Nhà báo Trần Quang Thành phỏng vấn TS Hà Sĩ Phu
LGT : Cả thế giới đang chăm chú theo rõi và ủng hộ cuộc
biểu tình của sinh viên Hồng Kông. Vài chục nghìn người của một thành
phố vài triệu dân biểu tình chống chủ trương của một nền độc tài đang
thống lĩnh gần 1 tỷ rưỡi dân thì đúng là trứng chọi với đá. Nhưng ở đây
“trứng” là điểm sáng để người ta đối chứng với núi đá là bóng đêm. Quả
trứng nhỏ nhưng có sức mạnh của ánh sáng.
Trung Quốc vừa muốn Cộng sản hóa Hồng Kông lại rất cần
duy trì trung tâm tài chính thương mại Tư bản số 1 thế giới này để thu
lợi khổng lồ. Cho nên, vừa muốn bưng bít sự thật lại vừa cần mở cửa giao
lưu để sống còn, đó là mâu thuẫn chí tử của thể chế Cộng sản.
Nhân cuộc biểu tình ở Hồng Kông, nghĩ về cục diên dân chủ
ở Việt Nam, đó là chủ đề cuộc trao đổi giữa Tiến sĩ Hà Sĩ Phu và nhà
báo Trần Quang Thành. Nội dung như sau. Mời quí vị theo dõi.
Audio PV Tiến sĩ Hà Sĩ Phu:
Trần Quang Thành: Thưa
TS Hà Sĩ Phu, tại Hồng Kông sinh viên đang có cuộc biểu tình rất rộng
lớn và mạnh mẽ, không chỉ một hai ngày mà đã kéo đến tuần thứ hai biểu
thị tinh thần kiên trì đấu tranh cho tự do dân chủ của Hồng Kông được
phát triển, không bị chính quyền Bắc Kinh tước đoạt. Ông có ý kiến bình
luận gì vê cuộc biểu tinh của sinh viên Hồng Kông không thưa ông?
Hà Sĩ Phu: Cuộc biểu
tình rầm rộ của sinh viên Hồng Kông được cả thế giới chăm chú theo rõi
và ủng hộ nên đã có nhiều bài bình luận, trong đó nhiều bài có giá trị,
xin không lặp lại. Tôi chỉ bổ sung một ý kiến bình luận, hỏi rằng trong
cuộc đọ sức giữa một Hồng Kông dân chủ nhỏ bé so với toàn Hoa lục Cộng
sản vô cùng rộng lớn thì cuối cùng “Ai sợ ai, ai thắng ai, ai sẽ đào mồ chôn ai? “.
TQT : Vâng, xin ông cho lời bình luận về cuộc đối đầu tưởng như rất không cân sức này.
HSP: Vâng quả là không
cân sức, khi chỉ một số người của một thành phố mấy triệu dân biểu tình
chống chủ trương của một nền độc tài đang thống lĩnh gần 1 tỷ rưỡi người
thì đúng là trứng chọi với đá. Nhưng ở đây “trứng” là điểm sáng để
người ta đối chứng với “núi đá” là bóng đêm. Quả trứng nhỏ nhưng có sức
mạnh của ánh sáng. Bóng đêm ắt phải sợ ánh sáng. Cộng sản đi theo một
chủ thuyết ảo tưởng dẫn đến kết quả bi đát nhưng lại tuyên truyền là duy
nhất khoa học, là dân chủ gấp triệu lần, là thiên đường hạnh phúc. E sợ
nhân dân nhìn thấy một xã hội đối chứng để so sánh mà lật tẩy sự dối
trá, nên mọi chế độ cộng sản đều phải bưng bít xã hội sau bức màn sắt.
Nhưng bức màn sắt bưng bít cứ bị phá vỡ, chẳng những vì sức mạnh không
gì cản nổi của kỷ nguyên thông tin mà còn vì chính chế độ CS rất cần
phải mở cửa để cứu vãn sự ngưng trệ và đói kém của chế độ, không mở cửa
thì không tồn tại được. Cho nên, vừa muốn bưng bít sự thật lại vừa cần
mở cửa giao lưu để sống còn, đó là mâu thuẫn chí tử của thể chế CS.
Trung Quốc vừa muốn áp đặt Cộng sản lên Hồng Kông nhưng lại rất cần duy
trì trung tâm tài chính thương mại Tư bản số 1 thế giới này để thu lợi
khổng lồ.
Hồng Kông, tô giới của Anh được trao về Trung Quốc với quy chế “một quốc gia 2 chế độ” chính là nơi mà mâu thuẫn ấy được hội tụ, tập trung ở đỉnh cao, nên sự đụng độ trực tiếp và ngoạn mục là điều dễ hiểu.
