Kiện Trung Quốc về Biển Đông: Lợi nhiều hơn hại
Trọng Nghĩa
23-06-2014
Sau khi đưa giàn khoan HD-981 vào cắm
sâu trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam ngoài khơi Biển Đông vào
đầu tháng 05/2014, Trung Quốc duy trì thái độ cứng rắn. Ngoài các hành
vi đe dọa Việt Nam tại vùng tranh chấp, Bắc Kinh còn cử lãnh đạo ngành
ngoại giao đến Hà Nội để đòi Việt Nam không được cản trở hoạt động của
giàn khoan và nhất là không được phản đối hành vi đơn phương của Trung
Quốc trên trường quốc tế.
Theo các chuyên gia phân tích, trong thế
yếu về mặt quân sự, biện pháp tốt nhất hiện nay mà Việt Nam có thể tiến
hành để ngăn chặn mưu đồ bành trướng của Trung Quốc, là kiện Bắc Kinh
ra trước các định chế tài phán quốc tế, và đưa vấn đề Trung Quốc đe dọa
an ninh khu vực bằng giàn khoan HD-981 ra trước Hội đồng Bảo an cũng như
Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc.
Trong bài phân tích « Chiến dịch tuyên
truyền của Trung Quốc và Biển Đông : Cứ thử xem ! » (China’s Information
Warfare Campaign and the South China Sea : Bring It On !) trên báo The
Diplomat ngày 16/06/2014, Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia kỳ cựu về Biển
Đông thuộc Học viện Quốc phòng Úc đã cho rằng cần phải lợi dụng việc
Trung Quốc công bố « Tuyên cáo lập trường » về vụ giàn khoan HD-981 tại
Liên Hiệp Quốc để yêu cầu Hội đồng Bảo an mở thảo luận về vấn đề này,
buộc Bắc Kinh lộ rõ bản chất muốn lợi dụng của mình.
Một dân biểu Việt Nam, ông Trương Trọng
Nghĩa, thuộc đơn vị Thành phố Hồ Chí Minh, hôm 19/06/2014 vừa qua cũng
công khai yêu cầu Quốc hội Việt Nam ra nghị quyết hay tuyên bố về các
hành vi « ‘vừa ăn cướp, vừa la làng’ của Trung Quốc », trong đó có việc
đề nghị chính phủ Việt Nam « khởi kiện Trung Quốc xâm chiếm Hoàng Sa,
Trường Sa của Việt Nam bằng vũ lực ra các tổ chức tài phán quốc tế ».
Trên đây chỉ là hai ví dụ trong số rất
nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam phải tranh thủ thời cơ tốt hiện nay để
kiện Trung Quốc ra trước quốc tế về những đòi hỏi chủ quyền quá đáng kèm
theo là những động thái hung bạo nhằm áp đặt yêu sách của Bắc Kinh tại
Biển Đông.
Vấn đề đặt ra là sau khi chính Thủ tướng
Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng đã nêu lên khả năng kiện Trung Quốc trong bài
trả lời phỏng vấn báo chí ngoại quốc ngày 31/05/2014, chính phủ Việt Nam
như vẫn án binh bất động để cân nhắc lợi hại.
Trả lời phỏng vấn của RFI, Giáo sư Ngô
Vĩnh Long chuyên gia về Biển Đông tại Đại học Maine (Hoa Kỳ) đã cho rằng
trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng leo thang tranh chấp để ép buộc
Việt Nam chấp nhận các yêu sách chủ quyền của họ tại Biển Đông, vấn đề
kiện Trung Quốc ra trước tòa án quốc tế trước Liên Hiệp Quốc đã trở
thành cấp bách. Việt Nam phải tranh thủ thời cơ thuận lợi để xúc tiến
các vụ kiện vốn có lợi cho Việt Nam nhiều hơn là có hại.
Sau đây là toàn văn bài phỏng vấn Giáo sư Ngô Vĩnh Long.
