THẬT KHÓ KHĂN KHI LÀM ĂN Ở HÀ NỘI !

Khó khăn gặp phải khi làm ăn ở Việt Nam?

RFA 

2019-07-20

Các chuyên gia Nhật Bản vừa qua đã gửi công văn đến Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc xin lùi thời hạn kết thúc dự án thí điểm làm sạch sông Tô Lịch bằng công nghệ Nano-Bioreactor do Hà Nội hôm 9/7/2019 đã xả hơn 1,5 triệu m3 nước Hồ Tây vào sông Tô Lịch, cuốn trôi tất cả kết quả nghiên cứu của họ. Trong khi đó, công ty thoát nước Hà Nội - cơ quan mở cửa xả - cho rằng họ làm đúng theo quy trình. Từ câu chuyện của các chuyên gia Nhật Bản, cho thấy sự phối hợp không đồng bộ của các cơ quan chức năng trong việc điều phối, quản lý …ngay cả với những dự án đã được cơ quan các cấp đồng thuận thực hiện…

Khó khăn gặp phải

Sông Tô Lịch chảy qua thủ đô Hà Nội, con sông này bị ô nhiễm nặng nề do quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh ở thành phố này. Chỉ trên đoạn sông dài chưa đến 15km đã có hàng trăm cống nước thải ra dòng sông, chưa kể hàng chục loại rác thải do người dân vứt xuống dọc sông.

Con sông này đã từng được đề xuất làm sạch bằng rất nhiều công nghệ nhưng bất thành. Hai tháng qua, nước sông dần có sự chuyển biến khi người Nhật áp dụng phương pháp Nano Bioreactor kích hoạt những vi sinh vật có lợi sẵn trong môi trường tự phân hủy các chất gây ô nhiễm và chất độc hại khiến các vi sinh vật có lợi phát triển, tăng khả năng tự làm sạch sẵn có của tự nhiên. Khi dự án sắp kết thúc thì toàn bộ kết quả đều bị dòng nước Hồ Tây cuốn đi….

Đây không phải lần đầu chuyện này xảy ra trên cùng một dòng sông.

GS Lương Ngọc Huỳnh chia sẻ kinh nghiệm của ông với báo chí trong nước cũng như trên tài khoản facebook cá nhân của ông rằng cuối năm 2009 đến đầu năm 2010, ông đã vấp phải muôn vàn khó khăn khi đưa công nghệ xử lý nước thải bằng từ tính của Nga kết hợp với Israel về để làm sạch sông Tô Lịch và các hồ nước không sạch nhằm chào mừng 1.000 năm Thăng Long.

Ông xin làm thí điểm ở một đoạn sông Kim Ngưu. Công việc tiến triển từng ngày. Đến ngày thứ 3 tự nhiên nước dâng lên đột ngột, các loại nước bẩn ầm ầm kéo đến tràn vào khu vực thực nghiệm cuồn cuộn cuốn phăng kết quả thí nghiệm. Nguyên nhân là công ty cấp thoát nước mở cống xả không thông báo trước.

Đồng cảm với câu chuyện của chuyên gia Nhật, ông David Dương, Giám đốc Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Xử lý Chất thải Việt Nam (Vietnam Waste Solution - VWS), kể cho RFA những khó khăn mà không ít doanh nghiệp hay nhà đầu tư gặp phải, đó là nạn văn bản được diễn giải theo ý của cơ quan chức năng có thẩm quyền. Ông chia sẻ:

“Thứ nhất là phải thường xuyên phải cạnh tranh với công ty trong nước. Thứ hai là các văn bản chồng chéo với nhau từ lãnh đạo này tới lãnh đạo kia. Hôm nay ra văn bản này, ngày mai lại ra văn bản khác. Đặc biệt mỗi lần họ thay đổi lãnh đạo, cấp dưới muốn đưa ra hướng nào thì vấn đề sẽ theo hướng đó.

Nhiều khi họp với lãnh đạo cấp cao ra những quyết định như thế này, nhưng cấp dưới lại ra văn bản khác với những quyết định đó, có khi ngược hẳn, có khi họ thêm những điều không có trong cuộc họp nên nó gây khó khăn rất nhiều.” 

Theo ông những chuyện như thế xảy ra thường xuyên bởi sau buổi họp,  thường lãnh đạo sẽ giao cho cấp dưới ra văn bản rồi cho phát hành luôn. Nếu nhà đầu tư có mối quan hệ với lãnh đạo thì yêu cầu lãnh đạo coi lại, nếu không thì phải điều đình với cấp dưới cho đến khi văn bản được sửa đúng như tinh thần trong cuộc họp với cấp cao trước đó. Điều này đưa đến nhiều phiền toái cho nhà đầu tư bởi cấp dưới họ “dẫn” nhà đầu tư phải đi theo hướng của họ.