Trước mắt thì Hồng Kông là một điểm sáng
nhỏ bé nhưng tương lai sẽ thuộc về điểm sáng đó, rồi đây toàn bộ Hoa
lục khổng lồ phải tiến theo điểm sáng ấy thôi.
Ở Việt Nam năm 1975 sau khi thống nhất
cũng đã có viễn kiến muốn giữ VN thành một quốc gia 2 chế độ: Cả nước
thống nhất về quân sự và ngoại giao nhưng miền Nam hoặc riêng Sai gon
vẫn độc lập về kinh tế, văn hóa, dân sự. Nếu viễn kiến đó được thực hiện
thì đất nước đâu có đến nỗi khốn đốn và tanh bành như bây giờ? Nếu chế
độ CS không quá sợ đối chứng Tư bản, biết hòa thuận ôm trong lòng mình
một vùng tư bản thì trước mắt việc tự cứu đã tốt hơn nhiều. Song dù “tự
cứu” gì thì về lâu dài một chế độ phản tiến hóa trước sau cũng bị đào
thải, những đặc khu tư bản sẽ thúc đẩy sự cáo chung CS diễn ra nhanh hơn
và êm đềm hơn. Chủ nghĩa CS tự hào mình (tức giai cấp Vô sản) là tương
lai của nhân loại, mình là kẻ “đào mồ chôn” chủ nghĩa Tư Bản nhưng thực
tế vị trí ấy bị đảo ngược, mà ngược đời là chế độ CS phải tự tìm đến chủ
nghĩa Tư bản để cứu vãn nhưng cũng tức là tự tìm đến kẻ sẽ “đào mồ
chôn” mình.
Trước mắt, chưa biết cuộc biểu tình ở
Hồng Kông thắng lợi được đến đâu, chắc cũng không có thắng lợi gì to lớn
lắm đâu, nhưng tương lai rồi “ai phải sợ ai, ai sẽ thắng ai” ấy mới là
kết luận cuối cùng. Chủ nghĩa Tư bản sẽ là kẻ chiến thắng. Nhưng gọi tên
thế thôi, cái gọi là chủ nghĩa Tư bản chẳng qua là thế giới văn minh tự
nhiên của loài người!
TQT: Thưa TS Hà Sĩ
Phu, trước đây ở cả 3 miền Nam Trung Bắc đều có những cuộc biểu tình
lớn của sinh viên đòi tự do, dân chủ. Nhưng nay hầu như các cuộc biểu
tình lớn ấy vắng bóng, số cuộc biểu tình cũng như lực lượng biểu tình
chỉ còn rất thưa thớt, ít ỏi. Ông hiểu sao về hiện tượng này?
HSP: Vâng, nước ta ngay
thời Pháp thuộc, ta là dân nô lệ mà đám tang cụ Phan châu Trinh đông
đến hai chục nghìn người. Trong lòng chế độ miền Nam trước đây cũng
không thiếu những cuộc biểu tình lớn chống chế độ. Nhìn rộng ra thế giới
thì càng rõ nữa, nhiều cuộc biểu tình hàng vạn người dẫn đến sự thay
đổi chế độ.
Nước ta bây giờ mâu thuẫn xã hội rất
nhiều, ý đảng với lòng dân khác biệt, bao nhiêu điều cần yêu cầu thay
đổi mà khó khăn lắm mới có một cuộc biểu tình vài chục người, vài trăm
người, đi suốt buổi quanh hồ Hoàn Kiếm chẳng thêm được người nào. Tại
sao vậy?
Những chế độ dù độc tài tồi tệ nhất cũng
thường còn chừa lại một mặt bằng dân chủ tối thiểu, một số quyền tối
thiểu cho người dân để khi cần người dân có thể nói lên tiếng nói của
mình, nguyện vọng của mình. Nhưng cộng sản là độc tài toàn trị, dù họ cứ
nhân danh nhân dân, nói tất cả mọi quyền thuộc về nhân dân, nhưng thực
tế thì nhân dân bị tước hết mọi vũ khí tinh thần và vật chất. Người biểu
tình và gia đình bị đe dọa cả về vật chất lẫn tinh thần. Toàn bộ nhận
thức, tâm tư tình cảm đều phải theo khuôn mẫu chuyên chính vô sản của
đảng, người dân không dám bộc lộ chính kiến của mình. Nói riêng trong
lĩnh vực học sinh-sinh viên thì sự giám sát trói buộc càng chặt chẽ hơn
vì ĐCS thừa biết tuổi trẻ học đường chính là lực lượng trẻ ưu tú, nhạy
cảm, là ngòi nổ của mọi cuộc đấu tranh.
