỉ đếm trên đầu ngón tay: bauxite Vietnam, Quechoa, Basam, Nguyenxuandien, Nguyentrongtao, Trannhuong, Phamvietdao,… Và mỗi “tờ báo” chỉ có một ông chủ nhiệm kiêm chủ bút, kiêm phóng viên, kiêm biên tập viên, kiêm kỹ thuật viên. (Trong khi đó nghe nói báo lề phải là khoảng 500 tờ và số nhân viên cứ cho tối thiểu là 20 người/ một tờ thì số người làm báo lề phải ít ra phải 10.000 người. Họ lại được ăn lương, được ưu đãi về điện nước, phương tiện, trụ sở,…)

Điều kỳ lạ nữa là dù kiêm bấy nhiêu “chức” nhưng các chủ báo này vẫn phải lao động kiếm sống như tất cả mọi người. Cái phần tay ngang làm báo không được hưởng một đồng xu nhỏ nào, mà chỉ có mất vào những chi phí cho phương tiện kỹ thuật và tiền điện, tiền mạng. Và các cộng tác viên viết cho các lề trái này cũng chẳng bao giờ có nhuận bút.

Nhưng tất cả những điều trên chưa là gì so với các nguy hiểm luôn rình rập các chủ blog cũng như các cộng tác viên của họ. Đã có không ít blogger và cộng tác viên bị bắt giữ, bị đi tù, nếu không chí ít cũng bị “để ý”, lườm nguýt và đánh phá về mặt kỹ thuật. Không ít lần cư dân mạng phát hoảng khi bỗng nhiên trang blog quen thuộc của mình bị biến mất, kèm theo nỗi lo lắng: không hay chủ nhân của nó đã bị “mời” đi làm việc rồi.

Nhưng hình như tất cả các khó khăn và tai ương rình rập đó không làm nản lòng các bloger và độc giả của họ. Cũng như gần 90 triệu con Hồng cháu Lạc sinh sống trên dải đất hình chữ S này vẫn đi lên phía trước.

*Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả do tác giả Hải Hồ gửi trực tiếp cho NXD-Blog.

Xin cảm ơn tác giả!