Ngoài những khó khăn về văn bản, giấy tờ. Một khó khăn nữa mà các nhà đầu đầu tư cả trong và ngoài nước đều có thể gặp phải, đó là sự canh tranh không lành mạnh từ các công ty ‘sân sau’ của lãnh đạo:

“Trong nước họ gọi là sân sau, tức là bà con, bạn bè thân thuộc của họ làm trong ngành nghề đó, hoặc họ muốn lấy thầu một dự án nào đó. Chuyện đó xảy ra thường xuyên và mình bị đối xử không công bằng nhưng mình không biết sân sau của họ là ai. 

Nói về chuyện “mơ hồ” từ cách thực hiện văn bản đến cách xử lý công việc tại hệ thống công quyền Việt Nam mà không ít nhà đầu tư trong và ngoài nước gặp phải khi trực tiếp “đụng chuyện”, Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, Chuyên gia tài chính - ngân hàng, hiện là cố vấn cấp cao tại National Citizen Bank trụ sở tại Hà Nội, từng về nước làm việc từ đầu những năm 1990 chia sẻ kinh nghiệm cụ thể của mình: “Tôi phải mất một thời gian rất lâu để thích nghi. Cũng may hồi tôi làm luận án tiến sĩ đề tài của tôi là nghiên cứu về sự độc lập của các ngân hàng trung ương trên thế giới. Tôi hiểu Ngân hàng Trung ương họ vận hành như thế nào, và tại sao gọi là Ngân hàng Trung ương, chức năng của nó như thế nào.

Khi đem kiến thức đó về đến Việt Nam thì tôi thấy ở Việt Nam, ngân hàng này lại là một bộ phận của chính phủ Việt Nam. Chức Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tương đương với Bộ trưởng Tài chính. Việt Nam không có tên gọi Ngân hàng Trung ương vì họ không thực sự có tính độc lập.” 

Cách giải quyết

Theo ông David Dương, khi về nước đầu tư, chủ doanh nghiệp bắt buộc phải nắm thật chắc luật để khi làm việc, phải đưa luật ra “ứng phó”. Đó là “chìa khóa” để tránh phải đút lót hay tốn thêm chi phí không đáng có. Đặc biệt, theo ông Dương, việc tham khảo với luật sư và nắm rõ luật pháp Việt Nam khi mình muốn đầu tư vào ngành nghề gì cũng rất cần thiết. Bởi lẽ, ở Việt Nam có những văn bản thấy vậy nhưng không phải vậy. Thậm chí có những văn bản ra sau lại “ngáng chân” cái trước. Ông nói:

“Nếu mình có luật sư và nắm vững về pháp lý thì mình ép họ phải tuân thủ pháp lý. Tuy nhiên pháp lý ở Việt Nam thì họ muốn nói như thế nào là họ nói. Nhiều khi mình nói đúng luật đúng lý nhưng nếu lãnh đạo họ không thích họ cũng ra oai, bởi vì tất cả những văn bản được hiểu tùy theo người. Mình hiểu theo ý của mình nhưng người thực hiện hiểu theo ý của họ, bởi khi ra văn bản hay luật họ thòng thêm câu “trong trường hợp khác” để những người thực hiện có quyền theo suy nghĩ của họ, hoặc để họ lấy câu thòng thêm đó để họ áp đảo việc thay cả luật.” 

Bất cứ doanh nghiệp hay nhà đầu tư nào về Việt Nam vì việc đầu tiên họ nhắm đến là lợi nhuận trên nền tảng kinh doanh hợp pháp, lâu dài. Còn phía Nhà nước Việt Nam thì được hưởng lợi với việc tăng trưởng kinh tế, tiếp nhận công nghệ tiên tiến, giảm tỷ lệ thất nghiệp trong nước, tăng nguồn thu cho ngân sách…tức là đôi bên cùng có lợi. Nhưng nếu họ không được đối xử công bằng dẫn đến thiệt thòi về quyền lợi, doanh thu thì họ sẽ khởi kiện các cơ quan chức năng vi phạm.

Luật sư Lê Công Định, một chuyên gia về Luật thương mại quốc tế, từng là chuyên viên pháp lý Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam lên tiếng với RFA:

“Tôi nghĩ không chỉ có những vụ kiện của doanh nghiệp trong nước, mà những nhà đầu tư nước ngoài nếu bị chính quyền Việt Nam gây khó khăn, thiệt hại cho những dự án kinh doanh của họ thì họ hoàn toàn có thể kiện chính phủ Việt Nam ra tòa trọng tài quốc tế.”