Giới trẻ Hong Kong được thừa hưởng một
tài sản dân chủ rất căn bản trong khi ở Việt Nam cái nền dân chủ mà
những “thế hệ vàng” ngày trước bắt đầu được thừa hưởng, được giải phóng
cá nhân, đã xuất hiện được những trí thức lớn, nhà yêu nước lớn, thì sau
mấy chục năm cộng sản cai trị đã bị bào mòn và cày sới đến “mất gốc hoàn toàn”
như ông Dương Trung Quốc đã công nhận. Mong có một cuộc biểu tình 1-2
nghìn người đã là khó khăn lắm. Vậy tình trạng đối với thế hệ trẻ tiến
bộ VN bây giờ là khó khăn gắp nhiều lần, khi so sánh phong trào dân chủ
Việt Nam so với tuổi trẻ Hồng Kông xin đừng quên điều đó.
TQT: Thưa TS Hà Sĩ Phu, qua cuộc biểu tình rầm rộ kéo dài gần 2 tuần qua của sinh viên Hồng Kông thì Phong
trào đấu tranh cho tự do dân chủ nói chung và sinh viên nói riêng có
thể rút ra điều gì để học tập, để thúc đẩy cuộc đấu tranh cho dân chủ tự
do của đất nước mình?
HSP: Cuộc biểu tình rầm
rộ ở Hồng Kông đã gây niềm xúc động lớn đối với giới trẻ và những người
dân chủ Việt Nam, từ đó xem xét lại hoạt động của mình để rút ra những
điều bổ ích.
Trước hết biểu tình ở Hồng Kông làm sáng
tỏ sức mạnh tổng hợp của vai trò cá nhân, cùng với sức mạnh của tổ chức
và giá trị của nền dân trí.
- Về cá nhân, ta khẳng định vai trò của
người hùng Hoàng Chi Phong黃之鋒 (chi như trong câu Nhân chi sơ, không phải
chí). Chàng sinh viên Hồng Kông 17 tuổi quả là tấm gương dân chủ trẻ
hiếm có, có những năng lực đặc biệt thật sự, có những suy nghĩ và phát
ngôn sắc sảo, làm được việc lớn thật đáng khâm phục, và ta ước ao có một
Hoàng Chi Phong Việt Nam. Tuy vậy không nên nhìn sự việc bề ngoài đơn
giản để có những so sánh và kết luận không thấu đáo, mà coi nhẹ sức mạnh
của tổ chức và nền móng dân trí có sẵn. Trong điều kiện Việt Nam một
Hoàng Chi Phong chưa chắc đã làm được như thế.
- Không vì khâm phục cá nhân mà coi nhẹ
những bài học cổ điển về tổ chức đấu tranh và vận động quần chúng, đặc
biệt là quan hệ giữa phần nổi và phần chìm của phong trào mà người Cộng
sản đã từng là bậc thày. Đằng sau người hùng là cả một quá trình khổ
công xây dựng mang đầy tính tổ chức và tính kế hoạch của rất nhiều
người, đòi hỏi sự nghiêm túc và uy tín, không cho phép tính hoang toàng
tự do. Thành công của Chi Phong và các đợt biểu tình ở Hồng Kông là được
tọa hưởng trên một nền dân chủ và dân trí khá cao do nước Anh, một nước
Tư bản tiên tiến, và thế giới Tư bản để lại. Nhờ đó khi tiếp xúc với
thể chế cộng sản họ nhận ra ngay đâu là ánh sáng đâu là bóng tối, đâu là
tự do đâu là nô lệ. Nhà trường Hồng Kông kêu gọi học sinh của mình phải
ủng hộ không để những người biểu tình bị cô đơn, trong khi nhà trường
và bộ giáo dục Việt Nam cấm học sinh của mình ủng hộ, nếu tham gia biểu
tình sẽ bị đuổi học!
- Trong kịch bản dân chủ tổng thể cần
nhiều năng lực khác nhau, Chi Phong có tố chất để thành một ngọn cờ, chứ
không phải con người toàn năng, còn những việc khác lại cần người khác.
Đã hết thời cho những nhân vật lãnh tụ toàn diện để phong thánh. Điểm
nổ và thủ lĩnh sẽ ở lứa trẻ trung.