RFI : Giáo sư đánh giá sao về
kết quả các cuộc hội đàm cấp cao đầu tiên giữa Việt Nam và Trung Quốc
tại Hà Nội hôm thứ Tư 18/06/2014 ?
Ngô Vĩnh Long : Kết quả
cuộc hội đàm vừa qua cho thấy rằng Trung Quốc chỉ muốn dùng cơ hội để
tuyên truyền rằng Trung Quốc vẫn muốn đàm phán với Việt Nam, tuy chỉ
song phương thôi như lập trường Trung Quốc đã lập đi lập lại từ trước
đến nay.
Ngoài ra, Trung Quốc muốn viện cớ là vì
Việt Nam vẫn ngoan cố và không chịu phục tùng nên Trung Quốc phải tiếp
tục dạy cho Việt Nam một vài bài học, trong đó có việc đưa thêm vài giàn
khoan vào Biển Đông như đã công bố trong những ngày vừa qua.
Rõ ràng là Trung Quốc đã mưu tính việc gia tăng áp lực đối với Việt Nam và leo thang trong khu vực Biển Đông.
Sau cuộc hội đàm, các tờ báo của Trung
Quốc còn cho biết là phía Trung Quốc nói rằng việc cắm giàn khoan là
việc riêng của Trung Quốc và Việt Nam phải ngưng ngay các hành động quấy
nhiễu trái phép. Các báo này nói thêm là Việt Nam và Trung Quốc đã đồng
ý giải quyết song phương các vấn đề tranh chấp ở Biển Đông để những
căng thẳng hiện nay không làm tổn hại đến đại cuộc giữa hai nước.
Theo tôi, đây cũng là việc chuẩn bị dư
luận để nếu Việt Nam phản đối các hành động leo thang của Trung Quốc thì
Trung Quốc nói là Việt Nam ngoan cố và thất hứa.
RFI : Trong thế yếu về mặt quân
sự hiện nay của Việt Nam so với Trung Quốc, Việt Nam phải ưu tiên đấu
tranh trên các lãnh vực nào ?
Ngô Vĩnh Long : Việt Nam nên ưu tiên cho việc vận động sự ủng hộ của nhân dân trong nước và nhân dân thế giới.
« Cần ủng hộ vụ Philippines kiện Trung Quốc »
Để được thế giới ủng hộ, thì Việt Nam
trước tiên cần ủng hộ Phi Luật Tân trong việc kiện Trung Quốc lên Tòa án
Trọng tài theo phụ lục 7 của Luật Biển Liên Hiệp Quốc, tức ITLOS của
UNCLOS. Đây là việc dễ làm và nhanh nhất vì Phi Luật Tân đã có nhã ý mời
Việt Nam hoặc ủng hộ hoặc kiện chung.
Phi Luật Tân đã nộp hồ sơ luận cứ dài
khoảng 4.000 trang, trong đó có các luận chứng phủ nhận đường 9 đoạn,
hay “đường lưỡi bò” mà Trung Quốc đã đơn phương dùng để khoanh vùng hơn
80% toàn bộ Biển Đông. Việt Nam là nước có lãnh thổ và lãnh hải dài nhất
trong khu vực cho nên đường lưỡi bò xâm lấn Việt Nam nhiều nhất. Do đó,
nếu vụ kiện của Phi Luật Tân thắng thì nước được hưởng lợi nhiều nhất
là Việt Nam.
« Giải quyết tranh chấp Trường Sa với các nước ASEAN »
Ngoài ra, Việt Nam cũng nên thương lượng
với Phi Luật Tân và các nước khác ở Đông Nam Á như Mã Lai và Brunei để
giải quyết các vấn đề tranh chấp trong khu vực Trường Sa để có thể thiết
lập một liên minh trong việc ngăn chặn sự bành trướng của Trung Quốc.