Tuy nhiên theo một nghiên cứu của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) được công bố vào tháng 11/2018 thì do giảm niềm tin vào hệ thống tư pháp, trong các biện pháp  giải quyết tranh chấp của doanh nghiệp có cả sử dụng xã hội đen.

Cụ thể, 9% doanh nghiệp đã tiếp xúc với toà án lựa chọn biện pháp sử dụng xã hội đen, 41% nhờ cán bộ nhà nước tác động, 23% chọn giải pháp đưa ra báo chí, 47% chọn trọng tài thương mại.

_______________ 

Doanh nhân và Xã hội
Con ông Chung “khởi nghiệp”

Trương Châu Hữu Danh
19-7-2019

Sau khi hơn 1,5 triệu m3 nước hồ Tây ồ ạt đổ vào sông Tô Lịch làm mất toàn bộ hệ vi sinh vật có lợi đã kích hoạt; cuốn trôi công sức của chuyên gia Nhật Bản trong gần 2 tháng qua, dư luận băn khoăn với câu hỏi: Xử lý ô nhiễm bằng công nghệ Nhật (miễn phí) và ngân sách chi gần 160 tỷ mua hóa chất xử lý ở công ty “con ông Chung”, cái nào hiệu quả hơn?

Tổ chức Xúc tiến thương mại – môi trường Nhật Bản vừa có công văn báo cáo Thủ tướng, Bộ Tài nguyên và Môi trường, UBND thành phố Hà Nội cùng các sở, ngành về việc lùi thời gian thí điểm xử lý ô nhiễm sông Tô Lịch thêm 2 tháng, tới ngày 17/9.

Theo công văn này, dự án tài trợ thí điểm làm sạch một đoạn sông Tô Lịch và một góc hồ Tây bằng công nghệ Nano – Bioreactor Nhật Bản đang được triển khai và kết quả bước đầu rất khả quan dưới cả góc độ kỹ thuật và thực tế cảm nhận của người dân. Tuy nhiên, khi mọi việc đang diễn biến rất tốt thì Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội đã mở cửa xả hơn 1,5 triệu m3 nước hồ Tây vào đầu nguồn sông Tô Lịch – nơi có khu thí điểm làm sạch nước sông Tô Lịch của dự án!

Lượng nước xả ra rất lớn, gấp 10 lần lượng nước thải/ngày đêm từ 280 cống chảy vào sông Tô Lịch nhưng lại chỉ chảy cuồn cuộn vào khu xử lý từ MỘT cửa xả đầu nguồn duy nhất! Khi chuyên gia Nhật Bản kiểm tra hệ vi sinh vật của tấm Bioreactor thì thấy toàn bộ hệ vi sinh vật có lợi do các tấm Bioreactor kích hoạt trong gần 2 tháng qua đã bị cuốn trôi và không còn ở khu 300m để đánh giá. Các chuyên gia Nhật phải làm lại từ đầu và cần thời gian trên một tháng để kích hoạt trở lại hệ vi sinh vật có lợi. Đến lúc đó, việc lấy mẫu đánh giá ở khu vực thí điểm mới chính xác, khách quan.

Ông Võ Tiến Hùng – Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội, cho biết trong tháng 6 qua, lãnh đạo thành phố Hà Nội đã chỉ đạo đưa chế phẩm Redoxy-3C vào thí điểm một đoạn trên sông Tô Lịch. Cùng thời điểm này, Hà Nội cũng cho thí điểm chế phẩm này ở Hồ Tây. Việc thí điểm chỉ trong vòng một tháng. Sau khi đưa chế phẩm này vào thử nghiệm, bước đầu khu vực thử nghiệm đã cho kết quả khả quan. Tuy nhiên, để có kết quả thử nghiệm khách quan, thành phố đã giao một đơn vị quan trắc độc lập cùng Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội theo dõi các chỉ số, sự thay đổi của nguồn nước và sẽ tổng hợp, báo cáo thành phố xem xét các bước tiếp theo. Đến nay, chưa rõ kết quả thế nào nhưng việc thí điểm trên sông Tô Lịch bằng chế phẩm Redoxy-3C thì đã dừng. Điều đáng quan tâm là, việc xử lý ô nhiễm do các chuyên gia Nhật thực hiện là miễn phí. Báo chí và người dân ghi nhận các chuyên gia Nhật không chỉ áp dụng khoa học kỹ thuật mà còn trực tiếp lội xuống bùn để thực hiện công việc. Việc làm của các chuyên gia Nhật Bản khác hoàn toàn với cách mà chàng sinh viên 20 tuổi con trai Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội đã làm là mở công ty và bán hóa chất độc quyền cho thành phố xử lý ô nhiễm với số tiền rất khủng.