- Xét về nhiều mặt, tuổi trẻ VN hôm nay
đã có nhiều người vượt trên Chi Phong về mặt này mặt khác, nhưng chưa ai
chín muồi cho việc thành ngọn cờ để mọi người xúm vào ủng hộ, đứng đằng
sau ủng hộ. Môi trường giả trá ở VN đã tạo ra tâm lý nghi ngờ, bởi lịch
sử đã cho bài học nhãn tiền: tập hợp sau một ngọn cờ lạc hướng thì công
lao đổ xuống sông xuống biển.
- Thủ lĩnh và tổ chức sẽ hoàn thiện dần
trong tiến trình hoạt động của phong trào, theo kiểu nói vừa chạy vừa
xếp hàng là có lý, không chờ có hàng ngũ chỉnh tề rồi mới chạy. Nhưng
mặt khác, cái “bộ khung” trung kiên cho cuộc chạy thì buộc phải
có trước và tin cậy được. Ví dụ có nhiều hàng thì xếp vào hàng nào,
đang chạy mà trong nội bộ hàng ngũ, hoặc người dẫn đầu để định hướng nếu
có vấn đề thì sao, điều đó cũng phải lường trước, không thể cứ thấy có
nhiều người “chạy” là yên tâm chạy theo.
Cẩn trọng quá hoặc giản đơn quá đều không tốt.
- Xin thêm một lời bàn nữa, là khi sự thật đã được phơi bày mấy chục năm nay, như xã hội đã đứng trước một lão “vua cởi truồng”
rồi thì các bậc thức giả nên làm gì, có cần tra từ điển, viện dẫn sách
vở để tìm định nghĩa thế nào là cởi truồng để tranh luận với lão vua ấy,
hoặc kiến nghị để lão vua cởi truồng ấy biết mặc quần áo tử tế vào cho
đỡ chướng không? Tôi vốn ghét quan điểm cao đạo coi chính trị, kể cả
chính trị chính nghĩa, đều là trò bẩn thỉu nên trí thức phải tránh xa!
Nhưng quả thực cũng phải công nhận với nhau rằng chính trị, kể cả chính
trị tốt đẹp cũng là cuộc vật lộn rất trần tục. “Binh bất yếm trá” là
việc binh không ngại trá hình thì chính trị còn tệ hại hơn, chính trị
không phải là tháp ngà sang trọng cho Hàn lâm và Đạo đức. Ta không thể
giống kẻ lưu manh vô học nhưng cũng đừng trí thức quá và sang trọng quá
với chính trị!
- Cuối cùng xin đừng hy vọng nhiều quá
vào thảnh công của dân chủ ở Hồng Kông. Chúng ta được khích lệ bởi Hoàng
Chi Phong và biểu tình ở Hồng Kông là rất đúng, vì chuyện đảng cử dân
bầu là trò hề ai cũng biết mà bấy lâu ta cứ phải cúi đầu chấp nhận, nay
Hong Kong huy động được quần chúng để phản đối quyết liệt thì khâm phục
như một tấm gương là rất đúng. Nhưng cũng đừng đặt hy vọng quá nhiều.
Làm được như vậy là do những ưu điểm và thuận lợi, bên cạnh nhân vật
xuất chúng và phương pháp chính xác là cả một nền dân trí do Tư bản Anh
để lại, trong đó dân trí rất quan trọng, đồng thời được cả thế giới ủng
hộ, mà Bắc kinh cũng khó đàn áp mạnh vì phải giữ uy tín và an toàn cho
một vùng kinh tế đặc biệt. Với chừng ấy ưu điểm và thuận lợi, nhưng kết
quả đạt được chắc cũng ở mức trung bình. Bắc Kinh không thể đàn áp như
Thiên An môn, nhưng Hong Kong cũng chưa thể đạt những kết quả mà cuộc
biểu tình đã đề ra. Trung quốc chắc chắn không chấp nhận lãnh đạo Hồng
Kông lại là một người của Dân chủ – Tự do, để rồi ảnh hưởng sẽ lan ra
nhiều vùng khác và khắp Hoa lục.
Trong khi ở Việt Nam chúng ta, mặc dù có
những cá nhân không thua kém gì Hoàng Chi Phong, nhưng không có được
những thuận lợi đặc biệt như Hông Kong, thì kết quả còn nhiều thua kém
là điều dễ hiểu. Được gây cảm hứng bởi Hông Kông, học tập Hồng Kông, nói
gương Hông Kông…nhưng cũng không nên thần thánh hóa, biết chỗ còn yếu
của mình nhưng không tự ti.
Tương lai thuộc về Dân chủ nhưng cứ phải tiếp tục kiên trì, và… kiên trì!
TQT: Xin cảm ơn TS Hà Sĩ Phu
4/10/2014
Sự nhận xét của ts Hà sĩ Phu rất quý giá !
Trả lờiXóa