Trung Quốc hiện nay đang xây cất trên
một số đảo đã chiếm đóng bằng vũ lực ở Trường Sa hòng làm bàn đạp để xâm
chiếm thêm và để đe doạ các nước khác. Việt Nam là một nước đang quản
lý nhiều đảo nhất trong khu vực Trường Sa. Do đó việc giải quyết các vấn
đề tranh chấp với Phi Luật Tân, Mã Lai và Brunei để củng cố quan hệ
giữa Việt Nam với các nước này, cũng có lợi cho Việt Nam nhiều nhất.
« Tăng cường quan hệ với Mỹ »
Ngoài ra, Phi Luật Tân là đồng minh của
Mỹ và các nước kia cũng gần với Mỹ cho nên liên minh với các nước này
cũng giúp Việt Nam tăng cường quan hệ với Mỹ.
Mỹ là nước vẫn có sức mạnh hải quân mạnh
nhất trong khu vực Châu Á Thái Bình Dương và Mỹ sẽ không thể để Trung
Quốc thao túng trong khu vực quan trọng nhất của Thái Bình Dương – tức
là khu vực Biển Đông – vì khoảng 60% lưu thông mậu dịch hàng hải trên
thế giới là qua đấy.
Điều kiện là Mỹ cần được sự ủng hộ và
trợ giúp của các nước trong khu vực, trong đó sự ủng hộ và trợ giúp của
Việt Nam là quan trọng nhất.
« Nên đưa tranh chấp Hoàng Sa ra Toà án Quốc tế »
Ngoài việc Việt Nam nên kiện Trung Quốc
ra Toà án Trọng tài theo Phụ lục VII của UNCLOS, chung với Phi Luật Tân
hay riêng rẽ, Việt Nam nên đòi đưa tranh chấp Hoàng Sa ra Toà án Quốc tế
(International Court of Justice – ICJ).
Lẽ dĩ nhiên là Trung Quốc sẽ bác bỏ đề
nghị của Việt Nam, nhưng qua đó Việt Nam có thể chứng minh cho thế giới
biết được sự chiếm đóng phi pháp của Trung Quốc và vận động được dư luận
trong nước và trên thế giới ủng hộ sự nghiêm túc của Việt Nam trong vấn
đề Biển Đông.
RFI : Tháng 5/2004, Thủ tướng
Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng đã nêu lên khả năng Việt Nam kiện Trung Quốc ra
trước quốc tế. Thế nhưng trong giới lãnh đạo Việt Nam dường như vẫn còn
thái độ dè dặt. Theo phân tích của Giáo sư, cái lợi và cái hại của việc
kiện Trung Quốc ra trước quốc tế là như thế nào ?
Ngô Vĩnh Long : Đúng là
trong giới lãnh đạo Việt Nam dường như vẫn có thái độ dè dặt, có thể vì
sợ Trung Quốc gây rối trong các lãnh vực kinh tế, chính trị, và xã hội
của Việt Nam. Nhưng Việt Nam càng chần chừ thì Trung Quốc sẽ càng lấn
tới.
Trung Quốc đã và đang cố tình phân hoá
và cô lập Việt Nam bằng cách tạo một hình ảnh là càng ngày Việt Nam càng
tiến sâu vào quỹ đạo của Trung Quốc. Như thế thì Trung Quốc có thể làm
cho chính quyền Việt Nam càng ngày càng mất đi sự tin tưởng của nhân dân
trong nước và mất sự ủng hộ của nước ngoài. Đến khi suy yếu và không
còn có lựa chọn nữa, thì lúc đó Trung Quốc sẽ dùng Việt Nam để trao đổi
với các nước khác và để chia vùng ảnh hưởng như Trung Quốc đã từng làm.