Theo hồ sơ, ông Nguyễn Đức Hạnh, 20 tuổi, con trai ông Nguyễn Đức Chung, đứng ra mở Công ty TNHH Arktic tại số 12 Đặng Tiến Đông, quận Đống Đa. Trụ sở công ty này được đặt cùng với siêu thị Minh Hoa của gia đình ông Nguyễn Đức Chung. Siêu thị Minh Hoa do vợ ông Chung là bà Nguyễn Thị Trúc Chi Hoa và con trai ông Chung là Nguyễn Đức Hạnh đứng tên.

Nguyễn Đức Hạnh, con trai ông Nguyễn Đức Chung, Chủ tịch Hà Nội. Ảnh trên mạng

Sau khi con trai mở công ty, ông Nguyễn Đức Chung đã chỉ đạo xuất ngân sách mua độc quyền hóa chất RedOxy-3C tại Công ty Arktic. Để giúp Arktic bán được hàng với số lượng lớn dù công ty này chưa từng có kinh nghiệm xử lý ô nhiễm, nhiều sở, ngành ở Hà Nội đã họp bàn liên tục và quyết định chỉ mua duy nhất tại công ty của gia đình ông Chung (con trai ông Chung vẫn đang sống cùng ông) và không mua ở bất cứ nơi đâu.

Theo hồ sơ do Tổng cục Hải quan đang quản lý, chỉ riêng hóa chất RedOxy-3C, công ty con ông Chung đã nhập về khoảng 420 tấn, giá khai báo hải quan khoảng 90 tỷ đồng. Số hóa chất này bán độc quyền cho Hà Nội, theo chào giá của công ty Arktic là khoảng 158 tỷ đồng! Con số chênh lệch giá gần 70 tỷ đồng, sau khi trừ thuế má và chi phí khác, Arktic phải bỏ túi sơ sơ hàng chục tỷ đồng.

Cho đến nay, việc tiêu tốn ngân sách để mua sản phẩm từ công ty con trai ông Chung đã quá lớn, nhưng kết quả xử lý ô nhiễm rõ ràng không khả quan và thành phố vẫn đang nhờ các chuyên gia Nhật Bản xử lý ô nhiễm.

Xử lý ô nhiễm bằng công nghệ Nhật hay “công nghệ con ông Chung” chưa biết cái nào tốt hơn, nhưng Công ty Arktic do cậu sinh viên 20 tuổi sáng lập đã thu lãi cực lớn từ chỉ đạo mua độc quyền của ông Nguyễn Đức Chung là có thật.

Sau khi dư luận lên tiếng, ông Nguyễn Đức Chung đã chỉ đạo cấp dưới thành lập đoàn thanh tra để thanh tra… công ty con mình lập ra. Việc thanh tra có thể cho ra kết quả rất đẹp, rằng không có tiêu cực gian dối, rằng hóa chất này rất tốt và nên sử dụng. Nhưng với cách thức vận hành của Arktic cũng như sự sốt sắng chỉ đạo mua độc quyền của ông Chung, rõ ràng cha con ông không hề trong sáng! Với những gì đang diễn ra, cấp dưới của ông Nguyễn Đức Chung sẽ khó mà “thanh tra” khi chính ông chỉ đạo mua hóa chất từ công ty gia đình ông sở hữu.

Theo GS Mai Đình Yên – chuyên gia về môi trường nước, Phó Chủ tịch Hội Sinh thái học Việt Nam – không có lý gì mà Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội lại không biết việc các chuyên gia Nhật đang thí điểm dự án trên sông Tô Lịch trước khi xả nước.

“Vì sao lại xảy ra tình trạng như thế? Nguồn cơn phía sau là gì? Ai chịu trách nhiệm cho việc này khi mà toàn bộ thành quả gần 2 tháng của các chuyên gia Nhật Bản đã thành công cốc chỉ sau một đợt xả nước” – GS Yên nêu, đồng thời cho rằng các bên liên quan cần có cái nhìn tổng thể, hãy nhìn đa chiều để đánh giá khách quan vấn đề, nếu không sẽ dễ gây hiểu lầm.

Đảng, Chính phủ khuyến khích giới trẻ khởi nghiệp, làm giàu chính đáng để đem lại lợi ích cho bản thân, gia đình và Tổ quốc. Nhưng với cách khởi nghiệp mà cha con ông Chung đang thực hiện tại Arktic, lợi ích cho bản thân và gia đình đã quá rõ, còn lợi ích cho Tổ quốc, thì phải xem lại.

Việc ông Chung cần làm lúc này, là chuyển hồ sơ cho Ủy ban Kiểm tra Trung ương để vụ việc được khách quan hơn!
_____

Bài báo này được đăng trên trang Doanh nhân và Xã hội, nhưng hiện không truy cập được.