« Thời điểm thuận lợi nhất để Việt Nam kiện Trung Quốc »
Theo tuyên bố của Thủ tướng Nguyễn Tấn
Dũng thì Việt Nam đã chuẩn bị sẵn sàng hồ sơ kiện Trung Quốc rồi. Thì
bây giờ là thời điểm thuận lợi nhất từ trước đến nay để chính phủ Việt
Nam khởi kiện Trung Quốc.
Trong trường hợp chính phủ Việt Nam chưa
chuẩn bị chu đáo thì Việt Nam cũng nên khởi kiện rồi hoàn tất hồ sơ như
Phi Luật Tân đã làm. Vấn đề quan trọng là trong thời điểm hiện tại Việt
Nam phải cấp tốc chứng minh rằng Việt Nam sẵn sàng bảo vệ quyền lợi của
mình cũng như an ninh của khu vực và của thế giới trước sự đe doạ và
bành trướng của Trung Quốc.
« Cái lợi lớn nhất : Được sự ủng hộ trong nước và trên thế giới »
Cái lợi lớn nhất là qua vụ kiện Việt Nam
có thể vận động sự ủng hộ của nhân dân trong nước và của thế giới để
không những ngăn chặn sức ép của Trung Quốc, mà còn có thể được các toà
án quốc tế xét xử và phán quyết là việc Trung Quốc đã dùng vũ lực chiếm
đóng toàn bộ Hoàng Sa và các đảo khác ở Trường Sa là sai trái.
Trong khoảng hơn một chục vụ kiện ra
trước các toà án quốc tế về tranh chấp trên biển mà tôi đã nghiên cứu,
phán quyết của các toà án đều được tuân thủ.
Nếu ra được Toà án Quốc tế việc xấu nhất
có thể xảy ra là toà sẽ phán quyết chia quần đảo Hoàng Sa, phần phía
bên đảo Phú Lâm cho Trung Quốc và phần phía bên Hoàng Sa cho Việt Nam.
Nhưng dù như thế, Trung Quốc không thể đòi là Phú Lâm có vùng đặc quyền
kinh tế (EEZ) để biện hộ cho việc cắm giàn khoan Hải Dương 981 trên thềm
lục địa và trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam như họ đang làm.
Nếu Trung Quốc ỷ thế nước lớn và không
chịu tuân theo phán quyết của toà – mà đấy sẽ là trường hợp chưa từng
xẩy ra – thì Trung Quốc sẽ chứng tỏ cho thế giới thấy rõ bộ mặt ngoan cố
của mình và tự cô lập mình đối với cộng đồng thế giới.
« Cái hại lớn nhất : Bị Trung Quốc trả thù bằng kinh tế, nhưng … »
Cái hại lớn nhất đối với Việt Nam là
Trung Quốc sẽ trả thù bằng cách phá hoại kinh tế Việt Nam như gián đoạn
trao đổi hàng hóa, gián đoạn mậu dịch hay gây trì trệ cho các công trình
đang đấu thầu trong nước.
Việt Nam có thể bị khó khăn trong một
giai đoạn, nhưng Trung Quốc cũng sẽ bị thiệt hại về nhiều mặt, trong đó
có sự e dè của nhiều nước trong việc làm ăn với Trung Quốc. Do đó có thể
các nước đó sẽ rút bớt hoạt động và đầu tư ở Trung Quốc và chuyển về
Việt Nam hay các nước khác. Nhưng Việt Nam phải năng động trong vấn đề
xây dựng môi trường tốt để thu hút đầu tư và mậu dịch của các nước này
khi họ chuyển dịch.
RFI : Việt Nam cũng cần phải thúc đẩy việc đưa vụ giàn khoan ra trước Hội đồng Bảo an và Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ?
Ngô Vĩnh Long : Tôi đã
đề nghị đưa vụ giàn khoan ra trước Hội đồng Bảo an và Đại hội đồng Liên
Hiệp Quốc vì Trung Quốc đã gây mất an ninh cho khu vực và cho thế giới
qua việc đưa tàu chiến tháp tùng giàn khoan để đe doạ, cũng như việc
dùng các tàu hải giám gây tổn hại cho tàu cá và tàu tuần tra của Việt
Nam.
« Đưa vụ HD-981 ra Liên Hiệp Quốc : Hiệu quả nhanh nhất »
Theo đánh giá của tôi, đây là việc làm
có hiệu quả nhanh nhất trong việc vận động dư luận và sự ủng hộ của các
nước trên thế giới, trong đó có các cường quốc như Mỹ, Nhật, Ấn Độ, Anh,
Pháp và Đức.
Nhưng trong khi Việt Nam chưa thúc đẩy
việc trên thì Trung Quốc vào ngày 9 tháng 6 đã gửi « bản tuyên cáo lập
trường » của họ lên Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki Moon về giàn
khoan Hải Dương-981 và đòi ông gởi đến tất cả các nước thành viên.
Bản tuyên cáo này khẳng định rằng hoạt
động khoan dầu của giàn khoan Hải Dương-981 « là một phần trong quy
trình thăm dò và khai thác giếng dầu thường xuyên bên trong vùng chủ
quyền lãnh thổ Trung Quốc ». Trung Quốc còn vu cáo Việt Nam cản trở «
trái phép » hoạt động của giàn khoan Hải Dương-981 bằng cách điều động
tàu có vũ trang và cho tàu đâm vào tàu Trung Quốc cả hơn nghìn lần.
Tuy Trung Quốc có hành động ngang ngược
và vu khống như trên, tôi nghĩ đây là dịp tốt để Việt Nam yêu cầu Hội
đồng Bảo an và Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc thảo luận một cách triệt để
vấn đề Biển Đông, trong đó có việc Trung Quốc chiếm đóng Hoàng Sa và
Trường Sa, và việc đơn phương đưa ra đường lưỡi bò để lấn chiếm hơn 80%
khu vực Biển Đông và đe doạ an ninh của khu vực và thế giới.
« Trung Quốc há miệng mắc quai nhưng Việt Nam phải vận động »
Tôi nghĩ rằng nếu Việt Nam thúc đẩy vấn
đề này, Trung Quốc không thể ngăn chặn được vì Trung Quốc là người đã
đưa vấn đề này ra trước Liên Hiệp Quốc và ông Ban Ki Moon đã công bố
rằng ông sẵn sàng giúp hòa giải – tất nhiên là đưa vấn đề này ra trước
Hội đồng Bảo an và Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc.
Nhưng để làm được việc này, ông Ban Ki
Moon phải có sự ủng hộ của một số nước lớn trên thế giới, cho nên Việt
Nam phải vận động… và vận động ! Chứ không thể ngồi chờ.
Và tôi thấy rằng gần đây Mỹ cũng đã có
thay đổi trong chính sách của họ. Ví dụ như gần đây, ông Daniel Russel,
Trợ lỹ Ngoại trưởng Mỹ đặc trách châu Á Thái Bình Dương đã tuyên bố rằng
theo ông và Bộ Ngoại giao Mỹ, Hoàng Sa đúng là khu vực có tranh chấp.
Trước đây, Mỹ nói là Mỹ không can thiệp
vào chủ quyền Hoàng Sa, những bây giờ Mỹ thấy rằng việc Trung Quốc dùng
Hoàng Sa để bào chữa cho việc cắm giàn khoan HD-981 và tiếp tục đưa giàn
khoan vào thì đúng là có sự liên hệ giữa tranh chấp chủ quyền Hoàng Sa
với an ninh của khu vực và của thế giới.
Thì lúc này là dịp rất tốt cho Việt Nam
để vận động thế giới, vận động Mỹ giải quyết cùng một lúc vấn đề đe dọa
của Trung Quốc và vấn đề Hoàng Sa.
RFI xin thành thật cảm ơn giáo sư Ngô Vĩnh Long.
Nguồn: RFI
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét